Powstanie warszwskie w oczach zwykłego człowieka

TEMAT: Powstanie warszawskie w oczach cywila. Miron Białoszewski (1922-83) Urodzony w W-wie, matura na tajnych kompletach w 1942, polonistyka na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Po stłumieniu powstania warszawskiego skierowany na roboty do Niemiec, ucieczka stamtąd i pobyt w Częstochowie. Powrót do Warszawy, ukończenie studiów. Reporter w redakcji pisma „Świat młodych”, w 1956 debiut poetycki „Obroty rzeczy”. Twórca teatru na Tarczyńskiej (tzw. Teatr osobny). Poezje: „Obroty rzeczy”, „Rachunek zaduciankowy”, „Mylne wzruszenia”, „Było i było”. Proza: „Pamiętnik z powstania warszawskiego”, „Donosy rzeczywistości”, „Zawał”, „Szumy, zlepy, ciągi”, „Odczepić się”, „Rozkurz”. Pamiętnik napisał Białoszewski po 23 latach od powstania, ale przez cały ten okres rozmawiał z ludźmi o tamtych wydarzeniach: „I gadałem o powstaniu tylu ludziom. Różnym. Po ileś razy. I ciągle myślałem, że mam to powstanie opisać, ale jakoś przecież opisać”. Zastrzega, że będzie szczery w relacjach: „Będę szczery, przypominający sobie siebie tamtego w fakcikach. Może za dokładny, ale za to tylko prawda będzie”. Powstanie warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia o godz. 17 na rozkaz Bora Komorowskiego. Kapitulacja nastąpiła 2 października 1944. Białoszewski był cywilem, jednym z wielu z Warszawie, którzy nie zgłosili się do powstania. Uważał, że nie ma predyspozycji, a liczba powstańców była ograniczona ze względu na brak broni. Wtajemniczonych w plany powstańcze było niewielu, mimo to na odgłos strzałów wszyscy wiedzieli, że to powstanie. Na początku euforia, zapał, aktywność, ale jednocześnie zamieszanie, tłok, krzyki i popłoch. Przeciw powstańcom skierowano samoloty, czołgi, a po drugiej stronie chłopcy z butelkami zapalającymi. Sprowadzono miotacze min i ognia, domy stopniowo znikały z powierzchni ziemi, a ludzie przenosili się do piwnic, gdzie strach, tłok, nasłuchiwanie, liczenie jak daleko spadła bomba. Od 15 sierpnia na Starówce piekło. Zostali odcięci tak jak kiedyś powstańcy w getcie. Ci, co nie walczyli, organizowali się do wznoszenia barykad, gaszenia pożarów, przenoszenia rannych. Walczono o każdy skrawek, np. w Kościele św. Krzyża - jedni byli na górze, drudzy na dole. Życie toczyło się w piwnicach, gdzie ludzie byli dla siebie bardzo życzliwi. Swen, przyjaciel Mirona, zaproponował, aby wszyscy zobowiązali się, że nie będą się kłócić. Dużo się modlono - litanie, pieśni błagalne. Odbyła się spowiedź powszednia i komunia, księża ofiarnie odprawiali nabożeństwa. Angażowały się zakonnice przygotowując obiady dla powstańców i ludności. Klasztor płonął, a one nie przestawały działać. Trudne warunki sprawiły, że wszystko stało się normalne - wychodki stały otworem, otwarcie szukano wszy, zniknęła wszelka zwierzyna - koty, psy, ptaki. Ciągle coś się zawalało, trzeba było odgrzebywać. Cierpienie nie robiło wrażenia. Ranny jęczał przez dwie godziny, nikt nie poszedł mu z pomocą, w końcu ucichł. Nikt nie przejął się poparzoną kobietą, kiedy jęczała, mówiły, że sobie dodaje. Zmarłą wynieśli, pozostała niepogrzebana. Od 1 września poważne problemy z żywnością, gdyż atak ze wszystkich stron. Na wieść o zbożu w młynie korowody wędrują po ziarno nie bacząc na niebezpieczeństwo. Podobnie zdobywano wodę. Były wtedy 3 Warszawy: ulica, piwnica, kanał. Pod koniec powstania walczący przeszli kanałami ze Starówki do Śródmieścia. 5 godzin marszu, świece, a w góry Niemcy i wrzucane do kanałów granaty. Można był pobłądzić (A. Wajda „Kanał”). Dwie godziny stali przy włazie u celu - dwustu ludzi z „Parasola”. Potem czyjeś ręce i rozklejenie. Kanałami przeszli Miron i Swen, gdyż zostali zabrani jako pomoc do niesienia rannego. W Śródmieściu Miron odnalazł ojca. Był zaskoczony, że trwa tu normalne, okupacyjne życie. Działała podziemna drukarnia, poszli na koncert Szopena, oglądali film o walkach w kościele św. Krzyża. Niebawem i tutaj zaczęły padać bomby i znów opanowała wszystkich zgoda na śmierć. Po 10 września nie rozróżniano już dni, oczekiwano Rosjan i zrzutów. 15 września Rosjanie zdobyli Pragę, liczono na pomoc, nadzieja jednak osłabła. Znowu doświadczono, co znaczy brak wody, co to wszy i głód. Padały kolejno: Czerniaków i Powiśle (23 września), Mokotów, Żoliborz. 1 października pertraktacje o kapitulacji, 2 kapitulacja. Do 9 wszyscy musieli opuścić miasto. Byli i tacy, którzy pozostawali w gruzach. Ci, co oddali broń i wyszli pod eskortą odprowadzeni do pociągu, później pobyt w Pruszkowie, skąd na roboty do Rzeszy. Walka z wrogiem pokazana od strony zwykłych ludzi broniących własnego życia i swoich bliskich. Ludzi pomagających sobie wzajemnie, uciekających przed bombami, nie tracących nadziei nawet wtedy, gdy miasto zrównano z ziemią. Jest to także świadectwo zagłady miasta.