Postawy i drogi życiowe Cezarego Baryki i Zenona Ziembiewicza

C. Baryka i Z. Ziembiewicz - dwie postawy, dwie drogi życiowe. Cezary i Zenon są postaciami zupełnie odmiennymi: inne są ich drogi życiowe, gdzie indziej i w innych warunkach się wychowywali, czym innym się kierowali z życiu, inaczej przedstawia się ich droga życiowa; Cezary jest dzieckiem Polaków: urzędnika koncernu naftowego w Baku, człowieka obrotnego i przedsiębiorczego oraz spokojnej, cichej kobiety tęskniącej za krajem i nie mającej na niego wielkiego wpływu; wychowuje się w Rosji, obraca się w tamtejszym środowisku, praktycznie nie czuje się związany zbytnio z Polską, lepiej mówi po rosyjsku niż polsku; kształci się lokalnych szkołach rosyjskich, ale gdy przychodzi rewolucja, z wielką radością opuszcza przybytek nauki, by zatopić się w anarchii rewolucyjnej; jako młoda i niewykształcona jeszcze osoba, łatwo ulega propagandzie rewolucjonistów; początkowo nie zauważa tego, czego dokonuje rewolucja z życiem jego i jego matki (ojciec wyjechał na wojnę), ale gdy orientuje się w sytuacji jest już właściwie za późno; ostatecznie gdy umiera matka, musi brać w udział w straszliwej wojnie i cierpieć z jej powodu; gdy po wojnie spotyka własnego ojca, razem udają się do Polski, tak wspaniale opisywanej przez ojca; ojciec umiera w drodze, a wizja szklanych domów okazuje się złudzeniem Zenon wychowuje się w tradycyjnej, zbiedniałej rodzinie szlacheckiej; w gimnazjum przeżywa idealną miłość bez wzajemności; widząc jednak wszystko co dzieje się w jego domu rodzinnym, czuje do tego wszystkiego odrazę i postanawia, że nigdy nie będzie taki, jak jego ojciec; w jego przyszłej żonie; potem studiuje w Paryżu; ma zdrowe poglądy na świat i własną indywidualność, z którymi jednak z czasem musi się rozstać, aby kontynuować swoją karierę życiową (pieniądze na studia) Cezary poznaje dawnego kochanka swojej matki - Gajowca, który zapewnia mu środki utrzymania na czas studiów; potem wstępuje do wojska, aby bronić Polski przed bolszewikami (bojąc się rewolucji, jaką widział w Rosji); cały czas poszukując swojego miejsca w swojej nowej ojczyźnie i w ogóle w życiu; obserwuje problemy i zagrożenia dla aktualnej Polski; trafia do Nawłoci (dzięki koledze z wojny), gdzie przeżywa burzliwy romans z zaręczoną już Laurą (z powodu majątku); ten kończy się oczywiście wielkim rozczarowaniem, co ostatecznie powoduje powrót do Warszawy i kontynuowanie studiów; Zenon również (w czasie wakacji) przeżywa krótki romans z córką kucharki swoich rodziców - Justyną; oczywiście ze względu na różnicę stanów, nie myśli o tym poważnie; potem wraca na studia i współpracuje z pismem Niwa, stając się coraz bardziej zależny od Czechlińskiego; po powrocie postanawia się ożenić z Elżbietą, jednak pojawia się Justyna, którą ukrywa Zenon, nadal nie myśląc o niej poważnie; w pewnym momencie, pod wpływem swej przyszłej żony, zrywa z nią i proponuje jej, aby usunęła ciążę; potem chcąc być w porządku, ułatwia jej zdobywanie kolejnych miejsc pracy, co i tak nie poprawia pogarszającego się stanu zdrowia psychicznego Justyny; w międzyczasie dostaje urząd prezydenta miasta i próbuje realizować swoje światłe i mądre decyzje, co jednak nie udaje mu się; Cezary dowiedziawszy się o definitywnym rozwiązaniu sprawy jego romansu z Laurą, popada w depresję i pod wpływem jeszcze wielu innych czynników przyłącza się do manifestacji komunistycznej, co kończy historię; Zenon staje się ofiarą strajków w związku z zamknięciem huty Hettnera, na niego zostaje zrzucona odpowiedzialność na wydanie rozkazu strzelania do manifestantów; atakuje do także psychicznie już chora Justyna; krótko potem popełnia samobójstwo Cezary jest symbolem poszukiwania miejsca w życiu i rozwiązań dla poprawy Polski Zenon jest symbolem upadku moralnego (zaparcia się własnej idei i niekonsekwencji w życiu - odwołanie nawet do MM) i uzależnienia od innych sfer dla poprawy własnej pozycji w społeczeństwie