Poemat heroikomiczny Ignacego Krasickiego

Poemat heroikomiczny – parodystyczny, komiczny odpowiednik eposu rycerskiego, wykorzystujący podniosły styl narracji do opowiedzenia błahej historii. Komiczny efekt polega na ośmieszeniu przedmiotu opowiadania, skutecznie opierającego się wysiłkom uwznioślenia i heroizacji, wykpiwaniu podniosłego stylu eposu przez ukazanie jego konwencjonalności. „Monachomachia” jest dłuższym utworem wierszowanym o tematyce bohatersko-śmiesznej. Składa się z pięciu pieśni, a każda z nich ze strof ośmiowersowych, tzw. OKTAW. Cały tekst zakończony jest epilogiem – pieśń VI. Tematem „Monachomachii” jest wojna mnichów. Wojnę tą wywołała mitologiczna, grecka bogini – Eris, bogini niezgody (podobnie jak w „Iliadzie”) W utworze tym narrator zapowiada temat w sposób żartobliwy. Mówi o śmiechu, który może być tą opowieścią wywołany. Mnisi są zdenerwowani, zdumieni rozruchem. Wstają wcześniej. Boją się i są przerażeni. Są przeciwieństwem herosów i „Iliady”, a w bójce używają wszystkiego, co znajdzie się pod ręką, np.: sandałów, kufli, szklanek, krzeseł, ksiąg świętych. W „Monachomachii” mowa jest o „wojnie” karmelitów i dominikanów wciągniętych w dysputę, która kończy się zgodą, po przyniesieniu pucharu wina. Wydarzenia rozgrywają się w bardzo pobożnej mieścinie „W mieście, którego nazwiska nie powiem, Nic to albowiem do rzeczy nie przyda” na co wskazuje ilość pobudowanych w niej klasztorów). Zamieszkują ją ludzie, których narrator nazywa „wielebnym głupstwem”, czy „świętymi próżniakami” (oksymoron). „trzy karczmy, bram cztery ułomki, Klasztorów dziewięć i gdzieniegdzie domki”. Taka jest właśnie spuścizna czasów saskich. Opisane, przedstawione sytuacje charakteryzują bohaterów. Mnisi ubierają się w habity. Chodzą boso lub w sandałach. Przepasują się pasami. Żyją w dostatku, nic nie robią. Jedzą, piją i żyją powoli. Najmniejsze poruszenie jest rozruchem, który mąci ich spokój. Są otyli. W obliczu rozruchu mnisi myślą o własnym podniebieniu i łakomstwie. Podmiot liryczny krytykuje świat mnichów, którzy żyją w tak dużej liczbie i są leniwymi, łakomymi ludźmi, w których zanika duch religijny. Mają o sobie wygórowane mniemanie. Rozpiera ich pycha i duma. Konkurują z innymi zakonami (co jest przeciwne z zasadami chrześcijaństwa). W trakcie dysputy ojciec – przeor wypowiada się długo i zawile. Jego styl wypowiedzi przypomina zawiły styl barokowy. Przeor mówi dużo, choć to, co mówi, nic nie znaczy. Dysputa teologiczna to nie rozprawa uczonych mężów, ale potyczka na słowa, które nic nie znaczą. Ignacy Krasicki zarzuca im bezmyślność i powierzchowność wiedzy. Mimo iż sam był biskupem ośmieszył i skrytykował w swoim utworze (wydanym anonimowo) zakonników. Utwór wywołał ogromny skandal. Krasicki uważał, że prawdziwa cnota nie boi się krytyk! Śmiech wywołany tym utworem ma być życzliwy i dobroduszny, a nie zjadliwy. Dlatego Krasicki traktuje życzliwie społeczeństwo duchowne, choć wytyka mu wady. Duchowieństwo zarzuciło anonimowemu autorowi bluźnierstwo. W niedługim czasie ukazała się „Antymonachomachia” (wydana również anonimowo), w której Krasicki odwołuje zarzuty postawione duchowieństwu, ale w ten sposób, że akcenty krytyczne jeszcze bardziej się zaznaczają. Przedstawia jeszcze bardziej krytyczny obraz mnichów.