Rentowność banku - czynniki

Rentowność jest miarą efektywności rozumianą jako nadwyżka przychodów nad kosztami. Banki prowadzą gospodarkę finansową samodzielnie na podstawie planu finansowego. Nie znaczy to jednak, że mają one wyłączny wpływ na wysokość i rodzaje źródeł osiąganych przychodów, jak też na wielkość i strukturę ponoszonych kosztów, a w konsekwencji na uzyskiwany wynik finansowy oraz zasady jego podziału. Wyniki finansowe banków kształtuje pośrednio lub bezpośrednio wiele różnorakich czynników zewnętrznych, niezależnych od banku. Należą do nich: • czynniki o charakterze makroekonomicznym, takie jak: - ogólny stan gospodarki krajowej, - stopa inflacji, - poziom dochodów społeczeństwa itp. • obowiązujący system obciążeń finansowych: - podatkowe – podatek dochodowy od osób prawnych, - niepodatkowe: a) o charakterze powszechnym (składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych), b) właściwe tylko i wyłącznie dla banków (obowiązkowe rezerwy gromadzone w NBP oraz wpłaty na realizację funkcji BFG), • instrumenty polityki pieniężnej, stosowane przez Radę Polityki Pieniężnej: - pułapy kredytowe, ograniczających wielkość środków oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców, - obowiązek utrzymywania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystanych przez banki (i krajowych przedsiębiorców). Rada Polityki Pieniężnej ma możliwość zastosowania tych instrumentów w wyjątkowych sytuacjach zagrożenia realizacji polityki pieniężnej. • warunki funkcjonowania i stan rynku usług bankowych, kondycja i zachowania konkurentów, klientów. Decydujący wpływ na osiągane wyniki banku mają też czynniki wewnętrzne. Można tu wymienić: • środki pieniężne tak własne jak i obce w wystarczającej wysokości i właściwie wykorzystane, • odpowiednia struktura organizacyjna, • organizacja wewnętrzna ułatwiająca zarządzanie środkami pieniężnymi, odpowiednie wyposażenie w systemy analityczne, sprawozdawcze, kontrolne, oraz system podejmowania i przekazywania decyzji, • wyposażenie techniczne dzięki któremu można wdrożyć a potem eksploatować ww. systemy techniczne, • odpowiednio wyszkolony i posiadający odpowiednie predyspozycje zespół pracowniczy. Wszystkie te dziedziny wywierają istotny wpływ na sprawne funkcjonowanie banku, a w efekcie na jego efektywność. Bank komercyjny realizując główny cel, czyli osiąganie i pomnażanie zysku ponosi ryzyko towarzyszące jego działalności. Do najważniejszych rodzajów ryzyka zaliczamy: • ryzyko utraty płynności, • ryzyko kredytowe, • ryzyko stopy procentowej, • ryzyko walutowe i dewizowe, • ryzyko w obrocie papierami wartościowymi. Obok tych najczęściej występujących rodzajów ryzyka, banki narażone są też na ryzyko np.: popełnienia błędów przez pracowników, wadliwego działania systemu informatycznego itp. Występowanie ma wpływ na pojawienie się strat operacyjnych, wymagających pokrycia. Pokrycia dokonuje się z funduszy własnych i rezerw. Fundusze własne bank może uzupełniać z osiągniętego zysku. Zakres działania banku i jego rentowność zależy więc też od wielkości funduszy. Prawidłowa wielkość funduszy w stosunku do wielkości aktywów oraz uzupełnianie funduszy ma wpływ na prawidłowość gospodarki środkami pieniężnymi. Suma wyników poszczególnych transakcji wpływa na ogólny wynik gospodarki środkami całego banku. Do oceny rentowności używa się wskaźników rentowności. Ich budowa opiera się na relacji określonej jako stopa zysku: Zysk Inne wielkości Szczegółowe wskaźniki rentowności przedstawiają się następująco: Zysk brutto 1. wskaźnik rentowności brutto = koszty działania ogółem Zysk brutto to zysk przed opodatkowaniem. Wskaźnik rentowności brutto jest syntetyczną miarą rentowności wyrażającą się osiąganiem nadwyżki ponad ponoszony koszt. Jest to wskaźnik uniwersalny, gdyż może być stosowany do każdego podmiotu gospodarczego. W przypadku banku współczynnik zawiera różne jakościowo koszty – koszty odsetkowe, koszty działania i inne. Koszty odsetkowe zależą głównie od otoczenia konkurencyjnego. Koszty działania mogą być minimalizowane przez bank. Często dokonuje się porównania tego wskaźnika ze średnią krajową lub w innych branżach. 2. Stopa zwrotu z aktywów ROA Zysk brutto (netto) Aktywa ogółem Wskaźnik ten określa się również jako stopę zysku z aktywów lub zyskowność aktywów. Informuje on o potencjale dochodowym banku czyli o efektywności aktywów. 3. Stopa zysku z kapitału ROE Zysk netto Kapitał własny Wskaźnik ten informuje o: • Efektywności zainwestowanego kapitału – jaki zysk przypadł na jednostkę kapitałową, • Możliwościach alternatywnego ulokowania kapitału w innych bankach, w tym również w postaci depozytów, • Możliwości odtwarzania kapitału przez porównanie ze współczynnikiem inflacji. Wskaźnik ten powinien być wyższy niż stopa inflacji. Niższy niż poziom inflacji oznacza dekapitalizację banku. Zwrot z kapitału powinien być bardziej atrakcyjny dla inwestora niż lokowanie w banku w postaci depozytów. W gospodarce rynkowej przyjmuje się, że wskaźnik 16-18 jest atrakcyjny w przypadku sektora bankowego (przy braku inflacji). Stopa zwrotu z kapitału preferuje banki o małym kapitale. 4. Wskaźnik poziomu kosztów Koszty Przychody bankowe 5. Stopa wypłaty dywidendy Wartość sumy dywidendy Zysk netto 6. Przedmiotem analizy rentowności jest również marża. Marżę odsetkową można rozpatrywać jako: • Różnicę między przychodami i kosztami. Wielkość ta pozwala określić czy przychody odsetkowe pokrywają koszty odsetkowe. Marża odsetkowa powinna umożliwić pokrycie kosztów działania, podatku dochodowego oraz umożliwić uzyskanie przez akcjonariusza satysfakcjonującego zwrotu na kapitale (dywidendy), • Marżę procentową czyli relację: Zysk Aktywa dochodowe Wskaźnik ten pozwala dokonać oceny polityki stóp procentowych banku na tle innych banków. • Rozpiętość odsetkową. Bliższa analiza tego wskaźnika pozwala określić jakie elementy po stronie aktywów i pasywów odchylają ten wskaźnik w porównaniu do innych okresów, banków, jak również w stosunku do marży procentowej. Marża odsetkowa powinna być stabilna przy określonej strukturze aktywów i pasywów banku. W przypadku zmian stóp procentowych zmiany powinny być równoległe po stronie aktywów i pasywów. Dążeniem jednak akcjonariuszy jest uzyskanie rosnącej stopy zwrotu na funduszach. W takim przypadku konieczny jest wzrost sumy bilansowej lub zmiana struktury aktywów i pasywów co może oznaczać zwiększenie ryzyka bankowego. Dla banków notowanych na giełdzie lub prywatyzowanych, niezależnie od ROA i ROE wyliczane są wskaźniki: Kurs 1. wskaźnik P/E = zysk netto Kurs czyli cena giełdowa lub emisyjna 2. cena giełdowa zysk netto 3. kurs wartość księgowa na jedną jednostkę wartość księgowa to aktywa – zobowiązania. 4. zysk netto ilość akcji 5. wartość księgowa ilość akcji 6. stopa wypłaty dywidendy dywidenda zysk netto Banki, działając w warunkach gospodarki rynkowej, zmuszone zostały do zastosowania odpowiednich rozwiązań w zakresie organizacji i zarządzani, skorelowanych między innymi ze strategią finansową. Oznacza to np. takie kształtowanie strumieni pieniężnych, które prowadzi do poprawy rentowności banku i utrzymania płynności finansowej, ale także do zachowania osiągniętej pozycji rynkowej oraz możliwości ekspansji na nowe rynki.