Nowe spojrzenie na rzeczywistość filozofii i nauce na początku XX wieku

Nowe spojrzenie na rzeczywistość filozofii i nauce na początku XX wieku. 1.Podłoże i czas trwania.(1918÷1939) Początek epoki to zakończenie I wojny światowej która była szokiem dla Europy (miliony ofiar, zmiany granic). Ponadto upada kolonializm. Po rewolucji w Rosji powstaje pierwsze państwo socjalistyczne. Po latach zaborów Polska odzyskuje niepodległość. W latach 1920÷30 ma miejsce kryzys gospodarczy, dlatego nasila się nacjonalizm i rodzi faszyzm. W rozwoju epoki można wskazać dwie fazy: -(1918÷1930) literatura „jasna”, optymizm, witalizm, konstruktywizm w poezji, realizm w prozie; -(1930÷1939) literatura „ciemna”, nieufność, niepokój, krytyka krzywdy społecznej ; w literaturze antyrealizm i ekspresjonizm. 2.Nazwa epoki. XX-lecie , ponieważ trudno wskazać wspólną tendencję stylową. Ogromna różnorodność kierunków (eklektyzm); nie dominuje określony styl. Typowa cecha epoki to masowość zjawisk: masowa standardowa produkcja; nowe środki techniczno-komunikacyjne oraz propaganda. 3.Ideologia (prądy umysłowe). a) teorie socjologiczne - O. Gasset „Bunt tłumów”; nadchodzi epoka gdy panować będzie masa występująca przeciw indywidualistom; zbiorowość lubi jednakowych, dlatego miernotom będzie lepiej; - J. Burnham „Rewolucja menadżerów”; idą czasy panowania technokracji, czyli ludzi obeznanych z najnowszą technologią; trzeba będzie umieć znaleźć się w świecie techniki; b) teorie psychologiczne - Zygmunt Freud, twórca „Psychoanalizy”; normy kulturowe i obyczajowe ograniczają potrzeby człowieka, które spychane są do podświadomości; podświadomość ma jednak bardzo ważny wpływ na świadomość (to jest uchwytne dla obserwacji), warunkuje osobowość, wpływa na wszelkie decyzje (rola snów) - Karol Gustaw Jung, twórca „Psychologii głębi”, rozwijał filozofię Freuda; stworzył typologię osobowości (ekstrawertyk i introwertyk) - J. Watson, amerykański psycholog, twórca behawioryzmu; twierdził, że podstawą wiedzy o człowieku jest obserwacja jego zachowań, a nie badanie stanów wewnętrznych. Przedmiotem psychologii mogą być tylko wnioski wysnute z objawów zewnętrznego zachowania. W Rosji ten kierunek reprezentuje Iwan Pawłow. 4.Filozofia. Intuicjonizm Henryka Bergsona; „w poznawaniu świata istotny jest, nie rozum, a intuicja”; podstawową rolę odgrywa pęd życiowy (instynkt życia). Egzystencjalizm; zostaje dopiero zapoczątkowany, a rozwinie się w połowie XX wieku. Twórcą będzie S. Kierkegard oraz niemiecki filozof M. Heidegger; „człowiek jest istotą absolutnie samotną; nie istnieją żadne siły wyższe, ani żadne normy moralne, jest to wymysł ludzki; człowiekowi dany jest czas tylko pomiędzy narodzinami i śmiercią; musi dokonywać wyborów i ponosić ich konsekwencje”. Materializm; teorie Marksa i Engelsa rozwijał Włodzimierz Lenin; „podkreśla się pierwotność materii a wtórność świadomości; literatura ma być zwierciadłem stosunków społecznych, a dzieło ma pełnić funkcję ideologiczną (socrealizm)”. Pragmatyzm; twórcą jest Wiliam James filozof amer.; „prawdziwe są tylko te myśli, które sprawdzają się przez skuteczne działania praktyczne; nauka ma zajmować się tylko tym co ułatwia życie”. 5.Nauka. Rozwój techniki, rozpowszechnienie samochodu; samolot; kino. Istotne odkrycia: teoria względności (Einstein), promieniotwórczość (Rentgen, Maria i Piotr Curie), teoria kwantów (Max Planck, Niels Bohr).