Poglądy filozoficzne średniowiecza

Scholastyka Postawa scholastyczna. Wedle niej dla poznania prawdy potrzebna jest i wiara i rozum. Z jednej strony zrozumienie jest wyższym stopniem poznania niż ślepa wiara. Z drugiej wiara wyprzedza zrozumienie i jest dlań normą. Rozum nie jest instancją, która mogłaby sprawdzać prawdy wiary. Zadaniem rozumowania jest nie sprawdzać ale uzasadniać wiarę; nie dochodzić do prawdy, lecz prawdę objawioną objaśniać. Reguły i normy poprawnego myślenia i rozumowania przejęła schoastyka z logiki Arystotelesa. Augustianizm Św. Augustyn położył podwaliny pod nową chrześcijańską filozofię. Wola miała dlań pierwszeństwo nad rozumem. Augustyn widział Boga jako nieskończonego, a świat jako twór nadprzyrodzony i dzieło łaski. Pojmowanie Boga jako nieskończonego sprawiało, że świat musiał się wobec Niego wydać znikomy i że powstał skrajny dualizm Boga i świata. Koncepcja filozoficzna Augustyna był oparta na większym zaufaniu do woli, wiary, miłości i łaski niż do rozumu i doświadczenia. Augustyn głosił, że znane są prawdy wieczne niezależne od doświadczenia, wierzył w doktrynę miłości i łaski. Pojmował dzieje ludzkości jako zmaganie się dobra i zła. Ujmował człowieka jako istotę filozofującą, która rozważa swoją obecność w świecie i czasie, swe niejasne położenie gdzieś pomiędzy aniołami a zwierzętami. Takie umiejscowienie człowieka rodziło nieustające wewnętrzne rozdarcie. Tomizm Św. Tomasz z Akwinu twierdził, że przeznaczony człowiekowi szczebel hierarchii jest dlań właściwy, przewidziany i naturalny. Człowiek musi się starać sprostać swojej woli, walcząc z pokusami upadku, który prowadzi do wynaturzenia istoty i powołania. Istniał dualizm między Bogiem a światem, między bytem absolutnym a względnym. Bronił on jedności ludzkiej natury i przeciwstawiał się rozrywaniu ciała i duszy. Był przekonany, że wszelka wiedza pochodzi z doświadczenia. Był przekonany o wyższości ogółu nad jednostką - przeciwstawiał się indywidualizmowi. W poznaniu i działaniu pierwszeństwo miał intelekt, w przeciwieństwie do teorii św. Augustyna. Franciszkanizm Św. Franciszek z Asyżu zapoczątkował wielki ruch odnowy moralnej w świecie pełnym okrucieństwa. Głosił program wiary radosnej, prostej, płynącej z wszechogarniającej miłości do świata i całego stworzenia, miłości poddanej ewangelicznym nakazom miłosierdzia, ubóstwa, braterstwa.