"Wieczór autorski", "Kot w pustym mieszkaniu", "Nagrobek" - interpretacja wierszy

TEMAT: Dystans wobec świata i siebie w twórczości W. Szymborskiej. „Wieczór autorski”. Gorzkie ironiczne refleksje spowodowane zestawieniem wieczoru autorskiego z meczem bokserskim. Na wieczorze autorskim 12 osób na sali, połowa przyszła, bo deszcz, a reszta to krewni. W pierwszym rzędzie siedzi staruszek, który drzemie i śni o tym, że wstała z grobu jego żona i upiekła mu placek. Z westchnieniem i żalem zwraca się poetka do muz i do pegaza narzekając, że skazali ją na „ciężkie norwidy”. Celowo zderzone zostały w tekście elementy poetyckie z prozą życia (sacrum i profanum). Zwrot „mieć wyrok skazujący” kojarzy się z ciężkimi robotami, więzieniem. W tym zwrocie wymienia poetka tylko 1 element. Zamiast skazany na ciężkie roboty, pojawiają się ciężkie norwidy. W ten sposób zwrot podlega poetyzacji i oznacza wysiłek artysty. Poetka zwykle odwołuje się do paradoksów, tworzy je mieszając znaki i symbole wywodzące się z tradycji i kultury ze znakami w języku potocznym. Wypowiedź poetki to refleksja na temat współczesnych zjawisk społecznych. Wychodzi zazwyczaj od opisu scenki, zdarzenia, by potem snuć refleksję. Taka scenka to opis spotkania z czytelnikami. Autorka dostrzega krzątaninę organizatorów i zakłopotanie faktem, że sala jest pusta. Sceptycznie ocenia też uczestników spotkania. Głębszą wymowę zyskuje ta scenka, jeśli zestawić ją z odbywającym się równolegle meczem bokserskim. Tam zgromadziły się tłumy, tam kobiety rade zemdleć, to tam ma miejsce „wniebobranie”. Te dwie sceny ilustrują charakter naszej kultury i fascynacje współczesnego człowieka. Poetka dochodzi do smutnego wniosku, że nie ma dziś miejsca dla poezji i uczuć wyższego rzędu. Podobny w wymowie jest wiersz „Konkurs piękności męskiej” (pokaz kulturystyczny). „Kot w pustym mieszkaniu”. Wzruszający liryk o śmierci. Wychodzi autorka od prezentacji przedmiotów: ściany, meble, szafy, dywan, papiery. Świat przedmiotów nie zmienił się, śmierć nie ma na niego wpływu, ale tylko pozornie jest to ten sam świat. Nie ma bowiem człowieka, który nadawał mu charakter. Przedmioty stają się inne, obce. Tęsknota za utraconą osobą jest tak wielka, że nie dopuszcza się myśli o odejściu i zakłada perspektywę powrotu. Po śmierci człowieka bliskiego nie jesteśmy już tymi samymi ludźmi, a nasze myślenie o świecie zmienia się diametralnie. Te wszystkie odczucia zilustrowała Szymborska poprzez zachowanie kota. Zjawisko empatii, czyli bliskich pokrewnych związków między człowiekiem i naturą pojawia się w wielu jej utworach. „Nagrobek”. Tytuł sugeruje formę utworu, czyli epitafium (napis nagrobny). Z autoironią mówi pisarka, że jest staroświecką jak przecinek autorką kilku wierszy. Staroświeckość dotyczy tradycjonalizmu w poglądach i traktowaniu poezji. Nie chce być awangardowa, nie zamierza gonić za modą. Swój dorobek odbiera skromnie, zaledwie na parę wierszy, ale może to być pozorna skromność. Jeśli tych kilka wierszy zostanie i będzie znanych, to już bardzo dużo. Wieczny odpoczynek dała jej ziemia, nie należała do żadnych grup literackich i być może dlatego na jej grobie tylko łopian i sowa. Koszyczki łopianu przyczepiają się jednak do odzieży, a sowa to mądrość, więc tych parę wierszy powinno trafić do ludzi. Apeluje autorka do przechodnia, by „wyjął z teczki mózg elektronowy” i podumał o poezji Szymborskiej. Szymborska należy do intelektualnego nurtu polskiej poezji. Liczne są w jej twórczości aluzje literackie, cechą jest wręcz intertekstualność, czyli obecność jednego tekstu w drugim (nie zaznaczony cytat, aluzja). Postawa życiowa to często odwołanie do egzystencjalizmu. Konsekwentnie utrzymywany jest laicki, czyli świecki stosunek do świata. W sposobie pisania zwraca uwagę paradoks (pozorna sprzeczność), aluzja, ironia. Jest autorką tak znanych wierszy jak „Gawęda o ziemi ojczystej”, czy „Nic dwa razy się nie zdarza”. O braku kontaktu z ziemią ojczystą napisała: „Można nie kochać się - i żyć, ale nie można owocować”.