Motywy mitologiczne w różnych epokach

Motywy mitologiczne w literaturze polskiej różnych epok. Mitologia jest obok Biblii drugim, ogromnie ważnym źródłem późniejszej twórczości artystów całej Europy. Nawiązywano do kultury antycznej w różny sposób, między innymi czerpiąc z zasobu motywów, wątków i symboli zawartych w mitach. Powszechnie znany i często wyzyskiwany jest motyw szczęśliwej i urodzajnej krainy Arkadii (geograficznie – położonej w starożytnej Grecji, środkowa część Peloponezu). Motyw ten pojawia się już w pieśniach Horacego, a następnie u M. Reja w „Żywocie człowieka poczciwego”, w wierszach J. Kochanowskiego, zwłaszcza w „Pieśni świętojańskiej o Sobótce”, w sielankach, np. „Laura i Filon” Franciszka Karpińskiego. Arkadyjska jest rzeczywistość Soplicowa w powieści „Pan Tadeusz” A. Mickiewicza oraz zaścianek Bohatyrowiczów w „Nad Niemnem” E. Orzeszkowej. Arkadia jest rodzajem azylu, odskoczni od szarej codzienności. Jest to zazwyczaj obraz pięknej, zdrowej przyrody w pogodne dni, wśród której bohaterowie miło spędzają czas. Kraina dostatku, urodzaju dopełnia uczucie szczęścia osobistego bohaterów. Narcyz to symbol próżności, miłości do samego siebie, kapryśności, samouwielbienia. W literaturze objawia się jako typ postaci, często ośmieszany, wykpiony. Jego odwzorowaniem są oświeceniowi modnisie, np. „Żona modna” I. Krasickiego. Podobnie zachowuje się Marta w balladzie „Rękawiczka” F. Schillera, Hrabia z „Pana Tadeusza”, córki tytułowego bohatera powieści H. Balzaka „Ojciec Goriot”, Izabela Łęcka w „Lalce” B. Prusa, Neron z powieści „Quo vadis”. Nawiązywanie do osoby greckiego bożka ewoluuje od ukazywania postawy samouwielbienia do skrajnego estetyzmu, odejścia od naturalnych odruchów i uczuć. Jest jeszcze wiele motywów pojawiających się w późniejszej literaturze, np. Prometeusz wraz ze swą „prometejską postawą” porównaną do postawy Konrada w III cz. „Dziadów”. Wielu pisarzy nawiązuje do mitu ikaryjskiego, np. Stanisław Grochowiak w wierszu pt. „Ikar”, Jarosław Iwaszkiewicz w opowiadaniu – „Ikar”. W języku potocznym funkcjonuje wiele symboli i związków frazeologicznych wywiedzionych z mitów, np. stajnia Augiasza, róg obfitości, paniczny strach, pięta Achillesa, nić Ariadny. Mitologia jest prawdziwą skarbnicą wszelkich postaw, motywów i symboli, chętnie wykorzystywanych przez twórców literatury różnych epok.