Szczegółowa interpretacja i analiza wiersza "Deszcz jesienny"

"Deszcz jesienny". Wiersz nietypowo rozpoczyna się od refrenu, który powtarza się ponadto po każdej z trzech zwrotek. Refren jest tak skonstruowany od strony artystycznej by maksymalnie wywołać wrażenie monotonii i przygnębienia. Służą temu głównie wrażenia słuchowe: deszcz dzwoni, pluszcze, tłucze o szyby, jęczy, płacze (onomatopeja). Celowo gromadzi poeta głoski szumiące: sz, cz, ś, ź, dź np. "światła szarego blask sączy się senny...". Monotonię i odczucie dłużącego się czasu oddaje rozmaitość powtórzeń; są to powtórzenia głosek (jesienny, niezmienny, dżdżu, senny), powtórzenia słów (i pluszcze, i tłuką, i o szyby, i płaczą, jęk szklany, deszcz szklany), powtarzanie związków wyrazowych, powtarzanie wersów np. pierwszy i ostatni wers refrenu czyli powtarzająca się zwrotka. Monotonię wywołują też wyliczenia np. częste wielokropki albo wyliczanie epitetów np. jednaki, miarowy, niezmienny. Epitety oddają senność i ponurość barw np. dal jest ciemna, bezkresna, szara i mglista. Kolejne trzy zwrotki wiersza można odczytywać w wymiarze dużym czyli ogólnoludzkim, ponadczasowym. W małym wymiarze jest to obserwacja stanu psychiki jednostki o słabej osobowości ulegającej nastrojom i wpływowi otoczenia. Ponura jesienna pogoda rzutuje na widzenie świata, przywołuje ponure skojarzenia. Podmiot liryczny obserwuje za oknem jesienną pogodę, płynące po szybach krople kojarzą mu się ze łzami, a odgłosy deszczu z jękiem i płaczem. Kiedy patrzy przez szyby w dal widzi jedynie bezkresową szarość, mgłę, nie ma nadziei, że zobaczy słońce. W jego wyobraźni rodzą się ponure obrazy, wydaje mu się, że w tej szarudze wyszły na świat z grobów mary i upiory, gdyż nawet one nie potrafią znaleźć spokoju. Wśród upiorów są istoty młode choć z cieniem tragicznych przeżyć. Krople na szybach to ich zawodzenia. Druga zwrotka to analiza już nie wyobraźni, ale stanu umysłu podmiotu lirycznego. W tak ponury dzień ma wrażenie, że nie spotka go nic dobrego. Nachodzą go straszne wspomnienia, ktoś odszedł, ktoś umarł, komuś pękło serce. Tragedie dotyczą nie tylko jednostek skoro zmarł nędzarz nie wsparty jałmużną. Był pożar, spaliły się dzieci. Odgłosy deszczu to płacz wszystkich skrzywdzonych przez los. Trzecia zwrotka to stan duszy, psychiki; został zestawiony symbolicznie z obrazem jesiennego ogrodu, który wygląda tak jakby przeszedł tamtędy szatan, zniszczył wszystko co żywe i piękne, zostało tylko rzemienne pustkowie, trwoga, śmierć i zniszczenie. Sam szatan przeraził się własnym dziełem a deszcz to jego płacz. W wymiarze ogólnym, ponadczasowym wiersz należy odczytywać w kontekście filozofii Szopenhauera. Życie to niejasna dal chmurna i ciemna. Nie ma co liczyć na jasność, czyli radość. W życiu napotyka się niespokojne duchy, upiory, które nawet w grobie nie znajdują spokoju. Wokół tylko nieszczęścia, żałoba, a ludzie to tragiczny korowód, to tułaczka przez życie, krople na szybie to płacz nad takim losem. Każdego w życiu spotykają tylko rozczarowania i nieszczęścia. Nikt nie zdoła osiągnąć szczęścia, wokół powszechnie panuje obojętność, brak życzliwości (żebrak). Nieustannie są tragiczne przypadki (spaliły się dzieci). Każdy z nas w młodości jest jak piękny ogród, pełen nadziei (zieleń). Z czasem wszystko co w nas dobre zostaje unicestwione, zatryumfuje zło, czyli szatan. Miejsce dawnej wrażliwości zajmie obojętność (kamienie) i wypalenie(popiół). Staff specjalnie mocno akcentuje wszelkie motywy schyłkowe: pora roku to jesień, pora dnia: zmierzch (szara godzina), schyłek życia (żałoba, grób), końce znajomości (ktoś odszedł, ktoś opuścił). Nieustannie powtarza się też motyw zniszczenia i unicestwienia np. smutek na licu młodym, pożar spopielił zagrodę, ogród zamieniony w pustelnię. Z motywem zniszczenia wiąże się satanizm, szatan opanowuje ludzkie dusze, szerzy trwogę i przerażenie. Spustoszenie jest tak straszne, że sam szatan przeraził się swego dzieła. Wszystkie powyższe treści wydobywane są dzięki charakterystycznym środkom stylistycznym, są to wyliczenia, powtórzenia, emocjonalne epitety, np. życie tułacza, smutny śmiertelnie, okropna pustelnia, kamienne pustkowie, potworne łzy, przenośnie np. snów mary, poszły, szukają ustronia. Symbol to obraz ogrodu niszczonego przez szatana. Symbolem jest też cały wiersz, mówi o życiu jako wędrówce w bezkresną dal, której towarzyszy smutek, śmierć, niszczenie wszystkiego co dobre i piękne.