Reformacja w czasach baroku

- reformacja spowodowała zmiany w świadomości społecznej - sceptycyzm - niewiara w możliwości poznania, załamanie się kultu rozumu ludzkiego (kryzys renesansu) - niejednolitość religii, wiele sprzecznych koncepcji, brak autorytetów - pytania o sens życia - świat nie jest dziełem idealnym - zwątpienie, brak ufności w Boga - wolna wola nakłada na człowieka odpowiedzialność za własne czyny - rozwija się emancypacja narodowa, zwrot ku własnej kulturze, historii, tradycji, językowi, poszukiwanie źródeł baroku - spada znaczenie Włoch jako centrum kulturalnego na rzecz Francji i tendencji narodowych - ośrodkami kultury są dwory (w Polsce dwa nurty: dworski i dworkowy) - tło historyczne to wojny - wojny społeczno-religijne, np. wojna trzydziestoletnia 1618-1648 - wiele mocarstwach europejskich przechodzi burzliwy okres - przeobrażenia wewnętrzne np. w Anglii, Hiszpanii - kształtują się wrogowie Rzeczypospolitej - Rosja, Brandenburgia, Szwecja, Turcja - odwrócenie się kultury polskiej od Europy Zachodniej i zainteresowanie kierunkiem wschodnim - związane z unią polsko-litewską - Niemcy z protestantyzmem, a Francja z władzą absolutną odstręczała Polaków - pozostały ścisłe związki polsko-włoskie - dzięki temu kultura polskiego baroku była pełna wzorów włoskich - Polska mimo zaostrzenia stosunków religijnych wciąż była jednym z najbardziej tolerancyjnych krajów w Europie - na Zachodzie do nietolerancji nawoływali nawet filozofowie - szlachta polska broniła tolerancji będącej jednocześnie zaporą dla absolutystycznych zapędów Zygmunta III - szlachta kalwińska i katolicka pozbyła się radykalnych mniejszości (np. arian) - część szlachty odwróciła się od protestantyzmu, w wyniku czego dominować zaczął z powrotem katolicyzm i prawosławie - polska religijność barokowa daleka była od mistycyzmu (wyjątkiem jest Sęp Szarzyński) lub ascezy - zaczął pojawiać się tzw. mistycyzm narodowy - przekonanie, że Bóg oraz Bogurodzica czuwają nad narodem polskim - w związku z tym np. obrona Jasnej Góry przed Szwedami i cała wojna polsko-szwedzka miała dla szlachty charakter „wojny świętej” - można przyjąć, że barok w Polsce zaczął się na początku lat dwudziestych XVII w. - popyt na zboże uzależnił polską gospodarkę od rynków zagranicznych - wraz z pogrążaniem się kraju w wojny wschodnie pogłębiał się kryzys ekonomiczny - jednocześnie zamierają szkoły, uniwersytety - potop szwedzki pozostawił wyniszczony, rozkradziony kraj ze zdziesiątkowaną, ludnością, skłóconą szlachtą i zdeprawowaną magnaterią - osłabienie władzy, zrywanie sejmów