Sytuacja ekonomiczna i polityczna w trzech zaborach

Sytuacja w trzech zaborach: ZABÓR AUSTRIACKI - GALICJA. • Kryzys rolnictwa wywołany konkurencją Stanów Zjednoczonych, powolna mechanizacja - spowodowana brakiem funduszy; przewaga drobnych gospodarstw własnościowych. W przemyśle zaznaczył się ogólny słaby wzrost produkcji, rozpoczęto wydobycie ropy naftowej. • Dzięki autonomii galicyjskiej nastąpił rozwój szkół i instytucji kulturalnych - działały dwa polskie uniwersytety (krakowski i lwowski), a w roku 1871 powstała Akademia Umiejętności. Istniały polskie teatry. Swoboda druku umożliwiała wydawanie publikacji, które nie mogłyby ukazać się w innych zaborach. • Warstwy dominujące to rodowa arystokracja i bogate ziemiaństwo, konserwatywne i odnoszące się z niechęcią do działań powstańczych i rewolucyjnych. • We Lwowie powstaną organizacje socjalistyczne, a także rozwinie się ruch chłopski. ZABÓR PRUSKI • W rolnictwie utrwalił się model kapitalistyczny, produkcja zbożowa przestawiona na hodowlę (zbytek na rynku niemieckim), wysoki poziom mechanizacji. W przemyśle produkcja ma tendencje wzrostowe (głównie Śląsk i Wielkopolska), pojawiają się nowe struktury przemysłowe (spółki akcyjne). Następuje gwałtowny proces urbanizacji, nowoczesną infrastrukturę tworzy rozwinięta sieć kolejowa i łączności (telegraf, telefon, poczta). • Ludność poddana germanizacji - osłabienie życia kulturalnego. Ograniczenie działań oświatowych i społecznych na terenie Poznańskiego. Powstały instytucje naukowe (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk), biblioteki, wydawnictwa i czasopisma (Tygodnik Poznański). ZABÓR ROSYJSKI - głównie KRÓLESTWO POLSKIE • Kryzys rolnictwa (konkurencja USA), połowa użytków rolnych zajęta przez małe gospodarstwa; mechanizacja dopiero na początku XX wieku. Rozwój przemysłu po otwarciu granicy Cesarstwa: przemysł chemiczny (Łowicz), farmaceutyczny (Pabianice), włókienniczy (okręg łódzki). Następuje ogólny wzrost produkcji przemysłowej; powstawanie spółek akcyjnych. Rozwój urbanizacji (Warszawa i Łódź). • Narastająca rusyfikacja, ograniczenie możliwości pracy oświatowej, naukowej i kulturalnej (działalność generała - gubernatora). Rosyjski językiem urzędowym; Warszawa miastem gubernialnym - traci status stolicy. Trwa stan wojenny (do 1914) - uciążliwa cenzura prasy i wydawnictw.