Opcja zakupu - kontrakt opcyjny

OPCJA ZAKUPU Opcja zakupu jest kontraktem dającym jej posiadaczowi prawo do zakupu w przyszłości aktywów po cenie znanej w momencie jego wystawienia. Teoretycznie nie ma ograniczeń co do rodzaju aktywów, których może dotyczyć kontrakt opcyjny. W praktyce jednak w największym zakresie jest dokonywany obrót opcjami na akcje oraz obligacje. Szerokie zastosowanie mają także opcje towarowe wystawione na różnego rodzaju towary, opcje walutowe oraz opcje na stopę procentową. Kontrakt ten, dotychczas jeszcze w niewielkim zakresie stosowany jest w Polsce, jednak na wielu rynkach kapitałowych stanowi powszechny przedmiot obrotu. Instrument zanalizujemy na przykładzie opcji zakupu akcji spółki „ X ”. Załóżmy, iż opcja zakupu wystawiona na akcję spółki „ X” 12 grudnia 2002 roku posiada cenę realizacji równą 500 oraz datą wygaśnięcia: 31czerwca 2003 roku. Nabywca opcji uzyskuje prawo do zakupu w przyszłości akcji spółki „ X ” po 500, niezależnie od tego jaką wartość akcja będzie posiadać w momencie realizacji. Jeżeli opcja jest typu amerykańskiego, posiadacz opcji będzie mógł zakupić akcje po cenie realizacji w dowolnym momencie przed wygaśnięciem opcji. Jeżeli zaś opcja jest typu europejskiego, nabywca ma prawo do zakupu akcji w dniu wygaśnięcia opcji, czyli 31 czerwca 2003 roku. Natomiast sprzedawca opcji zakupu zobowiązany jest do sprzedaży akcji spółki „ X ” po cenie 500, w momencie podjęcia decyzji o zakupie przez nabywcę. Kontrakty opcyjne na ogół zawierają zasady przystosowywania ceny realizacji oraz ilości akcji do takich zmian, jak split akcji . Przykładowo, jeżeli w dzień po zakupie przez nabywcę opcji spółki „ X ”, spółka zdecyduje się na dokonanie splitu akcji w stosunku 5 do 1 ( 5 akcji nowych na 1 akcję starą ), posiadacz opcji zakupu wystawionej na 1 akcję „starą” uzyska prawo do nabycia 5 akcji „nowych” po cenie 100 za sztukę. Wartość opcji zakupu w momencie wygaśnięcia dla posiadacza (nabywcy) opcji O tym czy opcja zakupu będzie miała dla jej posiadacza niezerową wartość w momencie wygaśnięcia oraz ile będzie wynosić wartość, decyduje relacja pomiędzy ceną akcji spółki „X” a ceną realizacji w momencie wygaśnięcia opcji. Jeżeli 31 czerwca 2003 roku cena opcji ( Co ) będzie wyższa od 500, opcja ma niezerową wartość dla jej posiadacza. Wartość ta będzie równa różnicy: Co – 500. Przykładowo załóżmy, iż w momencie realizacji opcji cena akcji wynosi 600. Posiadacz opcji zakupu może zakupić od sprzedawcy opcji tę akcję za 500 i następnie sprzedać ją za 600. W wyniku tego uzyska on dochód w wysokości 100 ( 600 – 500 ). W sytuacji takiej zwykło się mówić, iż opcja jest warta spieniężenia. Jeżeli zaistnieje sytuacja, w której cena akcji w momencie wygaśnięcia opcji jest niższa od 500 ( Co < 500 ) mówi się, iż opcja jest nie warta spieniężenia. Przykładowo przy cenie akcji 400 nie warto realizować opcji za 500.