Ogólne wiadomości o Biblii

Geneza - Historia święta zaczyna się od dokonanego przez Boga powołania Abrahama gdzieś w XIX w. p.n.e., a początki S.T. sięgają w swym zarodku do Abrahama i do jego bezpośrednich potomków. Ale to właśnie Mojżesz zapoczątkował potężny ruch religijny i dał impuls do powstania wielkiego literackiego dzieła - Biblii. Czas powstania - Stary Testament narastał w ciągu wieków, przez tysiąclecia (od XIIIw. p.n.e. do I w. p.n.e. Nowy Testament powstał od 51 do 96 roku n.e. Autorzy - Biblia ma wielu autorów, głównie anonimowych. S.T. przypisuje się na podstawie problematyki Mojżeszowi, Salomonowi, królowi Dawidowi. N.T. był tworzony zdecydowanie szybciej, odnajdziemy w nim Ewangelie Mateusza, Marka, Łukasza, uczniów Chrystusa. Języki - Biblia jest trójjęzyczna: teksty S.T. były pisane w języku hebrajskim, niektóre fragmenty w aramejskim i greckim. Teksty N.T. w greckim (Ewangelia św. Mateusza po aramejsku) Podział rodzaje ksiąg - S.T. prawo, czyli tora - pięcioksiąg Mojżesza zawiera dzieje ludzi od stworzenia świata do śmierci Mojżesza - Księga Rodzaju - Prorocy - Pisma - Dzieła filozoficzne - Dzieła historyczne - Utwory poetyckie N.T. - Księgi historyczne, czyli cztery Ewangelie i dzieje apostolskie - Księgi dydaktyczne: Listy św. Pawła - Księga Proroka - obiawienie św Jana - Księga Rodzaju Gatunki - Niezwykłość Biblii polega na tym, że przekazuje jeden system filozoficzno-moralny wypowiedziany w różnym czasie przez różnych ludzi, w różnych formach. Biblia jest zbiorem pism bardzo urozmaiconych pod wzg. gatunku. Znajdziemy tu opowiadania historyczne, sagai rodów, eposy, poematy, nowele, kroniki, dialogi filozoficzne, listy, pieśni, hymny, modlitwy, kazania, aforyzmy, sentencje, treny. Przekłady greckie - S.T. w III/II w. p.n.e. został przetłumaczony na język grecki przez Żydów jako Septuaginta Przekłady łacińskie - Św. Hieronim w IV w. n.e.przełożył całą Biblię jako Wulgantę. Póżniej wielokrotnie na inne języki Biblię tłumaczono właśnie na podstawie tego przekładu. Przekłady polskie - Kultura staropolska ma aż sześć przekładów Biblii. k a t o l i c k i e Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka) XVw. Biblia Leopolity 1561 Biblia Jakuba Wujka 1599 i n n o w i e r c z e Biblia brzeska (kalwińska) 1563 Biblia nieświecka Szymona Budnego 1572 Biblia gdańska luterańska 1932 Biblia Tyśiąclecia tłum. z j. oryginalnych 1965 !!! Przekłady psalmów na język polski - autor, specyfika pracy tłumacza Czesław Miłosz - Księga Psalmów (1981) - wzorowany na średniowiecznym Psałterzu puławskim i tak jak on używa wersetu, nie zaś strofy. Franciszek Karpiński - bezpośredni zwrot do odbiorcy (Boga, innym razem człowieka), rymy proste, język też, tłumaczenie niedokładne Wacław Potocki - Pieśni pokutne Roman Brandstaetter Jan Kochanowski Leopold Staff - używa powtórzeń, namawia do chwalenia Boga, brak rymów 134 Wojciech Bąk Mikołaj Sęp Szarzyński Werset i paraleizm Oryginalny werset biblijny właśnie w psalmach jest stosowany z pełną konsekwencją. Werset jest zwykle całością treściową, zbudowaną paralelnie (równolegle) z dwóch lub trzech członów; drugi człon powtarza, uzupełnia lub przeciwstawia się myśli wyrażonej w członie pierwszym. Paralelizm wersetu może polegać także na powtórzeniu podobnego motywu, zestawieniu pytania i odpowiedzi, rozwijaniu myśli. Wwersetach trójczłonowych człon trzeci stanowi zazwyczaj zakończenie dwóch poprzednich. Te powtórzenia decydują o specyfice tekstu biblijnego i charakterystycznej symetrii myśli. Biblia jako: !!! święta księga judaizmu i chrześcijaństwa dzieło teandryczne Biblia jest dziełem mówiącym o wzajemnych stosunkach między Bogiem i człowiekiem. Ukazuje stosunek Boga do dawnych mieszkańców ziemii, oraz uczucia jakimi oni obdarowywali Boga. !!! dzieło o drodze zbawienia arcydzieło literatury O Biblii mówi się niekiedy zwyczajnie, jak o innych wielkich zdobyczach ludzkości, że jest arcydziełem literatury powrzechnej. Tak jest w istocie:o głębi i urodzie tekstu biblijnego decyduje bogactwo treści i sposób przekazu - język i styl biblijny nasycony wieloznaczną symboliką, metaforą, alegorią, a jednocześnie niezwykła prostota i jasność. Biblia jednak istnieje w kulturze przez całe tysiąclecianie ze względu na literackie walory. Może być w prawdzie czytana jako księga spraw człowieczych, w której ciągle od nowa podejmowane jest pytanie o godność i sens ludzkiej egzystencji. W kulturze jednak księga ta funkcjonuje przede wszystkim jako Pismo Święte pełne Bożych tajemnic, które najpierw skupiało wokół siebie lud wybrany - Izraelitów, później - chrześcijan i do dziś funkcjonuje w liturgii wielu wyznań -judaistycznych i chrześcijańskich. żródło kultury europejskiej Biblia jest źródłem kultury europejskiej. Najpierw w sferze religijno - moralnej: przykazania dekalogu stanowią podstawę stosunków międzyludzkich niezależnie od wyznania i świtopogladu; potem w sferze kulturowej: Biblia jest natchnieniem myślicieli, artystów i pisarzy; inspiracją dla literatury, rzeźby, malarstwa, muzyki. Jest niewyczerpanym skarbcem wzorów osobowych i postaw, fabuł i anegdot, wątków i motywów, symboliki i metaforyki, frazeologii i stylistyki. Utrwalona w powszechnej świadomości pamięć obrazów i wersetów biblijnych powoduje, że stanowią one wspólny repertuar środków wyrazu, które poprzez literaturę wchodzą do języka potocznego.