Motyw piękna w literaturze

Piękno Piękno - Zespół cech takich jak propor¬cja kształtów, harmonia barw, dźwię¬ków, który sprawia, że coś budzi za¬chwyt. Piękno może też mieć charakter moralny, dotyczyć wewnętrznej dosko¬nałości. W literaturze ideał piękna zwy¬kle zależy od estetycznych poglądów epoki, choć może być kształtowany w opozycji do nich. Biblia (ST) -1) Uosobieniem ludzkiego piękna jest Sara, żona Abrahama. Jej niezwykła uroda budzi powszechny za¬chwyt. 2) Dla Oblubieńca i Oblubienicy z „Pieśni nad pieśniami" piękno zawiera się w doskonałej harmonii ich ciał. Biblia (NT) - Pięknem wcielonym jest Maria, matka Jezusa, ponieważ przyszła na świat bez grzechu pierworodnego. Mitologia - 1) Boginią piękna jest Afrodyta. Narodziła się z piany morskiej i jej niezwykła uroda ma lekkość owej piany. 2) Boską pięknością odznaczają się wszyscy Olimpijczycy. 3) Ideał męs¬kiego piękna uosabia Apollo, najpięk¬niejszy z bogów. 4) Najpiękniejszą z ko¬biet śmiertelnych jest Helena. Jej nie¬zwykła uroda stanie się pośrednio przy¬czyną wojny trojańskiej. Starożytność - Ideał piękna stanowiła harmonia kształtów i doskonałość pro¬porcji. Starożytni uważali też, że piękne jest to, co użyteczne. Dante Alighieri „Boska Komedia" - Pięknem absolutnym i doskonałym jest dla poety Trójca Święta, którą oglą¬da na końcu swej wędrówki (Raj, Pieśń XXXIII). Dante opisuje Ją jako trzy obręcze barwy troistej. Jeden z drugiego krąg, jak tęcza z tęczy (koło - kształt idealny). Szczególne wrażenie wywiera na nim postać Chrystusa: ...Twarzy Czleczej Wizerunek... Źrenice w niego wpoilem z zachwytem. Poeta wie jednak, iż nie zdoła w pełni oddać tego mistycz¬nego piękna, gdyż jego język jest zbyt ubogi (...dalej fantazja moja nie nada-ty). J. Bedier (oprać.) „Dzieje Tristana i Izoldy" - Oboje kochankowie od¬znaczają się niezwykłą urodą. Ich pięk¬no fascynuje zarówno ich samych, jak i ludzi, z którymi się stykają. F. Petrarca „Sonety do Laury" - Lau¬ra odznacza się nie tylko doskonałym pięknem ciała, ale również pięknem duszy. W. Szekspir „Sonety" - Niezwykłe piękno tajemniczego młodzieńca dzięki poezji zostanie utrwalone na wieki i ura-towane od niszczycielskiego wpływu czasu. D. Naborowski „Na oczy królewny angielskiej" - Oczy królewny są tak piękne, że nie sposób opisać ich słowa¬mi. Są zarazem jak pochodnie, słońce, gwiazdy i bogowie. J.W. Goethe „Cierpienia młodego Wertera" - 1) Lotta jest dla Wertera uosobieniem piękna. Jej niezwykła uro¬da objawia się przede wszystkim prosto¬tą bycia. Pełnego wyrazu nabiera dopie¬ro w otoczeniu natury. 2) Werter nie¬zwykle silnie odbiera piękno natury. Otaczająca przyroda wywiera wpływ na stan jego duszy. G.G. Byron „Giaur" - Leila jest naj¬piękniejszą z kobiet. Nawet po jej śmie¬rci Giaur wciąż widzi jej niezwykłą urodę. A. Mickiewicz „Dziady" cz. IV - Ko¬bieta jest tak piękna, że jej urody za-zdroszą anieli. Lecz duszę ma gor¬szą... .gorsząaniżeli...sam diabel, bo daje się łatwo omamić zlotu i odrzuca czystą, prawdziwą miłość. A. Mickiewicz „Sonety krymskie" - Piękno orientalnego krajobrazu Krymu budzi nieustanne wspomnienia mniej pięknej, ale ojczystej Litwy. Rodzi też refleksje o nietrwałości tworów czło¬wieka i niezniszczalności tego, co stwo¬rzyła natura. J. Słowacki „Balladyna" - Zachwyco¬ny pięknem martwej Aliny, Filon zako¬chuje się w niej. Choć nieżywa, uosabia ideał, którego całe życie poszukiwał. J. Słowacki „Anhelli" - Kiedy Szaman uwalnia duszę Anhellego, ukazuje się jej anielskie piękno. Z. Krasiński „Nie-Boska komedia" - 1) Hrabia Henryk podąża za widmem pięknej Dziewicy. Niestety, okazuje się, że kryje ono rozkład i zgniliznę, bo jest tworem Szatana. 2) Hrabia Henryk jako poeta tworzy piękno, przez niego płynie strumień piękności. Jednak brak miłości w jego życiu sprawia, że sum pięknością nie jest. C.K. Norwid „Promethidion" - Pięk¬no na to jest, by zachwycalo do pracy -praca, by się zmartwychwstało. Piękno ma być natchnieniem do pracy, która odmieni oblicze świata. Według Nor¬wida piękno powinno się łączyć z miłoś¬cią, winno być także użyteczne. Ch. Baudelaire „Ideał" - Piękne jest to, co może rozproszyć nudę i poruszy do głębi serce, co jest jak otchłanie. Ch. Baudelaire „Hymn do Piękna" - Piękno pozbawione jest walorów ety¬cznych, nie jest ani dobre, ani złe. Jest tym, co ujmuje choć trochę nędzy życiu, a światu ohydy. O. Wilde „Portret Doriana Graya" - Ponieważ na portrecie odciskają swoje piętno wszystkie zbrodnie i niegodziwo-ści Doriana, on sam pozostaje ciągle niezwykle piękny. Zatem to, co piękne, nie musi być dobre. Czasem może być wręcz przeciwnie - piękno może skry¬wać największe występki i najbardziej odrażające czyny. K. Przerwa-Tetmajer „Widok ze Świ-nicy do Doliny Wierchcichej" - Praw¬dziwe piękno tkwi w górach. Ale za-chwyt nad nim wywołuje nieokreślony żal i tęsknotę. T. Mann „Śmierć w Wenecji" - Pięk¬nem wcielonym staje się dla Aschen-bacha Tadzio. Niezwykła uroda młode¬go Polaka sprawia, że stary pisarz od¬zyskuje utracone siły twórcze. Niestety, to samo piękno przyczyni się do śmierci Aschenbacha, który nie zdoła już wyko¬rzystać nowych możliwości swojego ta¬lentu. T. Mann „Tonio Kroger" - Janek Hansen i Ingeborga Holm stają się dla Tonią uosobieniem nieosiągalnego pię¬kna. Ich jasna uroda uświadomi Kroge-rowi jego zawieszenie pomiędzy świa¬tem sztuki a światem mieszczańskich wartości. J. Kasprowicz „Księga ubogich" - Piękno objawia się w zwykłym codzien¬nym życiu i obcowaniu z naturą. Można je dostrzec nawet w fakcie przemijania. Futuryści - Piękne jest to, co stworzył człowiek, wszelka materia zorganizo¬wana, a przede wszystkim maszyna. G. Garcia Marąuez „Sto lat samotno¬ści" - Uosobieniem piękna absolutnego - zarówno cielesnego, jak i duchowego (czystość) -jest piękna Remedios. Pięk¬no to jest jednak zwodnicze: kocha ją wielu młodzieńców, a ona nie potrafi odwzajemnić tej miłości. Mimo to Bóg wyróżnił Piękną Remedios, zabierając ją żywcem do nieba. J. Andrzejewski „Bramy raju" - Ja¬kub z Cloyes zwany jest też Jakubem Pięknym. Jego niezwykła uroda spra¬wia, że budzi on powszechną miłość i pożądanie. Wśród spowiadających się dzieci tylko Robert nie czuje do Jakuba niczego poza odrobiną przyjaźni. Alek¬sy Melissen, Blanka, Maud - wszyscy oni wyruszyli na krucjatę, by być blisko wcielonego piękna, którym jest Jakub. S. Grochowiak „Ikar" - Piękno sytuuje się podobno w napowietrznych poko¬jach, ale piękne są także stół do od-poczynku łokci - krzesło do straży przy chorym. Z. Herbert „Potęga smaku" - W wier¬szu jest mowa o tym, co piękne (dobry smak), choć naprawdę chodzi o to, co dobre (wybory moralne). Herbert na- wiązuje do Sokratejskiej triady: dobro-piękno-prawda. Należy według nie¬go kierować się w swych życiowych wyborach poczuciem piękna, bo to, co piękne, jest dobre. Widać w utworze, że to, co oferuje ludziom komunizm, jest tandetne i brzydkie (barak, chłopcy o twarzach ziemniaczanych, dziewczyny o czerwonych rękach). Taką rzeczywis¬tość wyraża równie niepiękny język (retoryka parciana... pozbawiona urody koniunktiwu), toteż ten obskurny i pro¬wizoryczny świat nie może być także, zgodnie z teorią filozoficzną, dobry. Poeta uświadamia jednak koszt piękna, tzn. koszt wyboru tego, co dobre (praw¬dziwe i piękne) w państwie komunis-tycznym. Niekiedy jest to cena najwyż¬sza. * „Piękność, sama piękność zdolna ci łzy wycisnąć". (O. Wilde) * „Cóż wiesz o pięknem?... Kształtem jest miłości". (C. K. Norwid) * „Choćbyśmy cały świat zeszli w po¬szukiwaniu Piękna, nie znajdziemy go nigdzie, jeżeli nie nosimy go w sobie". (R. W. Emerson) * „Piękne jest to, co podoba się całkiem bezinteresownie". (I. Kant) * „...Albowiem piękno jest tylko przeraże¬nia początkiem, który jeszcze znosimy z takim podziwem, gdyż beznamiętnie pogardza naszym unicestwieniem". (R.M. Rilke) * „Piękno? - deptała je stopa żołnierza daremnie. Wierzaj: ono jest w tobie i we mnie". (W. Broniewski)