Oświecenie we Francji

OŚWIECENIE WE FRANCJI Encyklopedia i Encyklopedyści Druga połowa XVII i początek XVIII wieku to okres zdecydowanego przewodnictwa Francji, zarówno w dziedzinie kultury i sztuki, jak i przemian społeczno-ideowych. We Francji tworzyli najwięksi racjonaliści, jak Wolter (Voltaire 1694-1778), czyli Franciszek Maria Arouet - mieszczanin paryski, prawnik, poeta, dramaturg, publicysta, powieściopisarz, historyk i filozof. Propagował rozum, tolerancję religijną, postęp i niezależność, zażarcie zwalczał natomiast instytucje feudalne (dwór i Kościół), krytykował również skostniałe obyczaje i przesądy. Z czasem wokół Woltera, a przede wszystkim Denisa Diderota (1713-1784), zebrała się grupa czołowych myślicieli, filozofów i naukowców francuskich. Postanowili oni opracować ogromne dzieło, mające wstrząsnąć posadami świata: Encyklopedię, czyli słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł. Encyklopedia była wydawana w latach 1751-1772 (w sumie 28 tomów, nie licząc późniejszych uzupełnień) i okazała się wielkim tryumfem ludzkiego rozumu, symbolem epoki oświecenia, ciosem w zacofanie, zabobon i feudalizm. Jej twórców określa się mianem encyklopedystów. Z encyklopedystami współpracowali: D'Alambert, Monteskiusz, Buffon, Turgot. Związany był z nimi przez pewien czas Jean Jacques Rousseau (1712-1778), lecz wkrótce ich drogi rozeszły się. Rousseau zaczął głosić idee zerwania z wyniszczającą człowieka cywilizacją i postulował powrót do natury. Bowiem tylko to, co pierwotne, było czyste, wolne od degradującego postępu. Zapoczątkował tym samym sentymentalizm, literacki i umysłowy prąd drugiej połowy XVIII stulecia, charakteryzujący się przesadną czułostkowością, wrażliwością, dominacją uczucia nad rozumem.