Prometeizm i mesjanizm w III cz. "Dziadów"



„Prolog" - w klasztorze bazylianów odbywa się walka między duchami o Więźnia. Umiera dusza Gustawa - rodzi się Konrad. Scena I ukazuje wigilię Bożego Narodzenia w celi Konrada; spotykanie filomatów. Przybywa Żegota, który oznajmia, iż powodem aresztowań studentów jest przybycie na Litwę carskiego komisarza, Nowosilcowa. Tomasz Zan proponuje wraz z sierotami i nieżonatymi oddać się w ręce policji, by w ten sposób ocalić innych. Jan Sobolewski opowiada o kibitkach, w których wywożeni byli na Syberię mali chłopcy. Jeden z nich trzykrotnie wzniósł okrzyk „jeszcze Pol-ska nie zginęła". Konrad śpiewa bluźnierczą przeciw Bogu pieśń („Zemsta, zemsta, zemsta na wroga, z Bogiem i choćby mimo Boga"). Konrad opisuje swą wizję - mała improwizacja. Zdaje mu się, iż jest orłem, leci nad krajem, próbując ujrzeć losy narodu, widok jednak prze-słania kruk. Orzeł podejmuje walkę, chwilowo zwycięża, wprowadza zamęt do umysłu Konra-da. Więźniowie rozchodzą się do swych cel. W „Wielkiej Improwizacji" Konrad prowadzi monolog na temat samotności artysty i wła-snej poezji. Uważa się za równego Bogu; wypowiada: „Daj mi rząd dusz". Buntuje się prze-ciwko obojętności: „Kłamca, kto Ciebie nazwał miłością, ty jesteś tylko mądrością". Konrad utożsamia się z ojczyzną: „Nazywam się Milion - bo za miliony, kocham i cierpię katusze". Apogeum uniesienia wyrażają słowa: „Tyś nie ojcem świata, ale... carem". Poeta pada ze-mdlony. Scena III to rozgrzeszenie Konrada przez ks. Piotra. Konrad odzyskuje przytomność - opisuje męki więzienne Rollisona - próbuje popełnić samobójstwo. Kapłan odprawia egzorcyzmy, do modlitw dołącza się chór aniołów - szatan opuszcza umysł Konrada. Scena IV ukazuje dom pod Lwowem, gdzie Ewa składa modliwy za więźniów torturowanych przez Moskali. Scena V przedstawia wizję ks. Piotra. Dostrzega drogi wiodące zesłańców na Sybir. Jeden młodzieniec uratował się - przyszły wskrzesiciel narodu - nosi imię „czterdzieści i cztery". Dalej, pojawia się obraz męki Polaków. Na drodze krzyżowej naród dźwiga krzyż, ukuty z zaborców, z ramionami długimi na całą Europę. Francja - Piłat, Austriak i Niemiec - poją go żółcią i octem. Rosjanin przebija jego bok. Naród kona, zmartwychwstaje i w kobiecej posta-ci, biała szatą otula świat. Scena VI ukazuje sen Nowosilcowa - car nadaje mu godności; wszyscy tego zazdroszczą. Na-gle władca okazuje swoje niezadowolenie; ludzie kpią i szydzą. W scenie VII w salonie warszawskim Adolf opowiada historię o więźniu Cichowskim. Po latach tortur doznał psychozy lęku. Toczy się dyskusja czy jego dzieje mogą stać się tematem literackim. Damy hołdują liryce francuskiej. Zdrajcy uważają, iż temat byłby zbyt brutalny dla sielankowego społeczeństwa. Rozwija się kłótnia polityczna. W scenie VIII Senator omawia z Doktorem, Pelikanem i Bajkowem przesłuchanie Rollisona, który zachorował w wyniku pobicia. Przychodzi pani Rollison, prosząc o widzenie z synem lub dopuszczenie do niego księdza. Nowosilcow pozostawia matce nadzieję na uwolnienie syna. Po jej wyjściu Doktor radzi by umożliwić chłopakowi popełnienie samobójstwa. Odby-wa się przesłuchanie ks. Piotra - zostaje kilkakrotnie uderzony w twarz - przepowiada śmierć carskim urzędnikom. Następnie, odbywa się bal. Do sali dostaje się pani Rollison - przeklina Senatora, za wypchnięcie syna przez okno, z trzeciego piętra - mdleje bluźniąc Bogu. Uderze-nie pioruna zabija Doktora. Ksiądz udaje się do konającego Rollisona. Spotyka Konrada, prowadzonego na przesłuchanie. Ten ofiarowuje mu pierścień, który ma przeznaczyć na ubo-gich i msze w intencji dusz cierpiących w czyśćcu. Bernardyn przepowiada Konradowi zesła-nie. Scena IX ukazuje obrzędy dziadów. Guślarz i Kobieta z wnętrza spróchniałego dębu upatrują zjaw. Guślarz wzywa, bezskutecznie ducha kochanka Kobiety - Konrada. O świcie widzą ma-rę z krwawą raną na piersi (zadali ją „narodu nieprzyjaciele") i niewielką - na czole (w wyniku Wielkiej Improwizacji). Konrad prezentuje ideę prometeizmu. Przechodzi metamorfozę - ujawnia się w nim siła du-chowa. Konrad jest samotnikiem, wizjonerem, poetą, bluźniercą, profetą. Podobnie jak mito-logiczny Prometeusz cechuje go bunt wobec tyranii niebios. Konrad uważa, iż świat stworzo-ny przez Boga jest niedoskonały; panuje w nim zło, cierpienie. Prometeizm cechuje uczucie wyższości, indywidualizm, pycha; cierpienie, samotna walka o szczęście ludzi. Bohater jest postacią tragiczną, nie spełnia dążeń. Mickiewicz poprzez prometeizm wyraża przyczynę klę-ski powstania listopadowego. Zaprzeczeniem prometeizmu jest chrześcijańska pokora, wiara w Polskę jako naród wybra-ny, który swym cierpieniem musi odkupić grzechy własne i ludzkości. Prześladowanie mło-dzieży i ucieczka w scenie V są analogią do sytuacji Chrystusa, który uniknął śmierci z rąk Heroda. Droga krzyżowa, uśmiercenie narodu na krzyżu - symbolizują powstanie listopadowe. Zmartwychwstanie - daje Polakom nadzieje na odzyskanie wolności. Niewinność - biała szata - jest pokornym, biernym oczekiwaniem na niepodległość. Mesjanizm to tłumaczenie historii za pomocą Biblii.

Prometeizm i mesjanizm w III cz. "Dziadów"

Materiały

Krótka interpretacja wiersza "Ulica towarowa" Gałczyńskiego \'\'Ulica towarowa\'\' Wiersz ukazujący typową robotniczą ulicę w typowej robotniczej dzielnicy. Początkowo dominuje atmosfera sielanki. Puste w dzień ulice zapełniają się dopiero wieczorem. Jednak idylliczny nastrój szybko ulega zmianie. W oparach alkoholu, w mgłach ulica przeradza się w coś przerażającego poetę. Dla robotników nie ma alternat...

"Przeszłość" Cypriana Norwida II. Przeszłość Drugi utwór cyklu Vade-mecum jest próbą określenia czasu minione¬go w stosunku do teraźniejszości. Wiersz jest zbudowany z trzech czte¬rowersowych zwrotek. W każdej z nich można zauważyć rymy okalające i stosowanie reguły: początkowy i ostatni wers dłuższy, zaś wewnętrzne – krótsze (sześciozgłoskowe). Pierwsz...

Prawo rodziny do ochrony i pomocy - wyjaśnienie PRAWO RODZINY DO OCHRONY I POMOCY Prawo to reguluje Deklaracja Uniwersalna (art. 25), Pakt Ekonomiczny (art. 10), Karta Socjalna (art. 7, 8, 16,17). Deklaracja ustanawia jedynie prawo matki i dziecka do specjalnej opieki i pomocy oraz formułuje zasadę jednakowej opieki społecznej dla dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich. Pakt i Karta ...

"Nad Niemnem" - powieść żywa czy anachroniczna ? Co oznacza , iż coś jest dla nas żywe lub anachroniczne ? Anachroniczny , czyli niezgodny z duchem czasu , ze stanem wiedzy , będący przeżytkiem , niewspółczesny , przestarzały , staroświecki . Są to więc rzeczy , które nie znajdują już dziś żadnego zastosowania , nie spełniają swych funkcji sprzed wielu lat , zastąpiono je przedmiotami no...

Portret kobiet w "Noce i dnie" oraz "Granicy" KOBIETY Z NOCY I DNIE ORAZ GRANIA \"Noce i dnie\" Marii Dąbrowskiej najpełniej ze wszystkich dzieł dwudziestolecia międzywojennego ukazują specyfikę kobiecej psychiki. Barbara jest najciekawszą postacią polskiej literatury początku dwudziestego wieku. Skomplikowana i skryta natura Barbary nie pozwalała jej być szczęśliwą. Wszystkie uczucia bo...

Postacie i zjawiska nadprzyrodzone w "Makbecie" Postaci i zjawiska nadprzyrodzone Szczególną rolę pełnią w tragedii Szekspira postaci o innym, niż zwyczajni ludzi, sposobie istnienia. Są wśród nich trzy anonimowe wiedźmy i Hekate oraz Duch Banka. Czarownice wywodzą się z wierzeń ludowych o wpływie złych mocy na życie ludzi. Duch zamordowanego przychodzi, by przypominać zabójcy o strasz...

Oda i Romantyczność jako utwory programowe \"Oda...\" odzwierciedla przemiany w literaturze. Jest wierszem programowym młodzieży - wyrósł z atmosfery środowiska filomatów. Z jednej strony utwór związany jest z oświeceniem (konieczność podporządkowania jednostki społeczeństwu; utylitaryzm, wiara w możliwość ulepszenia świata, ideały przyjaźni, jedności), odwołuje się do gatunku - ody, mot...

Założenia programu Tomasza Judyma Założenia programu doktora są jak najbardziej słuszne. Sam Judym wywodzi się z warstw najniższych toteż potrafi znaleźć antidotum na \"choroby\" toczące biedaków. Zakłada daleko idącą pomoc, ubezpieczenia, itp. Czy są to hasła wykonalne? W warunkach, w jakich przyszło mu działać okazują się zbyt trudnymi do realizacji. - bezustanna walka o sp...