Oświecenie - opis epoki

Jest to epoka ukształtowana przez Anglię i Francję, gdzie trwa w II połowie XVIII wieku do początków wieku XIX. Nazwę czasom nadali ludzie wówczas żyjący. Byli w pełni świadomi etapu historycznego, na którym znalazła się cywilizacja Europy. Owa świadomość wynikała z wagi, jaką przywiązywano do wartości intelektualnych człowieka, do jego myśli i postępu w dziedzinie rozwoju nauki tak przecież zaniedbywanej w epoce poprzedniej. Sami siebie nazywali ludźmi oświeconymi, a okres "wiekiem oświeconym", "wiekiem rozumu". Są to czasy Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789), krytyki ustroju feudalnego, istniejącego porządku i niesprawiedliwości społecznej. Wszystko co stare, barokowe, musi ulec zmianie, bo jest przestarzałe. Oświecenie to epoka postępu walczącego z zacofaniem intelektualnym, naiwnością i głupotą ludzką, a także religią jako czynnikiem hamującym rozwój. W Polsce oświecenie przypada na lata panowania ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego: 1764-1795. Znana jest również inna chronologia epoki, która wyróżnia trzy etapy rozwoju oświecenia: wczesną od lat czterdziestych po rok 1764, dojrzałą 1764-95 oraz schyłkową 1795-1822. W 1740 roku powstało Collegium Nobilium, uczelnia dla młodzieży szlacheckiej w Krakowie. Rok później Stanisław Konarski wydał dzieło "O poprawie wad wymowy", pierwszy podręcznik do gramatyki języka polskiego. W 1743 roku Stanisław Leszczyński opublikował dzieło reformatorskie "Głos wolny wolność ubezpieczający", a cztery lata później powstała pierwsza publiczna biblioteka w Europie braci Załuskich w Warszawie, której zbiory po 1795 roku przewieziono do Petersburga (po I wojnie światowej odzyskano, a podczas II wojny światowej prawie w całości spalono). Zatem oświecenie trwa w Polsce od 1764 do 1822 roku Powyższe wydarzenia kulturalne, literackie i polityczne były zapowiedzią rozkwitu myśli oświeceniowych, jaki miał miejsce po wstąpieniu na tron Stanisława Augusta, wielkiego mecenasa sztuki i propagatora reform społecznych. Za czasów jego panowania rozwijała się publicystyka głosząca reformy w dwóch pierwszych czasopismach polskich, w "Monitorze" i "Zabawach przyjemnych i pożytecznych". Powstała Szkoła Rycerska zwana też Korpusem Kadetów (1765r.), Komisja Edukacji Narodowej (1773 r.) jako pierwsze w Europie ministerstwo, które zreformowało Akademię Wileńską i Krakowską, nadano im też nowe nazwy: Szkoła Główna Litewska i Szkoła Główna Koronna. Największe osiągnięcie reformatorskich dążeń ludzi skupionych wokół króla Poniatowskiego to: Konstytucja 3 maja (1791 r.), pierwsza konstytucja europejska. Te wszystkie osiągnięcia i wielki postęp zawdzięczamy właśnie czasom oświecenia, którego zmierzch dla Polski przypada po fakcie ostatniego rozbioru Polski w 1795 roku, ale nowa, zupełnie inna epoka zacznie się dla literatury dopiero w 1822 roku, kiedy to pojawi się w wileńskich księgarniach tomik wierszy "Ballady i romanse" młodego Adama Mickiewicza.