Poczucie Nudy i Nienasycenia w "Szewcach"

Poczucie Nudy i Nienasycenia Złożony w swej problematyce dramat Szewcy zwracał uwagę odbiorców przede wszystkim na przebieg i efekty kolejnych rewolu¬cji oraz groteskowość różnych elementów utworu. Profesor Stefan Szuman, psycholog, filozof i lekarz, przyjaciel Witkacego (właśnie je¬mu autor dedykował dramat), jako naczelne zagadnienia wymienia Problem Nudy i Problem Nienasycenia.25 Istotnie, te pojęcia wracają w utworze kilkakrotnie, by na koniec, wraz z wkroczeniem Hiper-Robociarza, zapanować ostatecznie nad nadchodzącą przyszłością (wizja świata ujednoliconego, zautomatyzowanego, „uporządkowanego” w imię statystyki z ludźmi-robotami służącymi do wytwarzania dóbr materialnych). Cóż może być bardziej monotonnego i nudnego niż nużąca praca, która nie wymaga wysiłku intelektualnego ani inwencji twórczej? Nuda towarzyszy szewcom od początku utworu. Z poczucia znuże¬nia monotonną pracą bierze się chęć odmiany, przewrotu. Jeszcze większą nudą zostają udręczeni jako skazani na karę przymusowego nieróbstwa. Podobny stan męczy ich po dojściu do władzy i osiągnię¬ciu wymarzonych luksusów. Chaos, poczucie pustki, bezideowość, zniszczenie indywidualizmu, niedostrzeganie sensu życia – oto treść dni bohaterów utworu. Tablice z napisami Nuda i Nuda coraz, gorsza (trzeci akt) wzmacniają jeszcze bardziej i tak wyrazistą sytuację. Z pojęciem Nudy wiąże się stan określany terminem Nienasycenie (obydwa te słowa w różnych wypowiedziach Witkacy zapisuje wiel¬ką literą, zwracając uwagę na ich znaczącą rangę). „Metafizyczne Nienasycenie” oznacza głód przeżyć, wrażeń, doznań. Wyrazem tego stanu jest pragnienie odmiany losu, podczas pobytu w celi wielka chęć pracy itp. W podobnej sytuacji znajduje się prokurator Scurvy skazany na wieczne niezaspokojenie. Z poczucia Nienasycenia do¬chodzi do gorączkowej pracy szewców po wydostaniu się z celi oraz do „uszewczenia” „Dziarskich Chłopców”. Księżna ma zamiar wyko¬rzystać owe siły, by wprowadzić nowy ustrój. Nienasycenie pojmowane jako brak doznań i płynące stąd cierpie¬nie kojarzy się z pojęciem Tajemnicy Istnienia, której można dotknąć przez sztukę. Takiego spełnienia mogą zatem dostąpić tylko wybrani – wybitne jednostki, uzdolnieni indywidualiści. Poprzez kontakt ze sztuką mogą się do tej tajemnicy przybliżyć także wrażliwi odbiorcy właśnie dzięki doznaniom natury estetycznej. Zakończenie dramatu otwiera perspektywę na przyszłość zunifiko¬waną, niwelującą wszystkich do poziomu automatów, a więc prowa¬dzącą wprost do zniszczenia indywidualności i degradacji kultury. Nie ma wątpliwości co do tego, że pesymizm nudnej egzystencji bo¬haterów ulegnie wzmocnieniu.