Przecław Słota O zachowaniu się przy stole INFORMACJE WSTĘPNE W atmosferze kultury rycerskiej i miłości dworskiej rozwijała rozwijała się bujnie świecka liryka miłosna. Przodowała w tej dziedzinie Francja. W polskiej literaturze średniowiecznej nie ma pieśni miłosnych. Wprawdzie jeden z Piastowiczów - Henryk IV Probus tworzył wiersze miłosne, lecz pisał je po niemiecku. Jedynie kilka drobnych okruchów, wplecione w inne teksty piętnastowieczne, czasem nawet religijne, reprezentuje ten dział twórczości. Echa rycerskiego kultu kobiet docierały jednak do Polski. Świadectwem tego jest utwór O zachowaniu się przy stole.. Jego autor był szlachcicem z Gosławic w ziemi łęczyckiej, miał na imię Przecław, a w latach 1398 - 1400 pełnił obowiązki burgrabiego poznańskiego. Zmarł w 1419 roku. Wiersz O zachowaniu się przy stole składa się ze 115 wersów. Jest to najdawniejszy ze znanych nam wierszy obyczajowo-dydaktycznych. Autor dowodzi znajomości dworów wielmożów o obyczjów dworskich oraz biesiadnych na Zachodzie, które to obyczaje i wyższą kulturę będzie chciał rozpropagować wśród polaków. Utwór jest napisany wierszem zdaniowym, asylabicznym. Rytm jest nieregularny, podobnie jak rym. Wersy rymują się bowiem parzyście: aa,bb lub trójkowo: aaa,bbb. Czasem zachodzi połaczenie rymów parzystych z trójkowymi: aa,bbb. Wiersz O zachowaniu się przy stole możemy podzielić na odrębne części tematyczne. Utwór rozpoczyna się inwokacją, na którą składają się trzy pierwsze wersy: "Gospodnie, da mi to wiedzieć., Bych mógł o em cso powiedzieć, O chlebowym stole". Autor zwraca się w niej do Boga z prośbą o opiekę i natchnienie, aby twórca mógł dobrze spełnić swoje zadanie. Celem utworu am być wychwalenie zalet stołu, ale nie tylko. Tego dowiadujemy się jednak z kolejnych wersów utworu. Część druga to wersy 4 - 13. W nich autor ukazuje bogactwo "chlebowego stołu", jak wiele rzeczy może on pomieścić. Znaleźć można na nim plony z pola i ogrodu, wyroby ze zboża, wzystko co konieczne jest do wydania uczty: "Cso w stodole i w tobole, Cso le się na niwie zwięże, To wszystko na stole lęże". W trzeciej części autor wyjawia, czemu służy stół. Mówią o tym wersy 14-18. Oprócz tego, że stół gromadzi wszelkie dary do spożycia, łączy ludzi, wprowadza w atmosferę pokoju, karmi zebranych do syta. Następnie autor tworzy zręczną karykaturę ludzi zebranych wokół stołu, patrzy na nich bardzo krytycznie i ocenia właśnie z pozycji zaznajomionego z kulturą i obyczajowością dworską w Europie Zachodniej. Bardzo razi Słotę brak ogłady i nieznajomość zasad zachowania się przy stole. Zuważa, że wielu siada przy stole niczym zwierzę, to zastosował Słota porównanie do woła "siędzie za nim jako wół". Jeszcze inni garbią się tak, że prawie brodą dotykają misy. Rażą Słotę również brudne ręce, wybieranie dla siebie najlepszych kęsów, sięganie przez stół bez względu na obecność kobiet. Gani autor rubaszność i grubiaństwo polskich panów i rycerzy, wytyka ich wady. Nie poprzestaje jednak na tym i w kolejnej tematycznej części formułuje zasady średiowiecznego savior-vivre, ze szczególnym zwróceniem uwagi na postępowanie, zachowanie względem kobiet. Słota radzi kobietom, aby w trakcie posiłków dzieliły pokarm na małe części, zachowywały we wszystkim umiar. Rycerzom natomiat nakazuje, aby usługiwali niewiastom. Uważa, że kobiety są największym skarbem na świecie: "Ja was chwalę, panny, panie, Iżprzed wami nic lepszego nie". One są źródłem radości, wesela, dlatego należy je szanować i wychwalać ich zalety. Ten, kto gani niewiasty, sprowadza na siebie zgubę: "Boć jest korona czsna pani, Przepaść by mu, kto ją gani" Wiersz O zachowaniu się przy stole kończy modlitwa prośby. W niej autor wyjawia swe nazwisko i prosi Boga o udzielenie wszystkim ludziom radości i miłości. Bardzo ważnym przedmiotem w tym utworze jest stół. Wokół niego autor zgromadził wiele wyrazów określających go: "chlebowy, zgarnie wszystko dla siebie,jest tak ważny jak stodoła dla gospodarza czy tobół dla wędrowca, jest naczyniem dla owoców pola". Wyraz "stół" stał się podstawą pięknej metafory: "chlebowy stół". Przenośnia ta rodzi wiele skojarzeń, wśród których ważne są skojarzenia religijne.Stół to ołtarz, miejsce składnia ofiary, która łączy ludzi. Inne skojarzenia , które pociąga za sobą analizowan metafora, interpretują "chlebowy stół" jako: - całość, istotę wszystkiego, wszystko, początek i koniec, - spichlerz, sakrbiec, źródło życia, - szczęście, wieczność. W kontekście religijnego rozumienia metafory "chlebowy stół" opisywana uczta może być zestawiona z Mszą Świętą bądź ucztą miłości, czyli Agape. Bliskie jest to kulturze i atmosferze średniowiecza, zwłaszcza że zarówno początek, jaki i koniec wiersza ma charakter modlitewny. Jest określoną prośbą skierowaną do Boga, prośbą o wysłuchanie modlitwy, opiekę i udzielenie daru radości. Wiersz kończy modlitewna formuła "Amen". Utwór Słoty pełnił funkcję moralizatorsko-dydaktyczną. Obok elementów karykatury zawiera bowiem konkretne wskazówki, napomina odbiorcę, pokazuje mu jak należy odpowiednio zachowywać się na dworze, w trakcie posiłków i zabawy. Służą temu czasowniki w trybie rozkazującym, który wywiera większy wpływ: trzymajcie, ukrywaj, dbajmy, przepaść by mu czyli niech zginie. Wszystkie użyte w tej części czasowniki służą przede wszystkim nakłanianiu i zachęcaniu do sięgania po właściwe wzorce zachowań obowiązujących na dworach średniowiecznych. W wierszu O zachowaniu się przy stole doskonale wyraża się złożoność i bogactwo kultury polskiego średniowiecza, współegzystencja elementów religijnych i świeckich, modlitwy i zabawy. Dobre zachowanie względem kobiet motywowane jest ze względów religijnych i rycerskich. W tym pierwszym aspekcie, kobietom należy się cześć i szacunek; tego między innymi dotyczy modlitwa kończąca utwór. Rycerska motywacja takego sposobu zachowania wiąże się z naśladowaniem wzorów zachodnio-europejskich, z wyborem damy serca, której należało się uwielbienie. Obraz obyczjów średniowiecznego rycerstwa polskiegodoskonale obrazuje nam powieść Henryka Sienkiewicza Krzyżacy.
"O zachowaniu się przy stole" - dokładna analiza i interpretacja
Przecław Słota O zachowaniu się przy stole INFORMACJE WSTĘPNE W atmosferze kultury rycerskiej i miłości dworskiej rozwijała rozwijała się bujnie świecka liryka miłosna. Przodowała w tej dziedzinie Francja. W polskiej literaturze średniowiecznej nie ma pieśni miłosnych. Wprawdzie jeden z Piastowiczów - Henryk IV Probus tworzył wiersze miłosne, lecz pisał je po niemiecku. Jedynie kilka drobnych okruchów, wplecione w inne teksty piętnastowieczne, czasem nawet religijne, reprezentuje ten dział twórczości. Echa rycerskiego kultu kobiet docierały jednak do Polski. Świadectwem tego jest utwór O zachowaniu się przy stole.. Jego autor był szlachcicem z Gosławic w ziemi łęczyckiej, miał na imię Przecław, a w latach 1398 - 1400 pełnił obowiązki burgrabiego poznańskiego. Zmarł w 1419 roku. Wiersz O zachowaniu się przy stole składa się ze 115 wersów. Jest to najdawniejszy ze znanych nam wierszy obyczajowo-dydaktycznych. Autor dowodzi znajomości dworów wielmożów o obyczjów dworskich oraz biesiadnych na Zachodzie, które to obyczaje i wyższą kulturę będzie chciał rozpropagować wśród polaków. Utwór jest napisany wierszem zdaniowym, asylabicznym. Rytm jest nieregularny, podobnie jak rym. Wersy rymują się bowiem parzyście: aa,bb lub trójkowo: aaa,bbb. Czasem zachodzi połaczenie rymów parzystych z trójkowymi: aa,bbb. Wiersz O zachowaniu się przy stole możemy podzielić na odrębne części tematyczne. Utwór rozpoczyna się inwokacją, na którą składają się trzy pierwsze wersy: "Gospodnie, da mi to wiedzieć., Bych mógł o em cso powiedzieć, O chlebowym stole". Autor zwraca się w niej do Boga z prośbą o opiekę i natchnienie, aby twórca mógł dobrze spełnić swoje zadanie. Celem utworu am być wychwalenie zalet stołu, ale nie tylko. Tego dowiadujemy się jednak z kolejnych wersów utworu. Część druga to wersy 4 - 13. W nich autor ukazuje bogactwo "chlebowego stołu", jak wiele rzeczy może on pomieścić. Znaleźć można na nim plony z pola i ogrodu, wyroby ze zboża, wzystko co konieczne jest do wydania uczty: "Cso w stodole i w tobole, Cso le się na niwie zwięże, To wszystko na stole lęże". W trzeciej części autor wyjawia, czemu służy stół. Mówią o tym wersy 14-18. Oprócz tego, że stół gromadzi wszelkie dary do spożycia, łączy ludzi, wprowadza w atmosferę pokoju, karmi zebranych do syta. Następnie autor tworzy zręczną karykaturę ludzi zebranych wokół stołu, patrzy na nich bardzo krytycznie i ocenia właśnie z pozycji zaznajomionego z kulturą i obyczajowością dworską w Europie Zachodniej. Bardzo razi Słotę brak ogłady i nieznajomość zasad zachowania się przy stole. Zuważa, że wielu siada przy stole niczym zwierzę, to zastosował Słota porównanie do woła "siędzie za nim jako wół". Jeszcze inni garbią się tak, że prawie brodą dotykają misy. Rażą Słotę również brudne ręce, wybieranie dla siebie najlepszych kęsów, sięganie przez stół bez względu na obecność kobiet. Gani autor rubaszność i grubiaństwo polskich panów i rycerzy, wytyka ich wady. Nie poprzestaje jednak na tym i w kolejnej tematycznej części formułuje zasady średiowiecznego savior-vivre, ze szczególnym zwróceniem uwagi na postępowanie, zachowanie względem kobiet. Słota radzi kobietom, aby w trakcie posiłków dzieliły pokarm na małe części, zachowywały we wszystkim umiar. Rycerzom natomiat nakazuje, aby usługiwali niewiastom. Uważa, że kobiety są największym skarbem na świecie: "Ja was chwalę, panny, panie, Iżprzed wami nic lepszego nie". One są źródłem radości, wesela, dlatego należy je szanować i wychwalać ich zalety. Ten, kto gani niewiasty, sprowadza na siebie zgubę: "Boć jest korona czsna pani, Przepaść by mu, kto ją gani" Wiersz O zachowaniu się przy stole kończy modlitwa prośby. W niej autor wyjawia swe nazwisko i prosi Boga o udzielenie wszystkim ludziom radości i miłości. Bardzo ważnym przedmiotem w tym utworze jest stół. Wokół niego autor zgromadził wiele wyrazów określających go: "chlebowy, zgarnie wszystko dla siebie,jest tak ważny jak stodoła dla gospodarza czy tobół dla wędrowca, jest naczyniem dla owoców pola". Wyraz "stół" stał się podstawą pięknej metafory: "chlebowy stół". Przenośnia ta rodzi wiele skojarzeń, wśród których ważne są skojarzenia religijne.Stół to ołtarz, miejsce składnia ofiary, która łączy ludzi. Inne skojarzenia , które pociąga za sobą analizowan metafora, interpretują "chlebowy stół" jako: - całość, istotę wszystkiego, wszystko, początek i koniec, - spichlerz, sakrbiec, źródło życia, - szczęście, wieczność. W kontekście religijnego rozumienia metafory "chlebowy stół" opisywana uczta może być zestawiona z Mszą Świętą bądź ucztą miłości, czyli Agape. Bliskie jest to kulturze i atmosferze średniowiecza, zwłaszcza że zarówno początek, jaki i koniec wiersza ma charakter modlitewny. Jest określoną prośbą skierowaną do Boga, prośbą o wysłuchanie modlitwy, opiekę i udzielenie daru radości. Wiersz kończy modlitewna formuła "Amen". Utwór Słoty pełnił funkcję moralizatorsko-dydaktyczną. Obok elementów karykatury zawiera bowiem konkretne wskazówki, napomina odbiorcę, pokazuje mu jak należy odpowiednio zachowywać się na dworze, w trakcie posiłków i zabawy. Służą temu czasowniki w trybie rozkazującym, który wywiera większy wpływ: trzymajcie, ukrywaj, dbajmy, przepaść by mu czyli niech zginie. Wszystkie użyte w tej części czasowniki służą przede wszystkim nakłanianiu i zachęcaniu do sięgania po właściwe wzorce zachowań obowiązujących na dworach średniowiecznych. W wierszu O zachowaniu się przy stole doskonale wyraża się złożoność i bogactwo kultury polskiego średniowiecza, współegzystencja elementów religijnych i świeckich, modlitwy i zabawy. Dobre zachowanie względem kobiet motywowane jest ze względów religijnych i rycerskich. W tym pierwszym aspekcie, kobietom należy się cześć i szacunek; tego między innymi dotyczy modlitwa kończąca utwór. Rycerska motywacja takego sposobu zachowania wiąże się z naśladowaniem wzorów zachodnio-europejskich, z wyborem damy serca, której należało się uwielbienie. Obraz obyczjów średniowiecznego rycerstwa polskiegodoskonale obrazuje nam powieść Henryka Sienkiewicza Krzyżacy.
Materiały
Grupy społeczne i ich podział
Podział grup społecznych:
I kryterium wielkości: mała, duża
- mała to taka, w której kontakty między członkami mają charakter osobowy (twarzą w twarz),
- grupa duża – gdzie jednostki nie kontaktują się bezpośrednio a za pośrednictwem innych ludzi lub technicznych środków przekazu.
II kryterium podziału to charakter więzi społecznej (...
Życie bohatera romantycznego - etapy
Żywot bohatera romantycznego podzielić można na trzy etapy:
I. Młodość.
Jest to człowiek wrażliwy, najczęściej poeta, samotny, nie rozumiany przez ludzi, wyobcowany i nieszczęśliwie zakochany. To typ Gustawa z IV cz. \"Dziadów\". Owładnięty uczuciem, nadwrażliwy, przez co jeszcze silniej odczuwa odrzucenie przez ukochaną i skrzywdzony prze...
Zwykły człowiek bohaterem nowel Prusa
TEMAT: Prosty człowiek bohaterem nowel Bolesława Prusa.
Bolesław Prus (Aleksander Głowacki) (1847÷1912) syn dworskiego urzędnika, ur. w Hrubieszowie wcześnie osierocony, wychowywany przez krewnych, jako uczeń gimnazjum wziął udział w powstaniu styczniowym, był ranny w potyczce, więziony na zamku w Lublinie. Po zwolnieniu zdał maturę, podjął s...
Problematyka "Niemców"Kruczkowski
LEON KRUCZKOWSKI
„NIEMCY”
Autor na przykładzie jednej niemieckiej rodziny pokazał i skonfrontował różne postawy wobec hitleryzmu. Centralnym problemem stała się postawa profesora Sonnenbrucha. Można zna-leźć tu dowody na to, co z ludzi uczyniła ideologia faszyzmu. Dialogi dramatu dają duże możliwo-ści przedstawienia się poszcze...
Szczegółowa analiza sonetu V "O nietrwałej miłości rzeczy świata tego"
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego.
Wyjdźmy od zdania rozpoczynającego trzecią strofę: \"Miłość jest własny bieg życia naszego\", w którym współistnieją dwa pojęcia: miłość i życie. W kontekście utworu nietrudno zauważyć, że miłość jest czymś nadrzędnym, pięknym, a jej ostatecznym celem jest sam Bóg:
\"Gdy ciebie, wiecznej i pr...
"Powracające fala" - krótka recenzja
Bolesław Prus w \"Powracającej fali\" przedstawia przemysłowca Gotlieba Adlera. Ma on jedynaka, któremu pozwala podróżować i prowadzić hulaszczy tryb życia. Posyła mu pienią-dze, ale mimo to Ferdynand dorabia się długów. Aby wyrównać straty Adler zwalnia z fabryki lekarza i felczera. W zakładzie pracuje Kazimierz Gosławski, który musi pracować ...
Wady świata w utworach Krasickiego
Ignacy Krasicki wyśmiewa wady świata w \"Bajkach\" i \"Satyrach\". Bajka \"Kruk i lis\" za-wiera alegorię próżności i głupoty (kruk) oraz przebiegłości (lis). Autor śmieje się że \"Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym\". \"Dewotka\" pokazuje fałszywą pobożność: \"dama\" odmawiając modlitwę biła swoją służącą. Pewnemu gospodarzowi skra...
Patriotyzm polaków - uzasadnienie na przykładzie literatury innych epok
Wypracowanie na temat:
Patriotyzm Polaków – mit czy cecha narodowa? Uzasadnij swój sąd odwołując się do wybranych przykładów literackich z różnych epok.
Patriotyzm to wielkie słowo. Oznacza umiłowanie kraju ojczystego, a także gotowość poświęcenia się dla własnego narodu. Literatura polska jest prawdziwą szkołą uczuć patriotycznych, bo...