Strofy w liryce

Strofy Utwory wierszowane występować mogą w dwojakim uporządkowaniu: - stychicznym - pisane wierszem ciągłym, stroficznym Strofa to powtarzający się w utworze zespół wersów ułożony w stałym porządku rymowym, rytmicznym i graficznym. Można wyróżnić strofy o stałym wzorcu metrycznym (strofa izometryczna): dystych - strofa dwuwersowa łączona rymem parzystym, najczęściej 13-, 11-, 8-zgłoskowa. W poezji polskiej pojawia się w XVI w. pod wpływem poezji psalmicznej, antycznej poezji elegijnej oraz poezji ludowej. Bardzo często stosowana w poezji Młodej Polski, szczególnie w balladzie, np. przez B. Leśmiana. tercyna - trójwersowa strofa rymowana aba bcb cdc ded .... Pospolita zwrotka w poezji włoskiej, spopularyzowana przez “Boską komedię” Dantego. W poezji polskiej pojawiła się u J. Kochanowskiego. Szczególnie często wykorzystywana w poezji Młodej Polski i w utworach zbliżonych do epiki, np. J. Kasprowicz “Chrystus” strofa saficka - rodzaj strofy 4-wersowej (tetrastych), nazwanej od imienia greckiej poetki Safony, której przypisuje się autorstwo “Hymnu do Afrodyty”, będącego najstarszym świadectwem użycia tej formy. Odpowiednikiem tej strofy w j. polskim jest czterowiersz złożony z trzech wersów 11-zgłoskowych (5+6) oraz końcowego 5-zgłoskowca, który jest zazwyczaj rytmiczną i znaczeniową pointą strofy. sekstyna - sześciowersowa strofa o układzie rymów ababcc. Strofa izometryczna składa się z wersów 11-zgłoskowych i nosi nazwę sekstyny właściwej. Sekstyna o takim kształcie występowała w średniowiecznej poezji francuskiej i włoskiej. Na gruncie polskim zaadaptowana została przez J. Kochanowskiego. W epoce oświecenia stanowiła jedną z najpopularniejszych form stroficznych, w romantyzmie uprawiana była przez J. Słowackiego (np. “Podróż na Wschód”). Jako strofa używana w wierszach lirycznych o charakterze uroczystym, refleksyjnym i tematyce filozoficznej, religijnej i patriotycznej przetrwała w polskiej poezji aż do dwudziestolecia międzywojennego. W balladach, dumach, poematach narracyjnych pojawia się sekstyna 8-zfłoskowa,k z tendencją do rytmizacji sylabicznej. oktawa - strofa ośmiowersowa, 11-zgłoskowa powiązana rymem o układzie abababcc. W tym kształcie pojawiła się w ludowej poezji włoskiej, a w renesansie rozpowszechniła w poezji europejskiej oraz w wierszowanych utworach epickich. W Polsce pojawiła się w XVII w. wprowadzona przez P. Kochanowskiego w przekładzie “Jerozolimy wyzwolonej” T. Tassa i stosowana była powszechnie w poematach narracyjnych baroku i oświecenia (np. poematy heroikomiczne I. Krasickiego). Najwybitniejsze realizacje oktawy wyszły spod pióra J. Słowackiego przede wszystkim w “Beniowskim”, ale stosowana była również przez C. K. Norwida i M. Konopnicką (“Pan Balcer w Brazylii”). rytm - występująca w tekście, zauważalna i konsekwentna powtarzalność możliwych do wyodrębnienia jednostek. Instrumentacja głoskowa - celowe uformowanie głoskowej warstwy wypowiedzi, zmierzające do nadania jej szczególnych walorów brzmieniowych; najczęściej — powtarzanie z większą niż przeciętną częstotliwością, — w bliskim sąsiedztwie, — określonym porządku pewnych głosek lub eliminowanie ich. Np. w “Balladach i romansach” W. Broniewskiego. rym - powtórzenie jednakowych lub podobnych układów brzmieniowych w zakończeniach wyrazów zajmujących określoną pozycję w obrębie wersu (wiersz) lub zdania (proza).