Topos wędrówki i doświadczeń wynikających z podróży



W literaturze różnych epok często występuje motyw wędrówki. Podróż w życiu człowieka może mieć bardzo wiele znaczeń: może przynosić nowe doświadczenia, oznaczać chęć poznania, ucieczkę, tułaczkę, poszukiwanie szczęścia czy lepszych warunków życia, wreszcie może wiązać się z misją, posłannictwem. Zwykle wiąże się z porzuceniem na zawsze lub na pewien czas dotychczasowych warunków, środowiska i otoczenia. Jedną z pierwszych wielkich wędrówek odnajdujemy w starotestamentalnej Księdze Wyjścia. Wybawiony przez Boga z egipskiej niewoli Naród Wybrany kroczy pod przewodnictwem Mojżesza przez pustynię, w drodze do ziemi obiecanej Kanann. Czterdzieści lat na pustyni jest trudnym doświadczeniem dla Izraelitów, próbą zaufania, wiary w Boga. Podróż ta jest przejściem od stanu niewoli do wyzwolenia i szczęścia, zarówno w sensie dosłownym, jak i metaforycznym, dotyczącym sfery duchowości człowieka. Jest swoistą alegorią życia człowieka, pojmowanego jako pełna trudów pielgrzymka. Bardzo ważnymi literackimi podróżami były wyprawy w zaświaty, umożliwiające kontakt z umarłymi, jako tymi, którzy przekroczywszy granicę życia i śmierci, wiedzą więcej i znają ukrytą istotę świata. Ludzkość od początku swego istnienia zadawała sobie pytanie o los człowieka po śmierci, o życie na „tamtym świecie”. Systemy religijne gwarantujące życie po życiu są bardzo lakoniczne, jeżeli chodzi o szczegóły jego dotyczące, dlatego ludzie szukali odpowiedzi na nurtujące ich pytania w sztuce, w literaturze. Dzięki swej uniwersalności motyw podróży w zaświaty jest niejako motywem „wędrującym” przez literaturę na przestrzeni wieków. Znajdujemy go w starożytnej Odysei, jak i w twórczości współczesnego poety Rainera Rilkego, który w wierszu Orfeusz, Eurydyka, Hermes nawiązuje do postaci greckiego mitu, będącego pierwszym znanym nam zapisem literackim, zapisem podróży do krainy umarłych. Treścią tego mitu jest historia Orfeusza, któremu udało się uzyskać od władcy Hadesu zgodę na zejście do krainy umarłych i wydobycie stamtąd swej ukochanej – Eurydyki. Choć znaczenie tego mitu nie polega bezpośrednio na ukazaniu zaświatów, to stał się on asumptem do rozważań na ten temat dla wielu poetów, twórców. Homer w Odysei, która cała może służyć za ilustrację motywu wędrówki w literaturze, opisuje pobyt Odysa w krainie cieni i jego rozmowę z duchami. Znają one przeszłość i przyszłość, dzięki czemu Odys zostaje pocieszony. W podobny sposób Wergiliusz aranżuje spotkanie z umarłymi głównemu bohaterowi Eneidy Eneaszowi. W średniowieczu topos wędrówki w zaświaty odnajdujemy w Boskiej Komedii Dantego. Autor w czasie swojej wizyjnej wędrówki po krainach Piekła, Czyścia i Raju spotyka się z umarłymi. Jego przewodnikiem są kolejno Wergiliusz i wybranka Beatrycze, którą autor umieszcza w niebie. Napotkani po drodze zmarli uczeni, filozofowie, artyści udzielają Dantemu nauk i rad. Poznajemy bardzo dokładnie poszczególne kręgi piekła i umieszczone tam zgodnie z teologią postaci antyczne, jak i szczegółową hierarchię aniołów w niebie. Poruszając zagadnienie pośmiertnego losu wielkich postaci antycznej, kultury i sztuki, autor przypomina światu o istnieniu zapominanej tradycji antycznej. Z tego typu podróżą spotykamy się również w dziele Franciszka Rabelaisa Gargantua i Pantagruel. Rabelais nawiązuje do wielkiej literackiej tradycji w sposób prześmiewczy. Jedna z postaci powieści, Epistemon, opowiada o swoim pobycie w piekle. Kontakt z umarłym ukazany jest w sposób komiczny, autor degraduje wielkich tego świata i cały oficjalny ziemski porządek. W literaturze epoki oświecenia podróż miała znaczenie przede wszystkim dydaktyczne. Doskonałym przykładem jest tutaj Kubuś Fatalista i jego pan Denisa Diderota. Jest to napisana lekkim i dowcipnym językiem historia podróży służącego Kubusia i jego pana, którzy w czasie jej trwania rozmawiają na różne, pozornie błahe, tematy. Przytrafiające im się przygody są pretekstem do licznych dygresji i komentarzy. Sprytny i inteligentny Kubuś jest mądrzejszy od swojego pana, a za żartobliwą formą kryją się poważne tematy, takie jak problem wolnej woli, przeznaczenia. Podobnie dydaktyczny charakter ma podróż, którą ukazuje pierwsza nowożytna powieść polska Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki. Jej autor, Ignacy Krasicki, za jeden z wątków obrał podróż wychowanego w ksenofobicznym domu szlacheckim młodzieńca. Pierwszy etap tej podróży jest przestrogą. Przebywający w Paryżu młody człowiek, Mikołaj, wskutek własnej niewiedzy i naiwności zostaje oszukany i traci wszystkie pieniądze. Następne trafia na Wyspę Nipu – miejsce zamieszkiwane przez oświeconych rolników, którzy, zgodnie z oświeceniowym mitem, dzięki pracy blisko natury mieli receptę na szczęście. Mikołaj poznaje relacje oparte na pracy, równości, wzajemnym szacunku. Drugi etap podróży jest doświadczeniem pedagogicznym. Po powrocie do Polski młodzieniec, widząc absurdalność systemu społecznego funkcjonującego w rodzinnym kraju, postanawia go reformować. Jednak jego wysiłki nie dają żadnych rezultatów. W tej powieści podróż służy krytyce obyczajów panujących w Rzeczpospolitej. Niezwykle interesującą podróż, również o charakterze dydaktycznym, przedstawia powieść Jonatana Swifta Podróże Guliwera. Utwór jest pamfletem na sytuację społeczną i polityczną panującą w Anglii w XVIII wieku i wielką dyskusją z mitami oświeceniowymi. Guliwer odwiedza społeczności liliputów i gigantów, w jego podróży jest też epizod z pobytu w krainie rozumnych koni i dzikich ludzi. Bardzo znaczącą literacką podróżą jest podróż romantyczna. Była ona jednym z eskapizmów realizowanych przez romantyków po to, by stłumić w sobie „weltschmerz”, zmniejszyć rozbieżność między marzeniem, nie spełnionymi pragnieniami i osobowością a szarą, często okrutną rzeczywistością. Chcieli oni w ten sposób przybliżyć ideał do rzeczywistości. Wynikała również z konieczności obcowania z kryjącą w sobie istotę rzeczy naturą, której krajobrazy odzwierciedlały stany duszy wrażliwej osobowości, będąc zarazem źródłem natchnienia. Wreszcie podróż w dzikie i nieznane miejsca oznaczała przybywanie w bezkresnej przestrzeni kojarzącej się z ukochaną przez romantyzm, nieograniczoną wolnością i niezależnością. Jeden z głównych europejskich romantyków, lord Byron, ogarnięty heroiczną ideą walki o wolność narodów, wyrusza do Grecji, by walczyć z Turkami, gdzie ginie. W napisanym przez niego poemacie Giaur akcja rozgrywa się w pełnej egzotycznych krajobrazów Grecji, a przewodnim motywem jest tajemnica tragicznej miłości jednostki, prezentowana w dramatycznym kontekście walki o niezależność narodu. Nasi romantycy również podróżowali. Obszarem ich „ucieczek” był szeroko pojęty wschód i wschodnie rubieże Rzeczpospolitej. „Sonety krymskie” Adama Mickiewicza czy „Maria” Antoniego Malczewskiego są utworami, w których krajobrazy dzikiego wschodu, a zwłaszcza wielkiego stepu, odgrywają bardzo ważną rolę. Służą do stworzenia pejzażu wewnętrznego, pozwalają poczuć się prawdziwe wolnym, czy odnaleźć w naturze ekwiwalenty doznań targanej ogromnymi namiętnościami i emocjami nieprzeciętnej duszy. Literatura pokazuje, jak wiele znaczeń może mieć podróż, wędrówka. Może być źródłem wiedzy, bogatych doświadczeń wewnętrznych, zarówno tych estetycznych, jak i intelektualnych. Z tej perspektywy warto przyjrzeć się naszym podróżom. Wydaje się, że w dobie błyskawicznej komunikacji i kultury masowej, sprawiającej, że cały świat zaczyna wyglądać podobnie, są one znacznie uboższe od prezentowanych przez literaturę.

Topos wędrówki i doświadczeń wynikających z podróży

Materiały

Zysk netto firmy Drugim obok wpłat udziałowców źródłem wewnętrznym pozyskiwania. Kapitał firmy jest wygospodarowany przez nią zysk netto. Zysk ten zostaje pozostawiony do dyspozycji przedsiębiorstwa /tj. reinwestowanie w firmie/ i zostaje przeznaczony na pokrycie przyszłego ryzyko i umocnienie ogólnego standingu finansowego / np. na kapitał za...

Wina, odpowiedzialność, wierność moralna w Lordzie Jimie Główny bohater, Jim, jest młodym, szlachetnym i pełnym ideałów człowiekiem, który zaciąga się jako kapitan na statek pasażerski \'Patna\'. W momencie zagrożenia życia całej załogi i pasażerów (800 pielgrzymów) Jim znajduje się w rozterce, bo wie, że powinien ratować pasażerów, ale chęć życia okazuje się silniejsza i ucieka ze statku wraz z całą,...

Klimat w przeszłości a teraz Klimat na świecie ciągle się zmienia. Zmieniał się okresowo, często w sposób zasadniczy, przez cały czas istnienia naszej planety i to zarówno przed, jak i po pojawieniu się na niej człowieka. Zmiany te wahały się od nieznacznych fluktuacji, odnotowanych w okresie, gdy prowadzono już badania instrumentalne (trwających – jak np. w przypadku...

Refleksje płynące w opowiadania "Ikar" Wydaje się, że każdy żyje w swoim własnym “świecie”. Nie zauważamy innych ludzi - ich tragedii, cierpień, ale także radości. Taki obraz świata przedstawiony jest w utworze Jarosława Iwaszkiewicza “Ikar”. W tym opowiadaniu przedstawiona jest jedna krótka chwila z życia Warszawy w czasie okupacji hitlerowskiej. Chwila dla ...

"Tyle o sobie wiemy ile nas sprawdzono" Szymborska W latach II wojny światowej rozwijała się literatura w kraju i na emigracji. Różne były losy pisarzy na okupowanych terenach: ginęli w walce, w czasie bombardowań, przeszli piekło obozów niemieckich i sowieckich łagrów. Literatura odwoływała się do klęski wrześniowej, wyrażając nastroje rozpaczy i beznadziejności, ale głosiła także optymizm, chę...

Funkcje promocji FUNKCJE PROMOCJI • funkcja informacyjna Polega na komunikowaniu się przedsiębiorstwa z rynkiem i stwarza przesłanki transformacji strategii marketingowej w konkretną taktykę działań rynkowych. Służy przekazywaniu przez przedsiębiorstwo zestawu informacji, przedstawiających powstawanie czy działalność firmy, wprowadzenie nowego produktu ...

Przedstawiciele włoskiego renesansu Głównymi przedstawicielami Renesansu włoskiego w literaturze są: Franciszek Petrarka (1314 - 1374), autor między innymi \"Sonetów miłosnych do Laury\", Jan Boccaccio (1314 - 1375), autor \"Dekamerona\", który zawiera 100 historyjek opowiadanych w ciągu 10 dni przez 10 osób (7 panien i 3 kawalerów) w czasie ucieczki z Florencji. Są tam hist...

Historiozofia w "Nie-Boskiej komedii" Historiozofia w “Nieboskiej Komedii” Z. Krasińskiego 1. Historiozofia w genezie “Nieboskiej komedii”: • na przyczyny napisania dzieła złożyły się: a) powstanie listopadowe w Polsce i nieobecność w nim poety b) obserwacje poety związane z ówczesną sytuacją polityczną w Europie - wydarzenia rewolucyjne w pańs...