Udział pisarzy i działaczy w reformowaniu XVIII wiecznej Polski

Wkład pisarzy i działaczy w reformowanie Polski XVIII w. I. Dziedzictwo czasów saskich. 1) Osłabienie międzynarodowej pozycji Polski. 2) Rozprzężenie wewnętrzne. 3) Upadek gospodarki i kultury. II. Próby przeprowadzenia zmian korzystnych dla kraju. 1) Chęć wzmocnienia władzy: a) oskarżenie magnatów o upadek Rzeczypospolitej - Staszic „Przestrogi dla Polski(„Do panów i możnowładców”)”; b) ośmieszenie paradoksów ustrojowych (F. S. Jasiński „Katechizm o tajemnicach rządu polskiego”); c) propozycje reform wysuwane przez Staszica „Uwagi nad życiem Jana Zamojskiego” oraz Kołłątaja „Anonima listów kilka”; d) zwalczanie ugrupowania konserwatywnego w „Powrocie posła”; e) atak na zdrajców w poezji ulotnej „Do hetmana Branickiego”; 2) Konieczność reform społecznych. a) pokazanie sytuacji chłopa i mieszczanina - Staszic „Przestrogi dla Polski (Rolnictwo, Miasta)”; b) krzywda społeczna w bajkach Krasickiego „Dwa psy”, „Wino i woda”; c) postulat wolności dla chłopa - Kołłątaj „Anonima listów kilka”; 3) Chęć wychowania postępowego obywatela. a) krytyka negatywnych postaw: - atak na bezmyślne próżniacze życie zakonów „Monachomachia”; - walka ze szlacheckim sarmatyzmem „Do króla”, „Pijaństwo”, „Świat zepsuty”; - ośmieszanie cudzoziemszczyzny „Żona modna”, „Powrót posła” (Starościna, Szarmancki); b) wychowawcze wzorce osobowe: - pouczenia wynikające z bajek Krasickiego; - Doświadczyński jako ideał gospodarza po powrocie z Nipu; - wzorowe postawy Walerego i Podkomorzego w „Powrocie posła”; 4) Korzystne zmiany w dziedzinie kultury. b) działalność Zamoyskich i Konarskiego; c) mecenat króla Stanisława Augusta Poniatowskiego: - Szkoła Rycerska pierwsza w Europie; - obiady czwartkowe; - powstanie teatru narodowego; - pierwsze polskie czasopisma „Monitor”, „Zabawy przyjemne i pożyteczne”; - rozbudowa Warszawy; - sprowadzenie obcych artystów; e) reforma oświaty, działalność KEN; f) osiągnięcia Teatru za W. Bogusławskiego; g) znaczenie TPN; 5) Walka o czystość i piękność polszczyzny. a) język polski wykładowym na szkołach Konarskiego i KEN; b) pierwsza polska Gramatyka O. Kopczyński. Pierwszy słownik j. Polskiego S. B. Linde. Pierwsza historia literatury F. Bentkowski; c) zwalczanie makaronizmów „O poprawie wad wymowy” Konarski, „Powrót posła” Niemcewicz; d) język Krasickiego wzorem precyzyjnej polszczyzny; III. Znaczenie inicjatyw w XVIII w. 1) Postępowy charakter Konst. 3 Maja. 2) Szkodliwe działania targowiczan. 3) Znaczny rozwój kultury jako podstawą do przetrwania.