Synkretyzm rodzajów, gatunków i tradycji literackich w "Panu Tadeuszu"

Przedstaw synkretyzm rodzajów, gatunków i tradycji literackich w „Panu Tadeuszu” Utwór Adama Mickiewicza, zgodnie z romantyczną koncepcją sztuki, jednoczy harmonijnie elementy powieściowe, gawędowe, (Domeyka i Doweyka), sielankowe (Zosia w ogródku), komizm i tragizm, a także elementy powieści historycznej (Podkomorzy, Wojski), opisy (zajęć gospodarczych), elementy tragedii (nieszczęśliwa miłość Jacka i Ewy), komedii (zabiegi Telimeny), oraz poematu heroikomicznego (zajazd – wysoka forma, niska treść). Ma pewne cechy poematu opisowego, (czyli częstokroć dydaktycznego gatunku poświęconego sztuce rolniczej, życiu wiejskiemu, krajobrazom, czy zabytkom kultury), jest także w pewnej mierze poematem ziemiańskim wywodzącym się ze staropolskiej tradycji literackiej, chętnie zajmującej się egzystencją „człowieka poczciwego” – szlachcica, gospodarza. Podstawową strukturę poematu stanowi narracja epicka, przetykana gdzieniegdzie wypowiedzią o charakterze lirycznym. „Pan Tadeusz” zachowuje niektóre elementy z antycznego wzorcu eposu, między innymi regularną budowę utworu, formę wierszową (13 – zgłoskowy odpowiednik heksametru) inwokację, podział na księgi, rozwój akcji na tle ważnych wydarzeń historycznych (kampania Napoleona). I ukazywanie zjawisk przełomowych w dziejach społeczeństwa (moment przesilenia między dawną Rzeczpospolitą a okresem pierwszych prób wolnościowych Polski rozbiorowej; kształtowanie się nowej społeczności), użycie porównania homeryckiego jako jednego ze środków stylistycznych, wprowadzenie znaczących rekwizytów (tabakierka księdza Robaka). Nie brakuje w pełnym humoru utworze charakterystycznych zjawisk dla tradycji heroikomicznej: kontrastują ze sobą „wysoka” forma i uderzająco „niska” treść, na przykład w księdze VII podniosły styl narracji towarzyszy opisowi rzezi drobiu, która zastępuje przewidywaną w Soplicowie krwawą bitwę. Drobiazgowo, ale w sposób poetycki opisuje Mickiewicz szczegóły krajobrazu, wnętrz czy sprzętów. Poeta jest mistrzem w posługiwaniu się walorami światła, barwy i dźwięku, w stosowaniu techniki iluzji i deziluzji, jak na przykład w scenie spotkania Hrabiego z Zosią w sadzie. Język napisanego trzynastozgłoskowcem poematu, bogaty i różnorodny stylistycznie, zachowuje prostotę w toku narracji zbliżonej do języka mówionego. Spróbujmy jeszcze dokładniej udowodnić, że „pan Tadeusz” jest narodowym eposem. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, epos to utwór, który kreśli panoramiczną wizję społeczeństwa w przełomowym dla niego momencie historycznym. Wprawdzie utwór przedstawia jedynie rzeczywistość szlachecką, ale pamiętajmy, że w dawnej Polsce jedynie szlachta pretendowała do miana narodu. Występuje arystokracja (Hrabia), zamożne ziemiaństwo (Soplicowie), szlachta sprawująca urzędy(Rejtan, Asesor, Gerwazy), szlachta zaściankowa ( zaścianek Dobrzyńskich). Każda z postaci, mimo przynależności do tej samej kultury i tradycji, została obdarzona rysem indywidualizmu, dzięki przypisaniu jej jakiegoś charakterystycznego rekwizytu, gestu czy powiedzonka. Świat, który widzimy w „Panu Tadeuszu jest światem, który odchodzi, mija wraz ze swoją epoką. Autor próbuje utrwalić w pamięci formy życia ziemskiego, dlatego często idealizuje i hiperbolizuje postacie, które w rzeczywistości wcale na to nie zasługują. Momentem przełomowym dla społeczności szlacheckiej jest kampania napoleońska 1812 roku, ale nie tylko. Wydarzeniem, które w sposób ewidentny zapowiada zmierzch sarmackiej Rzeczpospolitej, jest decyzja Tadeusza i Zosi o zniesieniu poddaństwa. Pod względem formalnym utwór również spełnia wymogi epopei. Napisany trzynastozgłoskowcem, rozpoczyna się inwokacją, w sferze języka dominuje rozlewność epicka, poetyka detalu, różnorodność form wypowiedzi, dynamizacja tekstu oraz zabieg retardacji. Możemy określić utwór także jako idyllę. Mickiewiczowskie Soplicowo wydaje się być oazą polskości oraz ładu ziemiańskiego. W opisie przestrzeni wyraźnie podkreśla narrator rekwizyty o arkadyjskim charakterze – ruczaj, wzgórze, gaj, pola, ich dopełnieniem jest dworek, którego wnętrze wypełnione jest znakami polskości (na ścianach wiszą obrazy przedstawiające narodowych bohaterów, stary zegar wybija rytm Mazurka Dąbrowskiego). Świat Soplicowa określony jest przez odwieczny ład i porządek, który nigdy nie ulega zmianie, albowiem wyznaczony jest przede wszystkim przez rytm natury, wschody i zachody słońca określające czas rannego wstawania i wieczornego odpoczynku. Obok natury, gwarantem porządku jest również etykieta, ceremoniał towarzyski, który nie przybiera sztucznej, teatralnej formy, ale jest czymś naturalnym. Nawet zajazd nie jest w stanie zakłuci porządku w Soplicowie – prowadzi, bowiem do pojednania zwaśnionych stron. Arkadii Soplicowa nic nie jest w stanie zakłuci, albowiem jej gwarantem jest harmonia trzech porządków – rytmu natury, świata ludzkiego i świata historycznego. Można także odejść od poważnych interpretacji i uznać utwór Mickiewicza za zwyczajną komedię obyczajową. Wątek miłosny w dziele można by ironicznie nazwać „biegiem z przeszkodami do ołtarza”, albowiem bohaterów na drodze do szczęścia bez przerwy spotyka coś, co niweczy ich zamierzenia. Śmieszyć mogą miłosne perypetie młodego Tadeusza, który z przerażeniem odkrywa warstwę pudru na twarzy sporo starszej od siebie Telimeny i zwraca się ku Zosi, adorowanej prze Hrabiego. W doborze postaci zastosował autor typowy dla komedii zabieg – kontrast charakterów. Młoda, niewinna Zosia – a starsza, doświadczona Telimena. Poza wątkiem miłosnym komicznym momentem w utworze jest np. spór Asesora i Rejenta o to, który z chartów w czasie polowania schwytał zająca. Komizm jest także zawarty w kreowaniu postaci, wypełniających świat utworu. Bawi nas chimeryczne zachowanie Gerwazego, wybujały romantyzm Hrabiego lub próba samobójstwa Tadeusz, w którą nikt od początku nie chce uwierzyć.