Reformy Stanisława Staszica

Stanisław Staszic: zasłynął jako organizator życia kulturalnego, społecznego oraz działacz na polu oświaty i przemysłu. W traktacie Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego dokonuje wnikliwej krytyki politycznej i społecznej sytuacji Polski. Występuje szczególnie ostro przeciwko magnatom, których obarcza winą za upadek państwa. Omawia słabości Rzeczypospolitej i proponuje program radykalnych reform, polegający przede wszystkim na: • ukróceniu anarchii szlacheckiej (zniesienie liberum veto) • wzmocnieniu władzy i siły militarnej • zmianie modelu edukacji społeczeństwa W Przestrogach dla Polski pisarz kontynuuje pod wieloma względami idee zawarte w Uwagach nad życiem Jana Zamoyskiego. Rozważa przede wszystkim problemy ustrojowe i społeczne. Ponownie oskarża magnatów, domaga się przywilejów dla mieszczan, jednak dla chłopów nie przewiduje praw obywatelskich, a jedynie zniesienie pańszczyzny.