Ogólna charakterystyka baroku



BAROK - OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA EPOKI Barok to epoka literacka między odrodzeniem a oświeceniem, obejmująca w zasadzie wiek XVII, choć także zjawiska z końca XVI i I połowy XVII wieku. Termin "barok" zapożyczono z historii sztuki, gdzie stosowany był dla określenia dziwactwa i nieregularności w sztuce. Przyjęcie go przez epokę literacką sugeruje, że będzie w niej mowa o twórczości niezwykłej i dziwnej. Owa niezwykłość wyniknie przede wszystkim z ograniczenia treści utworów i rozbudowania form jej wyrazu. Pragnienie olśnienia i zaskoczenia czytelnika widoczne jest w stosowaniu przez poetów wyszukanych porównań, przenośni, omówień, epitetów, gry słów, czy mnożeniu określeń na ten sam temat. Mistrzem wykwintnej formy był włoski poeta Giambatista Marini, którego styl, nazwany marinizmem, naśladowali poeci całej zachodniej Europy. W rozwoju sztuki barokowej Polska nie różniła się od innych krajów europejskich. I u nas widoczny jest kryzys ideałów renesansu - spokojna, klasyczna harmonia między treścią a formą ulega olśniewającemu bogactwu formy, logiczna konstrukcja całości (w literaturze czy architekturze) staje się mniej istotna niż dekoracyjność wyglądu. Krytyce podlegają założenia humanizmu renesansowego, a główne umiejętności godzenia ziemskich i wiecznych wartości, rozsądne poszukiwanie ziemskiego szczęścia i tolerancja religijna. Epoka baroku szuka własnej oceny spraw wiecznych i nowych odpowiedzi na pytanie "czym jest człowiek" ? Np. Sęp-Szarzyński proponował człowiekowi postawę aktywną w poszukiwaniu istotnych wartości, wierząc, iż można je odnaleźć drogą intelektualnego skupienia. Sebastian Grabowiecki natomiast, widząc w człowieku przede wszystkim jego bezradność i samotność, proponował mu ucieczkę od świata i bezgraniczne oddanie się Bogu. W Polsce, objętej kontrreformacją, ponownie zaznacza się potęga Kościoła. Z tego też powodu niemałą rolę w kształtowaniu światopoglądu odegrał zakon jezuitów. Szeroko rozwinięta sieć szkół zakonnych spowodowała wprawdzie wzrost liczby osób wykształconych, ale jednocześnie obniżył się poziom tego wykształcenia. Wszelkie przejawy wolnej myśli, poglądy heretyckie i antykościelne podlegały surowej cenzurze. Niepożądane książki umieszczano na indeksie - pierwszy indeks w Polsce sporządzono w Krakowie na początku XVII wieku. Wynikiem takiej polityki Kościoła było ogólne obniżenie poziomu literatury, w której pojawiać się zaczęły płytkie utwory o charakterze dewocyjnym i panegiryki (utwory pochwalne, wysławiające z przesadą osobę lub wydarzenie), których autorzy liczyli na protekcję w zdobyciu stanowiska lub zaszczytów. Często były to utwory grafomanów, a więc osób nie posiadających talentu, a ulegających manii pisania utworów literackich. Dość częstym zjawiskiem było makaronizowanie języka literackiego (makaronizm - obcy wyraz, zwrot, obca forma wpleciona w tekst pisany w języku ojczystym). W końcu XVII wieku wychowanie w szkołach zakonnych nakazywało popisywanie się znajomością łaciny. Wtrącano więc wyrazy łacińskie do polskich zdań, nadawano im polskie końcówki, czy naginano polską budowę zdań do łacińskiej składni. Zwyrodnienie języka i stylu w literaturze polskiej było objawem obniżenia się poziomu kultury umysłowej i obyczajowej, której uległa szlachta, zapatrzona w swą rzekomą sarmacką wyższość nad innymi narodami. Jeszcze w XVI wieku pojęcie sarmatyzmu obejmowało pozytywne cechy szlacheckie - patriotyzm, pracowitość, uczciwość, ale w XVII wieku miejsce dawnych cnót zajęły wady - obojętność wobec losów ojczyzny, warcholstwo, pijaństwo, rozluźnienie obyczajów, wyzysk chłopa. Powyższe sprawy powodują, że szczególnie II połowa XVII wieku jest dla Polski okresem wielkiego kryzysu. Sytuacja wewnętrzna i zewnętrzna Polski wikłała kraj w coraz to nowe wojny. Bunty chłopskie przeciwko uciskowi feudalnemu, potop szwedzki i anarchia szlachecka osłabiały jej pozycję polityczną. W 1652 roku nastąpiło pierwsze zerwanie sejmu przez liberum veto jednego tylko posła, za Augusta II zerwano 17 sejmów, a za Augusta II, prócz koronacyjnego nie doszedł do skutku ani jeden. Nazwa Barok pochodzi prawdopodobnie od portugalskiego słowa barocco oznaczającego rzadką i cenną perłę o nieregularnym kształcie. Miano epoki byłoby więc zarazem metaforą jej samej: niezwykłej i dziwnej. Barok, w najszerszym tego pojęcia znaczeniu, to w historii kultury europejskiej epoka obejmująca zjawiska artystyczne końca XVI, XVII i pierwszej połowy XVIII wieku. W polskiej historii literatury termin "barok" ma co najmniej dwa znaczenia. Określa epokę literacką trwającą od schyłku lat osiemdziesiątych XVI wieku po lata trzydzieste wieku XVIII oraz jest pojęciem odnoszącym się do głównego w tym wieku prądu literackiego. Wyróżnia się trzy fazy baroku: Faza pierwsza - wczesny barok - trwa od lat osiemdziesiątych XVI wieku po lata dwudzieste wieku XVII; dochodzi w niej do głosu między innymi twórczość mistyczno-metafizyczna (Mikołaj Sęp-Szarzyński) nawiązująca do średniowiecznej filozofii i starotestamentowych wizji Boga, świata, człowieka. Faza druga - barok dojrzały - przypada na środkowe lata wieku XVII (do lat siedemdziesiątych). W dojrzałym baroku rozwija się twórczość między innymi Jana Andrzeja Morsztyna - mistrza paradoksu i konceptu. Faza trzecia (ostatnia) - późny barok, przypada na czas kryzysu kultury i piśmiennictwa. Najwybitniejsi twórcy późnego baroku (Wacław Potocki, Wespazja, Kochowski, Jan Chryzostom Pasek) związani byli z ideologią sarmacką.

Ogólna charakterystyka baroku

Materiały

Sylwetki satyryczne w polskim oświeceniu Karykaturalne, satyryczne sylwetki prezentowane są w utworach oświeceniowych głównie w celach dydaktycznych, mają ośmieszyć i wytknąć wszelkie wady pewnych postaw, które uważano za staroświeckie, sarmackie, szkodliwe dla narodu i integralności Rzeczypospolitej; Typowym przykładem jest Starosta Gadulski z \"Powrotu posła\" Niemcewicza; jest to...

Pokrótce o Aleksandrze Fredro Aleksander Fredro urodził się w zubożałej rodzinie szlacheckiej, która dzięki gospodarności ojca wzbogaciła się i uzyskała austriacki tytuł hrabiowski. Fredro kształcił się w domu. W 1809 r. na ochotnika wstąpił do szeregów dowodzonych przez księcia Józefa Poniatowskiego i wziął udział w wyprawie Napoleona na Moskwę. Za bohaterską postawę ot...

Rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy - definicja, funkcje, podział Zwykle zwany kontem osobistym. Jest rodzajem rachunku oszczędnościowego. Banki otwierają je osobom fizycznym, które zobowiązują się do przekazywania na ten rachunek swoich stałych przychodów pochodzących z wynagrodzeń, rent i emerytur itp. Służy do gromadzenia wkładów oszczędnościowych i przeprowadzania rozliczeń pieniężnych posiadacza z ...

Dobór produktów w różnych fazach cyklu życia Dobór produktów w różnych fazach cyklu życia. Analiza portfolio Podstawowym wnioskiem, jaki można wysnuć analizujżac cykl życia różnych produktów, jest świadomość, że każdy z nich będzie musiał w swoim czasie opuścić rynek. Dlatego przedsiębiorstwo powinno bacznie obserwować tendencje sprzedaży poszczególnych produktów oraz eliminować pozy-cje...

Treść dzieła Treść dzieła W planie treści rozróżnia się dwa zasadnicze zakresy: fikcyjny świat przedstawiony, czyli sferę zjawisk, zobiektywizowaną wobec autora, niejako oderwaną od niego w rezultacie procesu twórczego i poddaną działaniu określonej celowości; zawartość ideową dzieła, tj. sferę, w której dochodzi mniej lub bardziej do głosu autorskie st...

Rozwój nauki i sztuki w renesansie 3Rozkwit nauki i sztuki w epoce renesansu. Najbardziej widocznym znamieniem rozkwitu odrodzenia we Włoszech na przełomie XV i XVI wieku był niebywały rozwój sztuki. Nigdy w żadnym kraju nie było tylu i takiej miary artystów, co tam w tym okresie. Przeważali malarze, ale wielu bylo również rzeźbiarzy, niektórzy z nich uprawiali obie te galęźie ...

Człowiek w wybranych utworach literatury polskiej i obcej 14. Człowiek - istota zdeterminowana czy wolna? Rozważ ten problem poprzez wybrane utwory literatury polskiej i obcej. Człowiek od zawsze starał się kierować swoim losem, chciał mieć wpływ na niego. Faktem jednak jest, że większość wydarzeń w jego życiu jest dziełem przypadku. Są to chociażby codzienne wypadki samochodowe. Ktoś wychodzi z ...

"Człowiek jest dla samego siebie najbardziej zadziwiającym przedmiotem w naturze" - rozwinięcie myśli ROZWIŃ MYŚL BŁAŻEJA PASCALA „CZŁOWIEK JEST DLA SAMEGO SIEBIE NAJBARDZIEJ ZADZIWIAJĄCYM PRZEDMIOTEM W NATURZE” Przeciskam się przez zatłoczony korytarz pełen turystów i bagaży. Wreszcie docieram do przedziału, siadam na swoim miejscu i dyskretnie spoglądam na innych. Podróżny z przeciwka zadaje mi pytanie: - Kim jesteś ? Po chwil...