Rola poety i poezji w utworach romantyzmu

Znaczenie przypisywane poezji w życiu narodu zmieniało się nie tylko w zależności od konkretnego twórcy, ale również wraz z upływem czasu ten sam twórca zmieniał swe poglądy na ten temat. Do omówienia tego tematu można wykorzystać na przykład: Adama Mickiewicza "Konrada Wallenroda" - poezja narodowa - uczy miłości do ojczyzny, budzi i utrwala patriotyzm; na wzór tyrtejskiej wzbudza nienawiść do wroga i dążenia niepodległościowe; zawiera wzorce postępowania i zachowań; zawiera także prawdę o życiu narodu, jego bohaterach ("Stoi na straży narodowego pamiątek kościoła"); łączy różne pokolenia oraz warstwy społeczne (O wieści gminna! Ty arko przymierza. Między dawnymi i młodszymi laty.") Poeta natomiast jawi się tu jako obrońca tych wartości, które są niesione przez poezję. "Dziady drezdeńskie" wyznaczają już inny status dla poety i jednocześnie poezji. Otóż poeta ma być wieszczem - przywódcą duchowym nad narodem, ma mieć możliwość kierowania losem całego społeczeństwa. Natomiast dla poezji twórca "Dziadów" żąda i przewiduje miejsce katorgi życia publicznego i wydarzeń wpływających na wszystkich ludzi i dzieje całego narodu. Juliusza Słowackiego: "Grób Agamemnona" - "Na koń!" to okrzyk uniesienia, poddania się poetyckiemu natchnieniu. Koń jest wyrazem tworzenia poezji. Słowacki szuka (podobnie jak Konrad w "Wielkiej Improwizacji") wzoru i popada w coraz większą namiętność twórczą. "Testament Mój" - poezja ma wzywać ciągle do walki o niepodległość, ale jednocześnie ma zapewnić nieśmiertelność swemu stwórcy ("non omnis moriar"). Natomiast poetę, czyli siebie, Słowacki przedstawił jako samotnego bohatera romantycznego, który prywatne życie poświęcił sprawom narodu. Zygmunta Krasińskiego: "Nie-Boską komedię" - poezja to przekleństwo("Poezjo, bądź przeklęta"), fałsz, ale i "Matka Piękności i Zbawienia", prawda. Natomiast poeta hrabia Henryk czuł się wyobcowany w zwykłym świecie, zaślepiony w pogoni za widmem Dziewicy. Natomiast umierająca Maria odbiera poezję jako coś uwznioślającego i coś upragnionego. Dla Orcia natomiast poezja stała się treścią życia, oddzielnym światem niewidomego chłopca. Poezja ma więc służyć do wyniesienia ponad tłumy, a w konsekwencji do poznania prawdy, jest siłą nadprzyrodzoną mogącą równie dobrze tworzyć jak i niszczyć. Jednakże w stosunku do poetów Krasiński przykłada taką samą miarkę jak i do innych ludzi.