Motyw konfliktu w literaturze młodopolskiej

Motyw konfliktu między jednostką wybitną i społeczeństwem ludzi przeciętnych: Konflikt ten wyrastał z przekonania, że społeczeństwo jest wrogie wartościom duchowym, których twórcą jest, była i będzie wybitna jednostka. Artyści uważali, że reprezentują wartości wyższe, których nie rozumie społeczeństwo. Moderniści pragnęli przeciwstawić kultowi zbiorowości wartość jednostki, wyodrębniającej się z anonimowego tłumu dzięki zaletom ducha, intelektu. Domagano się dla indywidualności prawa do wolnego, nieskrępowanego naciskiem społecznym realizowania swych ponadprzeciętnych aspiracji. Niejednokrotnie wspominano o niewrażliwym i ograniczonym tłumie. W obliczu wywyższania zbiorowości ponad jednostkę, ta jednostka czuje się zagrożona. Poprzez swą indywidualność, odstawanie od tłumu zostanie z pewnością wyobcowana i odtrącona. Stąd w dziełach młodopolskich pojawiać się będą motywy walki o prawa jednostki, artysta jako jednostka wybitna będzie walczył z motłochem, tłumem szarych ludzi. Motyw ten występuje chociażby w takich utworach jak: • "Moralność pani Dulskiej" G. Zapolska • "Koniec wieku XIX" K. Przerwa-Tetmajer • "Albatros" K. Baudelaire "Forpoczty" Jest to tom zbiorowy autorstwa Wacława Nałkowskiego, Cezarego Jellenty oraz Marii Komornickiej. Programowym artykułem dla tego dzieła są "Forpoczty ewolucji psychicznej i tryglodyci". Autor dokonał podziału ludzkości na typy zachowawcze, pozbawione twórczych aspiracji, oraz jednostki zapowiadające przyszły doskonalszy typ człowieka. Ci pierwsi nie dostrzegają niczego poza doczesnymi efektami swoich działań, są wrogo nastawieni do wszelkiej twórczej myśli i niewrażliwi na niemoralną problematykę istnienia. Ci drudzy zaś, cierpienie i zło odczuwają wyjątkowo i silnie, są nieprzystosowani do życia powszedniego, ponieważ ich myśli są skierowane ku istnieniu lepszemu i godniejszemu. Autor dokonuje dalszego podziału pośród tryglodytów: • ludzie-byki - "to magazyny dość znacznej energii brutalnej; […] typy te są czymś w rodzaju zwierząt pociągowych w armii" • ludzie-świnie - "to siły marne, filistry najgorszego gatunku, których właściwym żywiołem jest błoto" • ludzie drewna - "(automaty, maszyny, "szewcy") […]; ludzie-drewna, dzięki swej fachowości, uczciwości i neutralności […], mają […] na opinię wpływ przeważający; są to ludzie solidni."