Sylwetki satyryczne w polskim oświeceniu

Karykaturalne, satyryczne sylwetki prezentowane są w utworach oświeceniowych głównie w celach dydaktycznych, mają ośmieszyć i wytknąć wszelkie wady pewnych postaw, które uważano za staroświeckie, sarmackie, szkodliwe dla narodu i integralności Rzeczypospolitej; Typowym przykładem jest Starosta Gadulski z "Powrotu posła" Niemcewicza; jest to karykaturalne przedstawienie typowego przedstawiciela konserwatystów: Sarmata, nie przejmuje się wartościami niesionymi przez to sformułowanie; obłudny, goni za pieniądzem a wszelkie wolności szlacheckie uznaje za nienaruszalne, gdyż dają one okazję do zdobycia urzędów i funduszy; jest głupi i praktycznie sam się do tego przyznaje; jego "żona modna" jest typowym wariatem na punkcie cudzoziemszczyzny, a córkę chce wydać za byle fircyka, byle nie musiał dawać posagu; wszystko to ma odpychać czytelnika od tej postaci, jako negatywnej (oczywiście tylko dla oświeconego czytelnika) Podobnie przedstawione są ujemnie nacechowane sylwetki zawarte w "Satyrach" Krasickiego;