42. A która jest pierwsza i zasłużeńsza matka jako ojczyzna” - motyw ojczyzny w literaturze polskiej. Dopiero w średniowieczu zaczęły kształtować się koncepcje państwa, narodu, ojczyzny. Granice były raczej płynne, język dworu książęcego i królewskiego dopiero stawał się ogólnonarodowym, poczucie więzi plemiennej, lojalności wobec władcy i drużyny były silniejsze niż związki z narodem. Jednak z czasem, po zjednoczeniu państwa przez Kazimierza Wielkiego i Jagiellonów, zaczęło wzrastać poczucie przynależności do narodu. Język polski stał się językiem ojczystym - “Polacy nie gęsi, iż swój język mają”- mówi Rej, a Kochanowski rezygnuje z twórczości w języku łacińskim i pisze po polsku. Pojawia się literatura i publicystyka obywatelska, patriotyczna, krytykująca postawy negatywne i lansująca pozytywne. - Tak można w skrócie przedstawić narodziny motywu ojczyzny, jako jednego z najważniejszych wątków w literaturze polskiej. 1.“Kroniki” Galla Anonima - zwięzła prezentacja przodków i dziejów kraju. 2.“Pieśń o Rolandzie” - pierwszy utwór o patriocie, patriotyźmie i walce z własnymi słabościami. 3.“Krótka rozprawa...” M. Reja: satyryczny dialog między przedstawicielami trzech stanów: szlacheckim (Pan), chłopskim (Wójt) i duchowieństwem (Pleban); krytyka posłów sejmowych - “każdy na swe skrzydło goni”. 1. “Pieśń XII” J. Kochanowski: “...jeśli komu droga otwarta do Tym, co służą ojczyźnie.” 1. “O poprawie Rzeczypospolitej” A. Frycz Modrzewski - utopijna koncepcja reformy Polski. 2. J. Kochanowski: “Zgoda”, “Satyr” - krytyka szlachty, która zajęła się handlem, a nie dba o wzmocnienie obrony ojczyzny; “Pieśń V” (“O spustoszeniu Podola”) - odezwa polityczna; “Pieśń XII” (“O cnocie”) i “Pieśń XIX” (“O sławie”) - virtus (cnota) “sama ona nagrodą i płacą jest w sobie”; “Odprawa posłów greckich”: bohater zbiorowy - naród, portrety dobrego (Antenor) i złego (Aleksander) obywatela. 1.“Kazania sejmowe” P. Skargi - traktat polityczny w formie kazań: choroby Rzeczypospolitej: brak miłości do kraju, niezgoda wewnętrzna, różnowierstwo, osłabienie władzy królewskiej, niesprawiedliwe prawa oraz ich nieprzestrzeganie, upadek moralny obywateli; “Kazania wtóre o miłości ku ojczyźnie...” - ojczyzna to matka, która “urodziła i wychowała, nadała, wyniosła” dziecko; “Kazanie ósme” - nawołanie do opamiętania. 1.W. Potocki: “Transakcja wojny Chocimskiej” Ojczyzna - Matka: “Do was wyciąga ręce wolność złota”, Polacy: “Naród, który szkoły Marsowej pierwsze przodki, stare dziady liczy”; “Nierządem Polska stoi” - nie ma rządu, nikt nie podejmuje decyzji, nie przestrzega praw, ani dba o sprawiedliwość; “Zbytki Polskie”: “O czym że Polska myśli i we dnie, i w nocy” - odpowiedź to wyliczenie zbytków: sześciokonne karety, srebrem odziani pachołkowie, służba w liberiach koralowych, biżuteria z pereł i diamentów, aksamity, sobole, wykwintne potrawy... “O tym szlachta, panowie, o tym myślą książęta”, druga część wiersza: przedstawienie dramatycznej sytuacji ojczyzny: zwężające się granice, źle bronione przez nieopłaconych żołnierzy. 1.Miłość do ojczyzny w “Konradzie Wallenrodzie” A. Mickiewicza: Konrad - samotny bojownik o dobro swojego narodu, który postanawia sam drogą podstępu i zdrady zmierzyć się z wrogiem w imię zasady “cel uświęca środki”, a droga, którą obrał, wymaga samotnego działania; dla dobra ojczyzny poświęca szczęście własne i ukochanej oraz spokój swojego sumienia i życie; Halban jako nauczyciel patriotyzmu, pobudza Konrada do działania; Walenrodyzm - postawa charakteryzująca się tym, że posiada cechy typowe dla romantyka, działa drogą podstępu i zdrady, ale dla wyższych wartości, dla dobra ojczyzny, ogółu i to działanie “fałszywej maski” staje się przyczyną jego konfliktu wewnętrznego i jego klęski. 1.“Dziady” cz.III A. Mickiewicz: postawa patriotyczna i moralna więźniów wileńskich; cechy więźniów: szlachetność, bohaterstwo, odwaga, męstwo, hart ducha, samozaparcie, wytrwałość, nieugiętość, postawa patriotyczna, zapał do walki z wrogiem, poczucie solidarności i koleżeństwa; obraz męczeństwa młodzieży polskiej: opowiadanie Adolfa o męczeństwie Cichowskiego, jego więzieniu i torturach dowodem prześladowań w Królestwie Polskim (sc.VII),sprawa Rollisona - tortury w klasztorze dominikanów; “Wielka Improwizacja” - ból poety: podjęcie walki Konrada z Bogiem o wyzwolenie narodu polskiego, utożsamianie się Konrada z ojczyzną: “Ja i ojczyzna to jedno”, sens słów: “Nazywam się Milijon - bo za miliony Kocham i cierpię katusze”. 1.Problem walki narodowowyzwoleńczej w “Panu Tadeuszu”: Jacek Soplica - metamorfoza w księdza Robaka cichego, skromnego, pokornego, ofiarnego i anonimowego zakonnika; działalność konspiracyjna. 1.“Polska Winkelriedem narodów” - “Kordian” J. Słowackiego: monolog na szczycie Mont Blanc - odnalezienie celu i sensu życia w poświęceniu się dla ojczyzny, przyjęcie postawy bojownika o wolność, nieprzeciętna wielkość i nieprzeciętna miłość do kraju; Kordian- reprezentant Polski poświęcającej się za inne narody, powraca do kraju, gdzie jego miejsce; przyczyny klęski Kordiana (różnice między Konradem Mickiewiczowskim a Kordianem). 1.Hymn “Smutno mi Boże” J. Słowackiego - smutek wygnańca: tęsknota za krajem (obraz zachodzącego słońca i morza, lecące bociany); podróż jako smutna, wygnańcza wędrówka po świecie bez nadziei powrotu. 1.Ostry sąd o Polakach w “Grobie Agamemnona” J. Słowackiego: nawiązanie do bohaterów antycznych; wyzwolenie Polski a problem społeczny chłopów gnębionych przez szlachtę; wizja nowej Polski - “posąg z jednej bryły” - państwo bez podziałów społecznych. 1.Koncepcja Polski C. K. Norwida: “...było w ojczyźnie laurowo i ciemno...”; “Moja Ojczyzna”; “Memoriał o młodej emigracji”; “Ojczyzna jest to wielki zbiorowy - Obowiązek”. 1.Problem powstania styczniowego: “Gloria victis” E. Orzeszkowej - apoteoza “Ci co zginą, będą siewcami, którzy samych siebie rzucą w ziemię, jako ziarno przyszłych plonów. Bo nic nie ginie. Z dziś zwyciężonych dla jutrzejszych zwycięzców powstają oręże i tarcze”; “Omyłka” B. Prusa - problem oceny. 1.“Ku pokrzepieniu serc” - “Trylogia” H. Sienkiewicza: przyczyny wyboru XVIIw. dla rozwoju akcji. “Literatura każdego narodu to jak olbrzymia rzeka tocząca się, podobnie jak jego dzieje, spokojnie lub burzliwie, prosto lub zawile, ale zawsze w określonym kierunku: ku morzu wartości uniwersalnych, zwanych ludzką kulturą...” (M. Piechal “Żywe źródła”). Uważam, że powyższy cytat całkowicie oddaje stosunek twórców wszystkich epok do historii, a także w pełni odpowiada na pytanie dlaczego tak często w naszej literaturze pojawiają się takie wyrazy, jak: ojczyzna, kraj, patriota.
Motyw ojczyzny w literaturze
42. A która jest pierwsza i zasłużeńsza matka jako ojczyzna” - motyw ojczyzny w literaturze polskiej. Dopiero w średniowieczu zaczęły kształtować się koncepcje państwa, narodu, ojczyzny. Granice były raczej płynne, język dworu książęcego i królewskiego dopiero stawał się ogólnonarodowym, poczucie więzi plemiennej, lojalności wobec władcy i drużyny były silniejsze niż związki z narodem. Jednak z czasem, po zjednoczeniu państwa przez Kazimierza Wielkiego i Jagiellonów, zaczęło wzrastać poczucie przynależności do narodu. Język polski stał się językiem ojczystym - “Polacy nie gęsi, iż swój język mają”- mówi Rej, a Kochanowski rezygnuje z twórczości w języku łacińskim i pisze po polsku. Pojawia się literatura i publicystyka obywatelska, patriotyczna, krytykująca postawy negatywne i lansująca pozytywne. - Tak można w skrócie przedstawić narodziny motywu ojczyzny, jako jednego z najważniejszych wątków w literaturze polskiej. 1.“Kroniki” Galla Anonima - zwięzła prezentacja przodków i dziejów kraju. 2.“Pieśń o Rolandzie” - pierwszy utwór o patriocie, patriotyźmie i walce z własnymi słabościami. 3.“Krótka rozprawa...” M. Reja: satyryczny dialog między przedstawicielami trzech stanów: szlacheckim (Pan), chłopskim (Wójt) i duchowieństwem (Pleban); krytyka posłów sejmowych - “każdy na swe skrzydło goni”. 1. “Pieśń XII” J. Kochanowski: “...jeśli komu droga otwarta do Tym, co służą ojczyźnie.” 1. “O poprawie Rzeczypospolitej” A. Frycz Modrzewski - utopijna koncepcja reformy Polski. 2. J. Kochanowski: “Zgoda”, “Satyr” - krytyka szlachty, która zajęła się handlem, a nie dba o wzmocnienie obrony ojczyzny; “Pieśń V” (“O spustoszeniu Podola”) - odezwa polityczna; “Pieśń XII” (“O cnocie”) i “Pieśń XIX” (“O sławie”) - virtus (cnota) “sama ona nagrodą i płacą jest w sobie”; “Odprawa posłów greckich”: bohater zbiorowy - naród, portrety dobrego (Antenor) i złego (Aleksander) obywatela. 1.“Kazania sejmowe” P. Skargi - traktat polityczny w formie kazań: choroby Rzeczypospolitej: brak miłości do kraju, niezgoda wewnętrzna, różnowierstwo, osłabienie władzy królewskiej, niesprawiedliwe prawa oraz ich nieprzestrzeganie, upadek moralny obywateli; “Kazania wtóre o miłości ku ojczyźnie...” - ojczyzna to matka, która “urodziła i wychowała, nadała, wyniosła” dziecko; “Kazanie ósme” - nawołanie do opamiętania. 1.W. Potocki: “Transakcja wojny Chocimskiej” Ojczyzna - Matka: “Do was wyciąga ręce wolność złota”, Polacy: “Naród, który szkoły Marsowej pierwsze przodki, stare dziady liczy”; “Nierządem Polska stoi” - nie ma rządu, nikt nie podejmuje decyzji, nie przestrzega praw, ani dba o sprawiedliwość; “Zbytki Polskie”: “O czym że Polska myśli i we dnie, i w nocy” - odpowiedź to wyliczenie zbytków: sześciokonne karety, srebrem odziani pachołkowie, służba w liberiach koralowych, biżuteria z pereł i diamentów, aksamity, sobole, wykwintne potrawy... “O tym szlachta, panowie, o tym myślą książęta”, druga część wiersza: przedstawienie dramatycznej sytuacji ojczyzny: zwężające się granice, źle bronione przez nieopłaconych żołnierzy. 1.Miłość do ojczyzny w “Konradzie Wallenrodzie” A. Mickiewicza: Konrad - samotny bojownik o dobro swojego narodu, który postanawia sam drogą podstępu i zdrady zmierzyć się z wrogiem w imię zasady “cel uświęca środki”, a droga, którą obrał, wymaga samotnego działania; dla dobra ojczyzny poświęca szczęście własne i ukochanej oraz spokój swojego sumienia i życie; Halban jako nauczyciel patriotyzmu, pobudza Konrada do działania; Walenrodyzm - postawa charakteryzująca się tym, że posiada cechy typowe dla romantyka, działa drogą podstępu i zdrady, ale dla wyższych wartości, dla dobra ojczyzny, ogółu i to działanie “fałszywej maski” staje się przyczyną jego konfliktu wewnętrznego i jego klęski. 1.“Dziady” cz.III A. Mickiewicz: postawa patriotyczna i moralna więźniów wileńskich; cechy więźniów: szlachetność, bohaterstwo, odwaga, męstwo, hart ducha, samozaparcie, wytrwałość, nieugiętość, postawa patriotyczna, zapał do walki z wrogiem, poczucie solidarności i koleżeństwa; obraz męczeństwa młodzieży polskiej: opowiadanie Adolfa o męczeństwie Cichowskiego, jego więzieniu i torturach dowodem prześladowań w Królestwie Polskim (sc.VII),sprawa Rollisona - tortury w klasztorze dominikanów; “Wielka Improwizacja” - ból poety: podjęcie walki Konrada z Bogiem o wyzwolenie narodu polskiego, utożsamianie się Konrada z ojczyzną: “Ja i ojczyzna to jedno”, sens słów: “Nazywam się Milijon - bo za miliony Kocham i cierpię katusze”. 1.Problem walki narodowowyzwoleńczej w “Panu Tadeuszu”: Jacek Soplica - metamorfoza w księdza Robaka cichego, skromnego, pokornego, ofiarnego i anonimowego zakonnika; działalność konspiracyjna. 1.“Polska Winkelriedem narodów” - “Kordian” J. Słowackiego: monolog na szczycie Mont Blanc - odnalezienie celu i sensu życia w poświęceniu się dla ojczyzny, przyjęcie postawy bojownika o wolność, nieprzeciętna wielkość i nieprzeciętna miłość do kraju; Kordian- reprezentant Polski poświęcającej się za inne narody, powraca do kraju, gdzie jego miejsce; przyczyny klęski Kordiana (różnice między Konradem Mickiewiczowskim a Kordianem). 1.Hymn “Smutno mi Boże” J. Słowackiego - smutek wygnańca: tęsknota za krajem (obraz zachodzącego słońca i morza, lecące bociany); podróż jako smutna, wygnańcza wędrówka po świecie bez nadziei powrotu. 1.Ostry sąd o Polakach w “Grobie Agamemnona” J. Słowackiego: nawiązanie do bohaterów antycznych; wyzwolenie Polski a problem społeczny chłopów gnębionych przez szlachtę; wizja nowej Polski - “posąg z jednej bryły” - państwo bez podziałów społecznych. 1.Koncepcja Polski C. K. Norwida: “...było w ojczyźnie laurowo i ciemno...”; “Moja Ojczyzna”; “Memoriał o młodej emigracji”; “Ojczyzna jest to wielki zbiorowy - Obowiązek”. 1.Problem powstania styczniowego: “Gloria victis” E. Orzeszkowej - apoteoza “Ci co zginą, będą siewcami, którzy samych siebie rzucą w ziemię, jako ziarno przyszłych plonów. Bo nic nie ginie. Z dziś zwyciężonych dla jutrzejszych zwycięzców powstają oręże i tarcze”; “Omyłka” B. Prusa - problem oceny. 1.“Ku pokrzepieniu serc” - “Trylogia” H. Sienkiewicza: przyczyny wyboru XVIIw. dla rozwoju akcji. “Literatura każdego narodu to jak olbrzymia rzeka tocząca się, podobnie jak jego dzieje, spokojnie lub burzliwie, prosto lub zawile, ale zawsze w określonym kierunku: ku morzu wartości uniwersalnych, zwanych ludzką kulturą...” (M. Piechal “Żywe źródła”). Uważam, że powyższy cytat całkowicie oddaje stosunek twórców wszystkich epok do historii, a także w pełni odpowiada na pytanie dlaczego tak często w naszej literaturze pojawiają się takie wyrazy, jak: ojczyzna, kraj, patriota.
Materiały
Tragizm i konflikt antyczny
TRAGIZM - kategoria estetyczna oznaczająca nierozwiązalny konflikt między dążeniami jednostki a siłami zewnętrznymi lub między różnymi dążeniami i skłonnościami tej samej jednostki zakończony klęską.
Konflikt antyczny polega na istnieniu przeciwstawnych, równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie sposób dokonać wyboru. Każde posunięcie bohater...
Renesans w Europie
Renesans w Europie:
Węgry - zabytki nie ocalały
Niemcy: A. Dürer i Hans Holbein młodszy
Anglia - renesans się nie przyjął
Francja: zamki nad Loarą
Niderlandy: architektura niderlandzka dotarła do Niemiec i Polski
Polska: Kaplica Zygmuntowska, rozbudowa Wawelu ( kasetonowe stropy z rozetami freski, gobeliny, graffiti ), mecenat ...
Koncepcje rozwoju zrównoważonego i opacznego
Mallman – koncepcja rozwoju opacznego
Rozwój opaczny to kumulacja kilku podstawowych ubóstw, bied (deficytów):
- środków egzystencji (brak równowagi między produkcją, a dystrybucją dóbr podstawowych)
- wchodzenie w stosunki społeczne (Deficyt miłości - deficyt jako złożony układ czynników kulturalnych i osobowości, powstający w wskutek ...
Ksiądz Robak, czyli Jacek Soplica po wewnętrznej przemianie w "Panu Tadeuszu"
Działalność księdza Robaka
Ksiądz Robak (czyli Jacek Soplica po wewnętrznej przemianie) jest w istocie głównym bohaterem utworu. Postać ta jest motorem wątku politycznego. Motywację swojego działania ujawnia on w obliczu śmierci., gdy wyjaśnia Gerwazemu, kim jest i jakie były koleje jego losu.
Dzieje Jacka Soplicy opowiada Hrabiemu Ger...
Bajronizm - znaczenie pojęcia i przykład
Bajronizm - bohater otoczony jest tajemnicą, człowiek wielkiego umysłu i serca, mści się na wrogu. Zemsta jednak nie koi rozpaczy - rodzi kolejne rozterki. Bohater ucieka w samotność, potwierdzając niepowtarzalną wielkość uczuć. Byron stworzył wzorzec romantycznego poety - indywidualisty skłóconego z otoczeniem, samotnie walczącego o prawa jedno...
"Apollo i Marsjasz" - przesłanie wiersza Zbigniewa Herberta
Jak odbierasz przesłanie wiersza Zbigniewa Herberta „Apollo i Marsjasz”?
Wielu pisarzy i twórców sztuki traktowało mitologię jako źródło inspiracji. Jednym z takich twórców jest Zbigniew Herbert, poeta współczesny. Jest to człowiek o rozległych zainteresowaniach: studiował filologię polską, prawo, ekonomię, filozofię, a także sztu...
Błędy językowe - jakie są najczęstsze
Błąd językowy - odstępstwo od obowiązującej normy językowej,
które wynikają z jej nieznajomości, pojawia się bez woli nadawcy
wypowiedzi; także - przypadkowa i niepotrzebna innowacja
językowa.
Najczęściej są spotykane błędy ortograficzne i interpunkcyjne;
one też są najbardziej uświadamianymi typami b.j. W mniejszym
stopniu jest uświadamia...
"Jesteśmy poetami dnia dzisiejszego" - Skamandryckie obrazy poetyckie
Poetycka grupa Skamander wywodzi się z grypy pikadorczyków - organizatorzy słynnych imprez \"Pod Pikadorem\", które były satyrą antymieszczańską, głosiły szarganie zapleśniałych wartości, \"sztukę na sprzedaż\" i odejście od poetyckiej chwały, w kilka miesięcy po rozwiązaniu ogłosili się grupą o nazwie Skamander. W skład grupy weszli następujący...