Motyw krzywdy i niesprawiedliwości w literaturze pozytywizmu

I. KRZYWDA I NIESPRAWIEDLIWOŚĆ - “Powracająca fala” Bolesław Prus – Niemiec – Gotlieb Adler – właściciel fabryki likwiduje ‘niepotrzebne’, jego zdaniem, etaty doktora i felczera; dla oszczędności (na zachcianki rozpuszczonego syna) wydłuża czas pracy robotników, wprowadza obowiązkowy dzień pracy w sobotę, kary za spóźnienie się, obniża pobory… Wypadek przepracownego Gosławskiego przy pracy…; - “Szkice węglem, czyli epopeja pod tytułem Co się działo w Baraniej Głowie” Henryk Sienkiewicz – tragiczna sytuacja chłopa w zaborze rosyjskim, przedstawionego w sposób wolny od schematycznej idealizacji, ciemnego, nie orientującego się w nowych warunkach po uwłaszczeniu, nie znającego języka obcej administracji, wystawionego na samowolę pisarza gminnego (Zołzikiewicz – bierze łapówki, wpisuje jedynie połowę tego co wziął). Od Wawrzona Rzepy pisarz Zołzikiewicz wyłudził zobowiązanie, że ten pójdzie do wojska (podpis w zamian za las i pieniądze na ogrodzenie). Żona Rzepy, Marysia, daremnie szukała pomocy na dworze, na plebani i w “powiecie”, a wreszcie padła ofiarą szantażu Zołzikiewicza i zginęła z ręki męża. Chłopi nie znali swych praw; sąd – skorumpowany; - “Janko Muzykant” – opowieść o małym chłopcu ukaranym za dotknięcie skrzypiec. Kara była tak sroga, że chorowite dziecko zmarło.