Tematyka patriotyczna w oświeceniu

oświecenie Ignacy Krasicki - Monachomachia. Główną ideą poematu jest ukazanie obrazu oraz krytyka ujemnych stron życia polskich zakonów żebraczych. Utwór poprzez swój komizm ma na celu pokazanie obrazu życia wielu ówczesnych zakonników, czyli kleru, co już raz mieliśmy okazję zaobserwować w utworze Mikołaja Reja. Wnioski jakie się nasuwają są takie, że to wcale nie habit czyni człowieka świętym. Krasickiego bowiem wyjątkowo drażniły zakony żebracze, a szczególnie niski poziom moralny i intelektualny zakonników. Z dużą dozą subtelnej ironii, autor stara się zwalczyć takie cechy jak pijaństwo, lenistwo, głupotę i brak jakichkolwiek chęci do poszerzenia własnych horyzontów. Wady te zakonnicy tuszowali bardzo często pod maskami doświadczenia życiowego, czy samego faktu noszenia habitu. Autor więc nie szczędzi więc dosadnych uwag i docinków. Ksiądz biskup Krasicki nie atakuje w "Monachomachii" konkretnych osób, krytykując natomiast wady i negatywne cechy wszystkich, czyli charakteru ludzkiego. Utwór ten ma więc pouczać czytelnika o tym, że reprezentując taką postawę nie osiągnie się nic dobrego ani dla siebie, ani dla otoczenia, ani dla narodu. J. U. Niemcewicz - Powrót posła "Powrót posła" ma charakter komedii politycznej pokazującej konflikt pomiędzy sarmatami a zwolennikami reform. Głównym celem było ukazanie konieczności zmian w Rzeczypospolitej, jak obu obozów tak, aby ośmieszyć przeciwników reform. Postawy bohaterów są więc podzielone. Ci pozytywni są prawymi, wzorowymi i rozsądnymi obywatelami, zaś negatywni jako głupcy, łotry, ludzie nie uznający żadnych wartości moralnych, ani etycznych. Problematyką utworu są warunki bardzo ważne dla w pełni sprawnie funkcjonującego państwa. Program Niemcewicza zakładał przede wszystkim zniesienie liberum veto, wprowadzenie dziedziczności tronu, zwiększenie ilości wojsk, jak również pomoc chłopom. Autor w swoim utworze przedstawia dwie różne koncepcje Polski. Pierwsza z nich to koncepcja obozu reform z takimi przedstawicielami jak Dobrójscy, ich syn Walery czy Teresa. Obóz przeciwny to obóz wrogi reformatorom. Jest on zaprezentowany głównie przez Starostę Gadulskiego, Starościną i młodego oszusta - Szarmanckiego. Utwór ten jest kolejnym przykładem na sarmacką głupotę i brak jedności narodowej, co autorowi skutecznie udało się podchwycić i kompromitując szlachtę ukazać czytelnikowi właściwą drogę postępowania. Hugo Kołłątaj - Do Stanisława Małachowskiego... W pierwszym roku obrad Sejmu Wielkiego, ukazał się zbiór listów Kołłątaja, będący zbiorem uwag o ustroju i kształcie Rzeczypospolitej. Zbiór został zatytułowany "Do Stanisława Małachowskiego". Listy te były zbiorem propozycji reform, jakie zdaniem autora powinien przeprowadzić sejm. Proponował podobnie jak jego poprzednicy, między innymi zniesienie liberum veto, wzmocnienie władzy królewskiej, armii, sytuacji chłopa, uważając swoje propozycje za jedyny sposób uzdrowienia państwa. Kołłątaj zwraca też uwagę czytelnika na nierówne traktowanie warstw społecznych, słusznie twierdząc, że wszyscy tak samo podlegają prawom Rzeczypospolitej i wszyscy są równi. Proponuje zatem, aby panowie podpisywali z chłopami kontrakty będąc na takich samych warunkach. Autor twierdzi, że tylko sprawiedliwe prawa, rozum i miłość, kierujące obywatelami i ich wzajemnymi stosunkami mogą podnieść ojczyznę z upadku i doprowadzić ją do dawnej wielkości.