„Kartoteka” Tadeusza Różewicza wyrazem nowej koncepcji dramatu. Tadeusz Różewicz jest reprezentantem pokolenia Kolumbów (obok Baczyńskiego, Borowskiego, Gajcego), którego młodość przypadła na wojnę i okupację. Ci młodzi mężczyźni (prawie chłopcy) walczyli w czasie wojny, zaś po niej - jeśli przeżyli - wnieśli do literatury swoje straszliwe doświadczenie i „zarażenie śmiercią”. Różewicz podjął walkę w szeregach Armii Krajowej, gdy miał zaledwie 21 lat. Motyw wojny oraz doznań młodego pokolenia Polaków jest częsty w twórczości poety i dramaturga. Bohater „Kartoteki” jest reprezentantam tego pokolenia, anonimem, podobnie jak podmiot liryczny wiersza „Ocalony”. Jego przeżycia są w takiej samej mierze prywatne, co zbiorowe. Wydarzenia z życia są kartoteką osobową i równocześnie kartoteką pokolenia rówieśników. Bohater nie ma własnego imienia, odnosi się do niego wiele imion, jak z jakiegoś spisu, z kartoteki. Wujek nazywa go: Stasiem, Władziem, Kaziem, Piotrusiem i Dzidkiem, dla ojca jest raz Zdzisławem, innym razem Władkiem, Tadkiem i Wackiem. Dla jednych postaci jest dorosłym mężczyzną, dla innych - dzieckiem (rodzice) czy maturzystą (nauczyciel). Mając wiele imion, wyraża zbiorowość bez określonego wieku - odbywa wędrówkę w czasie od okresu dzieciństwa, kiedy ukradł ojcu złotówkę i zjadł cukier, przez dzieciństwo i młodość aż do wieku dojrzałego własnego i powszechnego, gdyż wszystkie jego przeżycia są typowe. Taki bohater rozbity, w rozsypce nie potrafi ustosunkować się do rzeczywistości (jak w wierszu „To się złożyć nie może”). Bierność jest jedynie możliwą postawą wobec absurdu świata. Taki bohater pozostaje w opozycji do bohatera - indywidualisty oraz bohatera jednoznacznej osobowości dawnego teatru. W tradycyjnym dramacie bohater był organizatorem akcji, w „Kartotece” - najczęściej leży w łóżku, zasypia, ziewa. Chór starców przypomina mu ciągle o obowiązkach wobec teatru: „Rób coś, ruszaj się, myśl. On sobie leży, a czas leci. [...] Mów coś, rób coś, Posuwaj akcję, W uchu chociaż dłub!” Dzięki postawie bezczynności postać bohatera staje się bliższa. Antybohaterowie ze sztuk Becketta (oczekiwanie i bierność wyrażają osoby w „Czekając na Godota” lub „Końcówce”). Świat jest chaosem ,wypadł z formy, więc rozsypał się uporządkowany życiorys bohatera. Uwierzył on w fałszywe idee, klaskał i wstydzi się tego, ale też walczył, co stanowi powód do dumy. Popełniał uczynki dobre i złe, po prostu żył, nie zatracił jednak zmysłu moralnego. Jego bezczynność wynika nie z lenistwa, lecz z paraliżu osobowości. Postać bohatera można umieścić między Panem z Przedziałkiem - uosobieniem konformizmu (nie walczył w czasie okupacji) a Wujkiem - uosobieniem „prostego człowieka”, autentycznego i godnego szacunku. Pan z Przedziałkiem powinien pić wodę z miednicy, w której moczył nogi Wujek - „uczciwy, prosty człowiek”, to lekarstwo na podłość. Bohater gardzi lizusostwem Pana z Przedziałkiem, ma szacunek dla Wujka, sam stoi pomiędzy nimi. Akcja, przestrzeń i czas w „Kartotece” też nie odpowiadają tradycyjnemu dramatowi. Jedynym dzianiem się jest przechodzenie przez pokój Bohatera różnych ludzi, z którymi rozmawia. Brak w dramacie przyczynowo - skutkowego ciągu wydarzeń. Czasem akcji jest teraźniejszość Bohatera, w której obecne są w formie wspomnień i doświadczeń jego przeżycia reprezentatywne dla pokolenia. Miejsce akcji, czyli przestrzeń to jednocześnie: pokój, ulica, kawiarnia. Nie można więc mówić o zachowaniu tradycyjnej jedności miejsca, gdyż jest ono syntezą najbliższego świata. Na uwagę zasługuje też język dramatu. Osoby posługują się często wytartymi frazesami, co ma ośmieszyć stereotypy myślenia i mówienia. W „Kartotece” mało jest dialogów tradycyjnych, zawierających jasne sformułowania myśli. Częstsze są dialogi pozorne, czyli mówienie obok siebie (dialog Rodziców). Postaci nie szukają prawdziwego porozumienia, każda z nich mówi o czym innym. Ten typ mówienia jest częsty w sztukach E. Jonesco, np. w „Lekcji”. Wyraźne są też w „Kartotece” aluzje do znanych utworów literackich (parafrazy cytatów z „Wesela” Wyspiańskiego i „Fraszek” Kochanowskiego). Chór starców najczęściej wypowiada przysłowia, porzekadła, wiersze, wyliczanki. W sumie język dramatu dowodzi, że zwęża się możliwość porozumienia za pomocą języka. Rozbitemu światu wtóruje rozbicie języka jako narzędzia porozumienia. „Kartoteka” Różewicza staje w opozycji do tradycyjnego dramatu. Sam Różewicz określa swe utwory jako realistyczne i poetyckie. Realistyczne dlatego, że przedstawiają głębszą, ukrytą istotę rzeczywistości, odbijającej się w zwierciadle. Rzecz jednak w tym , że zwierciadło to jest stłuczone, odbijany w nim świat nie jest solidny, zorganizowany i pewny, jak było dawniej. Ten świat wyszedł z formy, brak mu jedności, stałości i pewności - taka jest rzeczywistość i taką ją pokazał Różewicz. W tym sensie „Kartoteka” jest więc dramatem realistycznym, ale nie tylko. Jest również dramatem poetyckim, gdyż kompozycja jego ma cechy snu o metaforycznej wymowie, zaś czas i przestrzeń nakładają się na siebie. W sztuce nie ma akcji w tradycyjnym rozumieniu, bo głównym jej celem jest oddanie stanu psychiki Bohatera. Dramaturg sam podkreślił, że jego teatr jest „wewnętrzny”, bo w poetyckim skrócie przedstawia najdramatyczniejsze momenty w dziejach Bohatera, uwypukla je, ukazuje w ostrym świetle. Ułożenie kartoteki dziejów w porządku chronologicznym jest możliwe, lecz taki zabieg pozbawiłby je dramatyzmu i poetyckości. „Kartoteka” stanowi dramat opozycyjny wobec tradycyjnej formy teatralnej i dramaturgicznej. Pokazuje świat zdeformowany i realistyczny zarazem. Bohater błądzi w tym świecie poszukując wartości, bez których nie potrafi żyć. Jego sytuacja nie jest jednoznacznie tragiczna, raczej groteskowo - absurdalna. Cały dramat określany jest także mianem dramatu absurdu.
"Kartoteka" Różewicza jako nowa koncepcja dramatu
„Kartoteka” Tadeusza Różewicza wyrazem nowej koncepcji dramatu. Tadeusz Różewicz jest reprezentantem pokolenia Kolumbów (obok Baczyńskiego, Borowskiego, Gajcego), którego młodość przypadła na wojnę i okupację. Ci młodzi mężczyźni (prawie chłopcy) walczyli w czasie wojny, zaś po niej - jeśli przeżyli - wnieśli do literatury swoje straszliwe doświadczenie i „zarażenie śmiercią”. Różewicz podjął walkę w szeregach Armii Krajowej, gdy miał zaledwie 21 lat. Motyw wojny oraz doznań młodego pokolenia Polaków jest częsty w twórczości poety i dramaturga. Bohater „Kartoteki” jest reprezentantam tego pokolenia, anonimem, podobnie jak podmiot liryczny wiersza „Ocalony”. Jego przeżycia są w takiej samej mierze prywatne, co zbiorowe. Wydarzenia z życia są kartoteką osobową i równocześnie kartoteką pokolenia rówieśników. Bohater nie ma własnego imienia, odnosi się do niego wiele imion, jak z jakiegoś spisu, z kartoteki. Wujek nazywa go: Stasiem, Władziem, Kaziem, Piotrusiem i Dzidkiem, dla ojca jest raz Zdzisławem, innym razem Władkiem, Tadkiem i Wackiem. Dla jednych postaci jest dorosłym mężczyzną, dla innych - dzieckiem (rodzice) czy maturzystą (nauczyciel). Mając wiele imion, wyraża zbiorowość bez określonego wieku - odbywa wędrówkę w czasie od okresu dzieciństwa, kiedy ukradł ojcu złotówkę i zjadł cukier, przez dzieciństwo i młodość aż do wieku dojrzałego własnego i powszechnego, gdyż wszystkie jego przeżycia są typowe. Taki bohater rozbity, w rozsypce nie potrafi ustosunkować się do rzeczywistości (jak w wierszu „To się złożyć nie może”). Bierność jest jedynie możliwą postawą wobec absurdu świata. Taki bohater pozostaje w opozycji do bohatera - indywidualisty oraz bohatera jednoznacznej osobowości dawnego teatru. W tradycyjnym dramacie bohater był organizatorem akcji, w „Kartotece” - najczęściej leży w łóżku, zasypia, ziewa. Chór starców przypomina mu ciągle o obowiązkach wobec teatru: „Rób coś, ruszaj się, myśl. On sobie leży, a czas leci. [...] Mów coś, rób coś, Posuwaj akcję, W uchu chociaż dłub!” Dzięki postawie bezczynności postać bohatera staje się bliższa. Antybohaterowie ze sztuk Becketta (oczekiwanie i bierność wyrażają osoby w „Czekając na Godota” lub „Końcówce”). Świat jest chaosem ,wypadł z formy, więc rozsypał się uporządkowany życiorys bohatera. Uwierzył on w fałszywe idee, klaskał i wstydzi się tego, ale też walczył, co stanowi powód do dumy. Popełniał uczynki dobre i złe, po prostu żył, nie zatracił jednak zmysłu moralnego. Jego bezczynność wynika nie z lenistwa, lecz z paraliżu osobowości. Postać bohatera można umieścić między Panem z Przedziałkiem - uosobieniem konformizmu (nie walczył w czasie okupacji) a Wujkiem - uosobieniem „prostego człowieka”, autentycznego i godnego szacunku. Pan z Przedziałkiem powinien pić wodę z miednicy, w której moczył nogi Wujek - „uczciwy, prosty człowiek”, to lekarstwo na podłość. Bohater gardzi lizusostwem Pana z Przedziałkiem, ma szacunek dla Wujka, sam stoi pomiędzy nimi. Akcja, przestrzeń i czas w „Kartotece” też nie odpowiadają tradycyjnemu dramatowi. Jedynym dzianiem się jest przechodzenie przez pokój Bohatera różnych ludzi, z którymi rozmawia. Brak w dramacie przyczynowo - skutkowego ciągu wydarzeń. Czasem akcji jest teraźniejszość Bohatera, w której obecne są w formie wspomnień i doświadczeń jego przeżycia reprezentatywne dla pokolenia. Miejsce akcji, czyli przestrzeń to jednocześnie: pokój, ulica, kawiarnia. Nie można więc mówić o zachowaniu tradycyjnej jedności miejsca, gdyż jest ono syntezą najbliższego świata. Na uwagę zasługuje też język dramatu. Osoby posługują się często wytartymi frazesami, co ma ośmieszyć stereotypy myślenia i mówienia. W „Kartotece” mało jest dialogów tradycyjnych, zawierających jasne sformułowania myśli. Częstsze są dialogi pozorne, czyli mówienie obok siebie (dialog Rodziców). Postaci nie szukają prawdziwego porozumienia, każda z nich mówi o czym innym. Ten typ mówienia jest częsty w sztukach E. Jonesco, np. w „Lekcji”. Wyraźne są też w „Kartotece” aluzje do znanych utworów literackich (parafrazy cytatów z „Wesela” Wyspiańskiego i „Fraszek” Kochanowskiego). Chór starców najczęściej wypowiada przysłowia, porzekadła, wiersze, wyliczanki. W sumie język dramatu dowodzi, że zwęża się możliwość porozumienia za pomocą języka. Rozbitemu światu wtóruje rozbicie języka jako narzędzia porozumienia. „Kartoteka” Różewicza staje w opozycji do tradycyjnego dramatu. Sam Różewicz określa swe utwory jako realistyczne i poetyckie. Realistyczne dlatego, że przedstawiają głębszą, ukrytą istotę rzeczywistości, odbijającej się w zwierciadle. Rzecz jednak w tym , że zwierciadło to jest stłuczone, odbijany w nim świat nie jest solidny, zorganizowany i pewny, jak było dawniej. Ten świat wyszedł z formy, brak mu jedności, stałości i pewności - taka jest rzeczywistość i taką ją pokazał Różewicz. W tym sensie „Kartoteka” jest więc dramatem realistycznym, ale nie tylko. Jest również dramatem poetyckim, gdyż kompozycja jego ma cechy snu o metaforycznej wymowie, zaś czas i przestrzeń nakładają się na siebie. W sztuce nie ma akcji w tradycyjnym rozumieniu, bo głównym jej celem jest oddanie stanu psychiki Bohatera. Dramaturg sam podkreślił, że jego teatr jest „wewnętrzny”, bo w poetyckim skrócie przedstawia najdramatyczniejsze momenty w dziejach Bohatera, uwypukla je, ukazuje w ostrym świetle. Ułożenie kartoteki dziejów w porządku chronologicznym jest możliwe, lecz taki zabieg pozbawiłby je dramatyzmu i poetyckości. „Kartoteka” stanowi dramat opozycyjny wobec tradycyjnej formy teatralnej i dramaturgicznej. Pokazuje świat zdeformowany i realistyczny zarazem. Bohater błądzi w tym świecie poszukując wartości, bez których nie potrafi żyć. Jego sytuacja nie jest jednoznacznie tragiczna, raczej groteskowo - absurdalna. Cały dramat określany jest także mianem dramatu absurdu.
Materiały
"Bogurodzica" - krótki opis
- \"Bogurodzica\" jest polską pieśnią narodowo-religijną, pierwszą tego rodzaju w języku polskim; jest anonimowa; przez długi czas miała charakter hymnu narodowego, i takiż zachowała aż do XVI wieku; nieznany autor wykazał się swoim talentem i umiejętnością poetycką w najstarszej części utworu, tzn. w pierwszych 2 zwrotkach, która uznawana j...
Struktura kapitału pasywów
STRUKTURA KAPITAŁU (PASYWÓW)
ZGODNA Z OBOWIĄZUJĄCĄ DO KOŃCA 2001 R. USTAWĄ O RACHUNKOWOŚCI
1. KAPITAŁ WŁASNY :
KAPITAŁ PODSTAWOWY
KAPITAŁ ZAPASOWY
KAPITAŁY REZERWOWE
NIE PODZIELONY WYNIK FINANSOWY Z LAT UBIEGŁYCH
WYNIK FINANSOWY NETTO ROKU OBROTOWEGO
2. REZERWY
3. KAPITAŁY OBCE :
...
Etyka reklamy - wyjaśnienie
ETYKA REKLAMY.
Reklama jest nieodłącznym elementem działalności go¬spodarczej - i warunkiem jej rozwoju oraz efektywności. Toteż istnieje wiele publikacji poświęconych istocie, celom, rodzajom, technikom skutecznej reklamy. Istnieje też wie¬le publikacji poświęconych etyce reklamowej, istnieją wyodrębnione z całości etyki biznesu kode...
Ameryka Północna - opis
AMERYKA PÓŁNOCNA – wiadomości encyklopedyczne
Kontynent na półkuli zach., pn. część Ameryki; od zachodu Amerykę Północną oblewa O. Spokojny, od pn. — O. Arktyczny, od wsch. — O. Atlantycki z Zat. Meksykańską i M. Karaibskim na pd.; na pd. łączy się z Ameryką Południową, na pn.-zach. oddzielony od Azji Cieśn. Beringa; część A...
System totalitarny w utworach XX wieku
Jeśli dobrze rozumiemy pojęcie totalitaryzmu - od razu zauważymy, że stał się on tematem bardzo wielu utworów europejskich i polskich. Totalitaryzm to określenie systemów politycznych, które ingerują w osobiste życie człowieka i podporządkowują go odgórnym prawom, są oparte o rozbudowany system kontroli, oddziaływują poprzez strach i przemoc. Pr...
Dziady cz III - powstanie, opis
Propozycje zbawcze w III części \"Dziadów\"
III część \"Dziadów\" powstała w roku 1832 w Dreźnie po upadku powstania listopadowego. Wieść o wybuchu powstania zastała Adama Mickiewicza w Rzymie. Był to grudzień 1830 roku, w kwietniu następnego roku poeta przyjechał do Paryża, a następnie przybył do Wielkopolski. Niestety nie udało mu się ...
Folwark zwierzęcy" jako parabola oraz znaczenie utworu
Folwark Zwierzęcy jako parabola
Omawiany w niniejszym opracowaniu utwór George\'a Orwella jest przykładem interesującego ujęcia problematyki społeczno-politycznej systemu totalitarnego. Jest to parabola, która w alegorycznym uję¬ciu – poprzez ukazanie historii z angielskiego folwarku – ujawnia mechanizmy systemu totalitarn...
Bohater romantyczny w "Panu Tadeuszu"
Nowy typ bohatera romantycznego
Romantyzm ukształtował typ bohatera, który samotnie angażuje się w narodowowyzwoleńcze sprawy. Ma za sobą nieszczęśliwą miłość, jest poetą i czuje się zdolny do przewodzenia narodowi, gotów o rząd dusz spierać się z samym Bogiem (prometeizm). Taką postacią był Konrad z III cz. Dziadów a także Konrad Wallenrod...