Teorie społeczności lokalnej

Społeczność lokalna - zbiorowość zajmująca wspólne terytorium, w której występują interakcje między jednostkami i grupami, w której ukształtowała się więź społeczna, wspólnota interesów i stosunkowo silna kontrola społeczna. Hawley (dwa wymiary społeczności lokalnej): • pierwszy wymiar - istota społeczności lokalnej ma swój wymiar przestrzenny, • drugi wymiar - społeczno-psychologiczny W latach 60-tych podkreślano, że lokalna społeczność jest kompleksem stosunków spo-łecznych zachodzących wśród ludności danego obszaru, na którym to większość ludzkich potrzeb była zaspakajana. Wg R.l. Warena społeczności lokalne to skupienia ludności zamieszkujące w ścisłej bliskości na danym obszarze, na którym są lokalne zakłady usługowe, handlowe niezbędne dla ludności, jak również istnieją zakłady produkcyjne wytwarzające dobra. Elementy społeczności lokalnej: 1. to ludność zamieszkująca na pewnym obszarze geograficznym, 2. na tym obszarze funkcjonują różnego rodzaju instytucje(np. szkoły, urzędy,...), 3. istnieje system wartości, 4. określone interakcje miedzy ludźmi. I. Koncepcja ekologiczna (R. Park - socjologia miasta, E. Burges) Lata 20-te naszego stulecia. Wg tej koncepcji zjawiska społeczne są zdeterminowane przez warunki przestrzenne i procesy zachodzące w tych środowiskach przestrzennych. Wychodząc z tego założenia na formowanie się społeczności lokalnej mają wpływ następujące czynniki: • współzawodnictwo, • walka o przestrzeń. W wyniku tych dwóch czynników ludzie wchodzą we wzajemne zależności, związki (sto-sunki współpracy). Społeczność lokalna jest zorganizowana na dwóch poziomach: • biotycznym (dotyczy przystosowania się społeczności lokalnej w trakcie walki o byt społeczny -walka o byt społeczny jest elementem dobrego współdziałania i współpracy), • kulturowym (związany ze świadomością społ. lokalnej, świadomość poczucia przyna-leżności). Istotą stanowiska ekologicznego jest ujmowanie struktury społecznej w relacjach, w za-leżności od warunków przestrzennych i geograficznych. II. Koncepcja funkcjonalno - strukturalna (R.l. Waren) Koncepcja ta zakłada, że życie społeczne jest przede wszystkim ustrukturyzowane w po-staci systemów społecznych czyli całości pełniących określone funkcje względem innych, które są złożone z elementów funkcjonalnie od siebie zależnych. Funkcja - rodzaj użytecznej działalności. III. Teoria społeczeństwa masowego (Durkneim) Społeczeństwa oparte na zaawansowanym podziale pracy opierają się głównie na grupach zawodowych, na profesjonalizacji, a tym samym społeczności lokalne ulegają zanikowi. Im bardziej społ. lokalna jest zurbanizowana tym bardziej rozpada się jej tradycyjna struktura organizacyjna, jak również sama organizacja. Te społeczeństwa stają się hete-rogeniczne. Wzory zachowań stają się indywidualne, występują zjawiska dewiacji (od-stępstw od normy), zanika kultura ludowa, kończy się kontrola opinii publicznej. Najpełniej tą teorię opisał William Kornhauser Twierdzi on, że procesy społecznego po-działu pracy, urbanizacji, industrializacji, specjalizacji, uzawodowienia wszelkich rodzajów działalności ludzkiej prowadzą nie ubłagalnie do zaniku społeczności lokalnej. W miejsce tradycyjnych form organizacji społecznej wkraczają organizacje zawodowe, związki za-wodowe, zrzeszenia, itp. Społeczności masowe to określony model stosunków społecznych, które mogą zachodzić w całym społeczeństwie lokalnym lub też w jego częściach. Model: 1. jednostki ludzkie są związane ze sobą poprzez podporządkowanie się jednej wspólnej wiedzy (nie ma bezpośrednich połączeń jednej jednostki z drugą poprzez więź), 2. instytucje formalne są tak zorganizowane by mieć charakter wielki, masowy, 3. w takim społeczeństwie masowym rozpadowi ulegają grupy 9etniczne, religijne, kla-sowe, terytorialne), 4. społeczeństwo masowe rozsadza dotychczasowe zbiorowości, powołuje ogólnokrajowe instytucje, wielkie organizacje gospodarcze, kulturalne i te wielkie instytucje opanowują myśli i rozwój społeczeństwa, wszystkie dziedziny życia. IV. Teoria zaćmienia (Max Steinie) Teoria ta mówi, że społeczność lokalna nie zanika, lecz zmienia swoją strukturę i dosto-sowuje się do współczesnego rozwoju. Zmiany jakie dokonują się współ, lokalnej prze-biegają w dwóch formach: • pionowej (wertykalnej) - polegają na wzroście zależności różnych organizacji terenowych, zrzeszeń, placówek od ich ogólnonarodowej nadbudowy, • poziomej (horyzontalnej) - polegają na zgodnym połączeniu wszystkich zrzeszeń, instytucji, związków, które działają na danym terenie Przywódcy nadbudowy starają się ograniczyć zakres działania placówek lokalnych. To prowadzi do konfliktu, ale jest z tego wyjście, gdyż rozwiązanie tego konfliktu jest możli-we poprzez opracowanie nowego programu i polityki, które wzmocnią i skoordynują in-stytucje terenowe, ponieważ to działanie terenowe jest przyciemniane przez ową koordy-nacje horyzontalną. Społeczność lokalna jest „przyciemniana" („przyćmiona") w wyniku procesów jakie dokonują się w całej społeczności lokalnej. V. Teoria transformacji (Moris Janowitz) We współczesnym społeczeństwie industrializacja przekształca tradycyjne więzi i formy życia zbiorowego społeczności lokalnej. Wzrasta rola i przenikanie wzorów życia miej-skiego na wieś. Rośnie rola przynależności zawodowej. Rośnie rola związków zawodowych i wszelkich zrzeszeń. Następuje wzrost znaczenia i powiązania jednostki ludzkiej z całym narodem i jego polityką. Funkcjonowanie społeczności lokalnej opiera się nie tylko na sąsiedztwie, ale przede wszystkim na różnych związkach i zrzeszeniach. Te przemiany, które zachodzą w społeczności lokalnej, powodują zacieranie różnic pomiędzy miastem a wsią. Wg teorii transformacji: « społ. lokalna ma charakter uniwersalny (występuje w każdej społeczności), • następuje rozpad sasiedzko - rodzinnej organizacji, • utrzymuje się, aczkolwiek w ograniczonym zakresie, forma terytorialne - kulturowa, « rozszerza się terytorialnie i liczebnie społ. lokalna, ale w porównaniu do okresu przed industrialnego, • następuje zróżnicowanie społeczności małomiejskich i wielkomiejskich opartych na różnego rodzaju formach samorządu terytorialnego, ponieważ cele tych społeczności są jednak różne.