Treny jako triumf sztuki nad życiem - Jana Kochanowskiego

Treny jako triumf sztuki nad życiem wszechstronność, erudycja oraz kunszt poetycki Jana Kochanowskiego W miarę, jak rozwija się cykl Trenów, coraz większego znaczenia nabiera w nich pierwiastek racjonalistyczny – spada temperatura uczuć, opadają emocje, obniża się napięcie, wybuchy rozpaczy stają się mniej gwałtowne. Niejako „w zamian” – jako naturalna konsekwencja takiej postawy – poeta sięga po coraz bardziej skomplikowane obrazy, rozbudowane przenośnie, oryginalne skojarzenia, odwołania i aluzje do klasycznego kanonu literackiego, zarówno antycznego (mity, liryka starożytna), jak i chrześcijańskiego (Biblia). Bogactwo owych aluzji stanowi istny popis erudycji autora, tym bardziej, że Kochanowski, czerpiąc z kulturowych i literackich źródeł, ujawnia przy tym niepospolitą wyobraźnię i inwencję własną. Poeta stosuje w Trenach skomplikowane metrum, konstrukcja wiersza jest niezwykle urozmaicona, i to zarówno w zakresie wersyfikacji, jak i składni – przerzutnie, inwersje, rozległe („homeryckie”) porównania. W pierwszej części cyklu chwyty te służyć mają niczym nieskrępowanej ekspresji – później skomplikowane środki językowo-stylistyczne oraz oryginalność pomysłu (tzw. koncept) stają się celem same dla siebie. Poeta jawi się niczym ptak, który słucha własnego śpiewu i nagle udaje mu się niemal zapomnieć o powodzie, dla którego tworzy pieśń, zaczyna jedynie odczuwać radość z tego, że śpiewa.