Program, twórcy i przykłady Awangardy Krakowskiej

Grupa skupiona wokół Tadeusza Peipera i pisma "Zwrotnica"; należeli do niej Julian Przyboś, Jan Parandowski, Adam Ważyk; Głosili związek literatury z teraźniejszością, w odróżnieniu od futurystów, ale podobnie do futurystów ma współbrzmieć z nowoczesnością, cywilizacją, techniką i rozwojem miast (hasło 3*M: "Miasto, Masa, Maszyna" Tadeusza Peipera); obserwowanie ludzi miast wtłoczonych w machinę codzienności, stąd należy brać źródło dla nowych ideałów; sztuka ta ma służyć ludziom żyjącym w miastach do czytania po pracy i ma dawać im siłę i zachętę do dalszych wysiłków; Ostro przeciwstawiali się tradycjom romantycznym, zwłaszcza jej uczuciowości, opisywaniu stanu duszy; poezja ma za zadanie streszczać świat a nie pokazywać wnętrze poety; także odrzucali natchnienie, gdyż poezja miała być efektem świadomej pracy intelektualnej, rzemiosłem podległym rygorom i dyscyplinie; także zaproponowano nowy typ metafory, który nie miał ozdabiając oddawać rzeczywistość, tylko kreować rzeczywistość czysto poetycką; jest też rezygnacja z bliskich, regularnych rymów na rzecz bardziej oddalonych od siebie; dużą uwagę zwracano na układ typograficzny wiersza, który także miał wymowę artystyczną; Podobnie jak futuryzm szybko ruch ten zamiera Przyboś wierny zasadom awangardy, często i gęsto z jej zasad korzysta, jest swoistym przełożeniem założeń Peipera na język poezji; Pierwsze jego wiersze charakteryzują się fascynacją świadomym wysiłkiem twórczym, przekształcaniem bezkształtnej masy na coś konkretnego; prezentuje nam głównie nadludzki często wysiłek robotników i rzemieślników nad materią (metaforyzacja ciężkiej pracy poety) - "Cieśle", którzy ciężko pracują nad formą idealną - kulą; Jest także zachwyt nad cywilizacją, myślą ludzką, która umożliwiła powstanie miast ("Dachy"), chociaż odbywa się to w trudzie i znoju (powstaje jak człowiek); Późniejsze jego wiersze, już dojrzałego artysty są pełnym odzwierciedleniem założeń awangardy: "Z Tatr" przekazuje nam poetycki obraz tragicznego wypadku taterniczki na tle pejzażu tatr; warsztat jest doskonały i spójny; metafory zawierają w sobie wiele znaczeń (ekonomiczność); nie ma tu patosu, tylko chłodne przekazanie uczuć spadającej taterniczki i samego pod. lir.; "Lipiec" - to wiersz opisujący początek wakacji i związane z tym uczucia uczniów; uczniowie czują się lekko odciążeni od obowiązków szkolnych, że aż wylatują na świadectwach; potem także pojawia się odwołanie do piękna natury (nawet do lipy Kochanowskiego);