Obóz konserwowy i postępowy w "Powrocie posła"

Obóz konserwowy i postępowy w „Powrocie posła”. Julian Ursyn Niemcewicz (1758÷1841). ukończył Korpus Kadetów, adiutant ks. Adama Czartoryskiego. Zwiedził z nim Europę, należał do masonerii. Był członkiem KEN i posłem na Sejm Czteroletni, redaktorem „Gazety Narodowej i Obcej”. W czasie insurekcji adiutant Kościuszki, razem z nim w Ameryce. W 1807r. wrócił, po śmierci Staszica był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po upadku powstania listopadowego na emigracji w Paryżu. Pisał komedie, np. „Powrót posła”, „Pan Nowina”, „Dyliżans”, powieści np. „Dwaj panowie sieciechowie”, oraz bajki. Akcja „Powrotu posła” rozgrywa się w przerwie obrad Sejmu Wielkiego, na wsi, w majątku Podkomorzego. Jego syn Walery, poseł na sejm, wraca do domu, gdzie czeka na niego Teresa, o rękę której zabiega Szarmancki, licząc na posag. Sprzyja mu Starościna, macocha Teresy oraz Starosta, ale tylko tak długo, póki nie okaże się, że Szarmanckiemu chodzi o pieniądze. Szarmancki zostanie zdemaskowany, a Walery poślubi Teresę. We dworze ciągle toczą się dyskusje polityczne, a bohaterowie dzielą się na zwolenników i przeciwników reform, tym samym reprezentując stronnictwo konserwatywne (Starosta, Gadulski) i obóz patriotyczny (Podkomorzy, Walery). Stronnictwo konserwatywne: Gadulski - straszny gaduła, ze wszystkimi się kłuci, narzuca swoje zdanie, nieustannie politykuje, choć nie ma pojęcia o polityce. Uważa, że Polska powinna się łączyć w sojusze z krajami odległymi, np. Portugalia czy Ameryka. Jest nieukiem i wcale się tego nie wstydzi. Otwarcie mówi „ja co nigdy nie czytam lub przynajmniej mało, wiem, że tak jest najlepiej, jak przedtem bywało”. Jest to zacofany konserwatysta, przeciwnik wszelkich przemian, aż płacze na myśl, że zlikwidują liberum veto, wszak wystarczyło krzyknąć „nie pozwalam” i mieć za to kilka wiosek. Liczył się jego prywatny interes, a nie dobro państwa. Najbardziej podobały mu się czasy saskie, co to „człek jadł, pił, nic nie robił i suto w kieszeni”. Krytykuje obecny sejm, gdyż trwa zbyt długo. Nie było dla niego istotne, co zostanie uchwalone, ale czy obrady skończą się w terminie. Twierdził, że poseł powinien dużo gadać, a wygrywać uporem, a nie argumentami. Nie podobały mu się nowe szkoły (KEN). Kiedyś wystarczyło znać łacinę i zbiór praw, by zrobić karierę. Starosta jest oburzony wiadomością, że Podkomorzy dał wolność poddanym. W życiu prywatnym jest złym ojcem, nie zależy mu na szczęściu córki. Nie dotrzymuje danego słowa. Obóz postępowy: Podkomorzy głosi zasadę, że „dom zawsze ustępować powinien krajowi”. Przestrzega tej zasady dobrze wychowując synów, każdy służy krajowi, jeden w armii, drugi w komisji urzędowej, trzeci jest posłem na sejm. Podkomorzy jest dumny z Walerego, mają te same poglądy. Podkomorzy zdaje sobie sprawę ze szkodliwości liberum veto; „ten nieszczęsny nierząd, to sejmów zrywanie kraj zgubiło, ściągnęło obce panowanie”. Ma nadzieję, że obecny sejm przywróci porządek, broni mówców, którzy mówią krótko a rozumnie. Potępia sejmy, na których tylko kłócono się niczego nie uchwalając. Krytycznie potrafi spojrzeć na szlachtę, mówi: „gnijąc w zbytkach, lenistwie i biesiad zwyczajów, myśleliśmy o sobie a nigdy o kraju”. Jest przeciwnikiem francuskiej mody, uważa, że należy wychować dobrego obywatela, we wszystkim wspiera go Podkomorzyna, wzór matki Polski. Walery jest wdzięczny ojcu, że wpoił mu patriotyzm, jest przywiązany do domu i rodziny, kocha Teresę, nie liczy na jej posag, potępia Szarmanckiego o niegodne czyny, interesuje się wydarzeniami w świecie, pyta Szarmanckiego o rewolucję francuską, ciekawy jest nowych ustaw, interesuje go też rodzaj rządów i rozwój gospodarczy w Anglii, kiedy niczego się nie dowiaduje otwarcie potępia Szarmanckiego i ostrzega go, że pieniądze mogą sprawić, iż ludzie będą się nam kłaniać, ale nie będą nas szanować. Obozy zostały pokazane kontrastowo, na zasadzie czarne - białe, czyli przeciwnicy reform są zdecydowanie negatywni, a zwolennicy pozytywni. W ten sposób autor chciał pozyskać sympatię społeczeństwa dla przeprowadzanych reform.