Świat pogan w "Quo vadis"



Główne postaci Świat pogan Na czoło osób reprezentujących w powieści pogański Rzym wysuwa się panujący podówczas cesarz Neron. Odgrywa on znaczącą rolę w przebiegu akcji. Chociaż jest drugoplanowym bohaterem utworu, narzuca, dzięki swojej pierwszorzędnej pozycji, obowiązujący styl i zwyczaje. Neron jest tu scharakteryzowany jako postać negatywna. Budzi odrazę jako cesarz-potwór, tyran, zbrodniarz, matkobójca, wróg chrześcijan delektujący się widokiem krwi i cierpienia. Jest zdemoralizowanym rozpustnikiem, wulgarnym błaznem, bezkrytycznym wobec siebie i żądnym sławy megalomanem. Obowiązujący dworzan styl życia sprowadza się do pochwał i umizgów wobec Nerona i udziału w rozrywkach, które zaplanował. Cezar wyniósł sam siebie do rangi bóstwa i sam siebie cenił najwyżej. W związku z tym wymagał nie tylko absolutnego posłuszeństwa, ale oczekiwał boskiej czci od poddanych. W osobie Nerona skupia się i kondensuje wszelkie zło, jakie emanuje na otoczenie. Czując się wielkim i wszechstronnym artystą zaniedbuje obowiązki panującego. Dawne osiągnięcia cesarza bledną wobec teraźniejszej jego postawy. Zbrodnie pociągają za sobą następne. Zakorzenione na dworze zło przybiera wyolbrzymione rozmiary w decyzji o podpaleniu miasta i wymordowaniu chrześcijan. Sposób sprawowania rządów trzyma w posłuszeństwie dostojników rzymskich. Chociaż jest powszechną tajemnicą, że Neron jest mordercą własnej rodziny, nikt nie ośmieli się przeciwstawić tyranowi. Upodobanie do pięknych przedmiotów i kobiet (również traktowanych jak przedmioty) splata się w osobie Nerona z satysfakcją czerpaną z cudzego bólu i śmierci. Widok krwi i ognia jest dla niego podnietą do życia i natchnieniem artystycznym. Zmusza także innych do sycenia się tymi makabrycznymi widokami (Chilon). Zupełnie inaczej autor charakteryzuje Petroniusza, należącego do najbliższego otoczenia Nerona. Wyróżnia go wielka inteligencja i spryt. Nie akceptując twórczości i postępowania cezara, pozostaje jego doradcą i umiejętnym krytykiem jego utworów. Petroniusz zyskuje sympatię czytelnika jako chętny do pomocy w kłopotach miłosnych siostrzeńca. Działa w dobrej wierze, chociaż skutki jego interwencji nie są korzystne. Ligię traktuje i ocenia na równi z innymi kobietami rzymskimi, w jego pojęciu służącymi wyłącznie do ozdoby i rozrywki. Dobry gust i zmysł estetyczny Petroniusza zapewnia mu tytuł „arbitra elegancji”. Mieszka w starannie urządzonym domu, wypowiada się na temat literatury i sztuki, sam jest autorem Satyriconu i epigramatów. Reprezentuje to, co w kulturze rzymskiej najpiękniejsze i najbardziej cenne. Potrafi ocenić wielkość talentu i piękno dzieła sztuki, ale nie umie wyraźnie odróżnić dobra od zła. Chociaż postępowanie Nerona budzi jego niechęć i niepokój, zgadza się na nie i sam uczestniczy w realizacji wielu pomysłów cezara, także w organizowanych przez niego orgiach. Petroniusz ceni szczęście pojmowane jako przyjemność, radość życia. Jego przejawów poszukuje we wrażeniach zmysłowych. Wysoko ocenia piękno myśli i urodę ciała. Otacza się urodziwymi kobietami i dba o szczegóły wyposażenia wnętrz własnego domu. Odrzuca brutalność w kontaktach ze służbą, nie znosi widoku krwi i scen przemocy – uważa je za nieestetyczne. Arbiter elegantiarum mierzy wartość ludzi według ich ubioru i zachowania, a także zwraca uwagę na to, czy mieszkają w gustownie urządzonych domach. Chrześcijan nie akceptuje, nawet wtedy, kiedy dostrzega wartość ich religii, ponieważ nauka, którą głoszą, stoi w sprzeczności z tym, co Petroniusz uczynił sensem życia. Nie może pojąć, jak można wyrzec się uczt, rozkoszy, użycia w jego rożnych postaciach. Krytyczna ocena rządów Nerona prowadzi go do refleksji, że Rzym chyli się ku upadkowi. Dominacja okrucieństwa i brzydoty, kryzys wartości artystycznych (obowiązującą miarą piękna są bezwartościowe utwory cesarza) prowadzą wprost do utraty sensu życia. Petroniusz kieruje się egoizmem, własną wygodą i przyjemnością. Jako bogaty patrycjusz korzysta z łaskawości losu, ale nie wykorzystuje swojej wyniosłej pozycji przeciwko innym. Cechuje się tolerancją, wyrozumiałością, ceni uległość i przywiązanie (Eunice). Zmysł estetyczny każe mu także „w dobrym stylu” zakończyć życie. Scena powolnego umierania na skutek otwarcia żył poprzedzona jest efektowną ucztą i obdarowaniem biesiadników kosztownymi pucharami. Odejście Petroniusza jest znakiem odchodzenia świata wyznawanych przez niego wartości. Wraz z arbitrem elegancji ginie wspaniałość kultury starożytnego Rzymu. Na dworze Nerona z Petroniuszem konkuruje Tygellin (Tigellin), zausznik cezara, starający się odsunąć na dalszy plan swojego rywala. Ostatecznie zwycięża tupet i służalczość Tygellina. Łasy na komplementy cezar przekreśla zasługi, talent i intelekt Petroniusza i otacza względami natarczywego pochlebcę i intryganta. Postać Tygellina przedstawiona jest w powieści w jednoznacznie negatywnym świetle. Jest on zaprzeczeniem dawnych wartości utożsamianych z Rzymem, ale bardzo pasuje do nowej rzeczywistości – podstępu, zbrodni i fałszu. Interesującą osobą jest Chilon. Jego obecność na kartach Quo vadis ożywia akcję, nadaje jej posmak sensacji, ubarwia i wzmaga jej tempo. Poznajemy Chilona wraz z Petroniuszem i Markiem Winicjuszem – jako lekarza, mędrca i wróżbitę. W istocie okazuje się szpiegiem, oszustem i łotrem gotowym za pieniądze do każdego czynu. Jest to postać o wyraźnych rysach komicznych. Chilon podejmuje trud poszukiwania Ligii na zlecenie Marka Winicjusza. Wykazuje się sprytem i przebiegłością. Dla pieniędzy, które spodziewa się otrzymać, zmienia przekonania i wchodzi w szeregi chrześcijan. W rzeczywistości nie wierzy ani w bogów rzymskich, ani w Chrystusa. Służy tym „ideałom”, które mogą się dobrze opłacić. Chociaż podejmuje trudne i wymagające odwagi zadanie, jest tchórzliwy i dba przede wszystkim o swoją skórę. Zawsze stara się zając dogodną dla siebie pozycję, by móc w porę wycofać się lub zmienić zdanie. Chilon nie analizuje swojego postępowania pod kątem etyki. Dobro i zło nie mają dla niego obiektywnej wartości. Wybiera taką drogę, która może przynieść zysk, bez względu na środki, jakie wiodą do celu. Poszukiwanie Ligii wiąże się z kłamstwem, oszustwem, działaniem podstępnym, a na koniec – w odwecie za przepędzenie przez Winicjusza w akcie zemsty oskarża chrześcijan wiedząc o ich niewinności. Chilon nie przebiera więc w środkach, jest uosobieniem podłości i niegodziwości. Jest to zarazem postać, która reprezentuje obydwa przedstawione w powieści światy. Widok cierpiących chrześcijan, makabryczne sceny w cyrku, rozszarpywanie ludzi przez dzikie zwierzęta, palenie żywcem, sprawia, że Chilon doznaje głębokiego wstrząsu. Przebaczenie ze strony po raz drugi wydanego na śmierć Glauka (wcześniej pozostawił go konającego bez pomocy, uprzednio wydawszy zbójcom) odmienia go i nie pozwala zostać obojętnym wobec obserwowanych zdarzeń. Publicznie oskarża on Nerona o spowodowanie nieszczęścia Rzymu i rzezi niewinnych chrześcijan. W obronie prawdy ginie męczeńską śmiercią jako wyznawca Chrystusa (wcześniej przyjmuje chrzest). Nawrócenie Chilona, człowieka o dosyć szczególnym morale – oszusta, zbrodniarza, zdziercy – jest symbolem zwycięstwa nauki Chrystusa ucieleśnionej w postępowaniu jego wyznawców. Scena śmierci nawróconego łotra, którego oszczędza niedźwiedź, prowadzi do refleksji o upodleniu ludzi. W porównaniu z dzikim, głodnym zwierzęciem (którego natura skłania do drapieżnych zachowań, a jednak potrafi z nich rezygnować) wypadają oni znacznie gorzej. Drugą osobą łączącą obydwa przedstawione w powieści światy jest Marek Winicjusz, młody patrycjusz rzymski, wychowany według obowiązującego w Wiecznym Mieście stylu życia. Jest człowiekiem nieustraszonym, popędliwym, gwałtownym, a nawet dzikim. Potrafi w chwili zdenerwowania koić złe humory, źle traktując niewolników. Jego odwaga i męstwo zapewniły mu liczne sukcesy wojenne. Charakteryzuje się piękną postawą i szlachetnością rysów. Wielkim zwrotem w jego życiu jest poznanie Ligii, która zawładnęła jego sercem. Postanawia ją zdobyć. Przeczuwając, że nie będzie to łatwe, stara się o pomoc Petroniusza, z którego zdaniem liczy się cały Rzym. Chodzi mu o sprowadzenie Ligii w charakterze nałożnicy. Nie myśli o małżeństwie, ale o uciechach z piękną dziewczyną bez narzucania sobie zobowiązań. Odmowa i ucieczka Ligii burzy jego spokój, ponieważ zależy mu na niej coraz bardziej, a także dlatego, że nie może znieść faktu, że został odrzucony i zlekceważony. Starania o odnalezienie dziewczyny stają się przyczyną kontaktu Marka Winicjusza z chrześcijanami. Poznaje naukę, według której żyją wyznawcy Chrystusa, zaczyna rozumieć postępowanie Ligii i właściwy sens miłości. Nowa religia przekonuje go swoją spójnością i pięknem zasad moralnych. Winicjusz odkrywa ofiarność chrześcijan, ich życzliwość dla ludzi. W młodym Rzymianinie rodzi się poczucie bezsensowności rzymskiego stylu życia. Postawa mordowanych niewinnie chrześcijan i godność Ligii przekonują go ostatecznie, że i on powinien wkroczyć na drogę odnowy moralnej. Ta przemiana, niełatwa i mozolna, jest podstawą przyszłego szczęścia z ukochaną. Poganin Winicjusz staje się odtąd żarliwym chrześcijaninem. Krąg patrycjuszy rzymskich, dworzan cezara, uległych, rozpustnych kobiet to – generalnie rzecz biorąc – obraz zepsucia, upadku moralnego, wyzucia z ludzkich uczuć, to świat kłamstwa, obłudy, podstępu, wszelkich nieprawości i zbrodni. Nieliczna grupa postaci pozytywnych nie jest w stanie zrównoważyć ogromu zła wyhodowanego na dworze Nerona i w domach bogatych Rzymian. Rodzina Plaucjusza Aulusa, która reprezentuje odmienne wartości, wyniosła je z nauki Chrystusa. Była kochanka cezara, Ate, jest szlachetna siłą swojej miłości, podobnie jak podporządkowana bez reszty swemu panu Eunice.

Świat pogan w "Quo vadis"

Materiały

Polityka Aleksandra Wielkopolskiego BIALI I CZERWONI, POLITYKA ALEKSANDRA WIELKOPOLSKIEGO: Władze carskie nie traciły przy tym nadziei na uspokojenie opinii publicznej, przede wszystkim przez pozyskanie ziemiaństwa i burżuazji. Temu celowi miało służyć ogłoszenie w czerwcu 1861r. ukazów o powołaniu rady stanu oraz o wyborach do rad miejskich i powiatowych. Rady te nie tylko miały...

Struktura "Wielkiego Testamentu" Struktura dzieła Wielki Testament jest poematem o złożonej, niejednorodnej strukturze. Ujęte w regularne strofy (w przekładzie polskim – oktawa) poetyckie refleksje przeplatane są fragmentami o innej budowie, ale również zachowującymi podział na zwrotki, tzn. balladami. Jak czytamy w artykule Elżbiety Skibińskiej i Marcina Cieńskiego...

Postawa wobec świata i Boga w średniowieczu - w średniowieczu występuje wiele różnych postaw wobec świata i, co najważniejsze, Boga, bowiem zawsze jest on uznawany za postać panującą nad światem, a więc człowiek musi się jemu podporządkować; scholastyka uznaje, że człowiek powinien zająć się dowodzeniem prawd religijnych poprzez wiarę; augustynizm (\"Wyznania\" św. Augustyna) pokazuje...

Powstanie EFTA EFTA powstało 4 stycznia 1960 roku na mocy podpisanej Konwencji Sztokholmskiej, przez członków-założycieli Austrię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwecję, Szwajcarię i Wielką Brytanię. Jest to ugrupowanie składające się z państw o podobnym potencjale, ograniczone do handlu artykułami przemysłowymi i niektórymi przetworzonymi artykułami rolniczym...

Powstanie i działalność Komisji Edukacji Narodowej Komisja Edukacji Narodowej - powstanie i działalność. Kwestie społeczne i polityczne w „Powrocie posła” J. U. Niemcewicza. Konstytucja 3 maja. Po przeprowadzeniu przez papieża kasacji zakonu jezuitów, który w Polsce prowadził większość szkół, pojawiła się szansa na ogromne zmiany, wynikające z tego, iż państwo przejęło majątk...

Szczegółowe streszczenie Quo Vadis Winicjusz przybywa do Rzymu po długim pobycie w Armeni. Przez pewien okres przebywa w domu Placjiusza, gdzie poznaje Ligię. Jest to córka króla Ligii , dana jako zakładniczka, że lud ten nie przekroczy granicy rzymskiej. Była oddana wraz z matką i służącym Ursusem. Winicjusz widząc piękno dziewczyny bardzo się w niej zakochał. Przybył do swego...

Romantyzm francuski - charakterystyka Rousseau Jego hasła znalazły swój wyraz w “Nowej Heloizie”. Powieść epistolarna. Temat: miłość dwojga kochanków listy pełne wyznań on starszy mężczyzna nie mogą się kochać gdyż ona jest bogatsza, dużo młodsza nieszczęśliwa miłość utwór nawiązuje do sentymentalizmu czułość Elementy sentyme...

Faktoring - co to jest ? Faktoring • Faktoring - to usługa polegająca na nabywaniu wierzytelności z tytułu dostaw produk-tów lub usług, przez wyspecjalizowaną instytucję faktoringową oraz na świadczeniu przez nią usług dodatkowych. • Podmiotami umowy faktoringowej są : - faktorant - jako dostawca towarów bądź usług, uprawnionych do otrzymania świadczeni...