Pragnienie sukcesu

Jednym z motywów, który odgrywa ważną rolę pobudzająca do wysiłku w nauce szkolnej, jest pragnienie sukcesu. Siła pragnienia sukcesu determinuje m. in. następujące ważne cechy działania: - poziom osiągniętych rezultatów, - wytrwałość w dążeniu do celów - gotowość do podejmowania trudnych zadań. Pragnienie o bardzo dużej sile sprawia, że człowiek staje się zdolny do podejmowania działań wymagających pokonywania wielkich oporów wewnętrznych (czyli pokonania motywów ujemnych o dużym natężeniu). Takie pragnienie wyłącza inne, niezgodne z nim kierunki działania. Klasyczny jest tu przykład Demostenesa, u którego powstało bardzo silne pragnienie zostania wielkim mówcą. Na drodze do realizacji tego pragnienia stanął brak odpowiednich możliwości - Demostenes miał słaby głos, krótki oddech, jąkał się i seplenił. Dlatego też jego pierwsze wystąpienie publiczne skończyło się kompromitacją. Dla realizacji pragnień podjął różnorodne działania takie, jak: Ogolił sobie brodę i brwi, żeby nie ukazywać się ludziom, póki nie poprawi swojej dykcji. Deklamował długie teksty poetyckie z kamykami w ustach. Nad ramieniem uwiesił sobie ostry miecz, który ranił go przy każdym gwałtowniejszym ruchu. W ten sposób chciał się pozbyć psującego ładną postawę podnoszenia ramion. Dla wzmocnienia głosu deklamował nad brzegami wzburzonego morza. Ponadto osiem razy przepisywał pokaźnej objętości dzieło Tucydydesa, aby "przyswoić " sobie jego styl. Jak widać z powyższego przykładu pragnienie sukcesu działa jako zasada określająca wybór kierunku działania. Okazało się, jednak, że silne pragnienie sukcesu sprzyja podejmowaniu zadań o średnim poziomie trudności, zadań zawierających średni stopień ryzyka oraz wybieraniu spośród rozmaitych czynności tych, które mogą doprowadzić do jak najszybszego osiągnięcia celu. Zupełnie inaczej wpływa obawa przed niepowodzeniem. Silna obawa pobudza do wyboru zadań bardzo łatwych lub bardzo trudnych, zawierających niewiele albo wyjątkowo dużo ryzyka, a także skłania do unikania takich sytuacji, które mogłyby stanowić dla człowieka prawdziwą próbę sił. Zależności powyższe nietrudno zaobserwować w praktyce wychowania. Tak na przykład dzieci, u których występuje silne pragnienie sukcesu, mają lepsze wyniki w szkole, wykazują większy stopień wytrwałości przy wszystkich możliwych do rozwiązania zadania. Zupełnie inaczej zachowywać się będą dzieci, u których dominuje obawa przed niepowodzeniem. Dzieci te osiągają rezultaty niższe niżby to uzasadniały ich zdolności i sytuacja; najczęściej wybierają zadania za trudne albo też zadania za łatwe. Wbrew "zdrowemu rozsądkowi" trudno je skłonić do tego by podejmowały się zadań realistycznych, tego, co z pewnym nakładem sił i ryzyka mają szansę zrobić. Pragnienie sukcesu i obawa przed niepowodzeniem to tylko przykłady. U każdego człowieka występują różne motywy i odpowiednio do tego różne "zasady wyboru". Tak na przykład obok pragnienia sukcesu bardzo częstym motywem wpływającym na wyniki szkolne jest pragnienie aprobaty.