Motto twórczości Kasprowicza

By odpowiedzieć na zadane w temacie pytanie i by lepiej zrozumieć wiersze Jana Kasprowicza należy bliżej przyjrzeć się jego życiu. Jest to niezwykle istotne ze względu na częste zmiany w sposobie pojmowania poezji i świata przez autora "Hymnów". Kasprowicz urodził się w rodzinie chłopskiej na Kujawach w roku 1860. Ojciec poety był analfabetš, dlatego największym autorytetem intelektualnym w rodzinie młodego Kasprowicza była jego matka. W wieku dziewięciu lat chłopcu udało się dostać do inowrocławskiego gimnazjum. Później studiował na uniwersytetach w Lipsku i Krakowie. Był aresztowany przez pruskš policję za działalność socjalistycznš, później wyjechał i zamieszkał we Lwowie. Tam był członkiem redakcji i wydał mnóstwo ksišżek. Doceniany stopniowo w świecie literackim doktoryzował się na uniwersytecie lwowskim. W roku 1906 na dwa lata wyjechał do Poronina. Powróciwszy do Lwowa objšł katedrę literatury porównawczej. Po swym rektoracie ze względu na stan zdrowia wrócił do "ukochanego" Poronina. W 1923 r. zamieszkał w Harendzie. W rok później objawiła się nagłymi atakami choroba i Kasprowicz zmarł w 1926r. Najwcześniejsze wiersze Kasprowicza pochodzš z okresu gimnazjalnego. Sš one próbš wytrwałego naśladowania polskiej poezji romantycznej. Należy zaznaczyć, że poeta wtedy jeszcze nie poruszał tematyki chłopskiej. Jego osobowość się dopiero kształtowała i było za wcześnie na sięgnięcie do doświadczeń własnej młodości. Dopiero w czasie studiów w Lipsku powstajš utwory, w których widać pewien indywidualizm. Widać, że na Kasprowicza wpłynęły tendencje ówczesnej epoki. Poeta zaczyna pisać wiersze naturalistyczne. Powstaje cykl "Obrazki natury". Oto fragment jednego z wierszy tego cyklu, pod tytułem: "W chałupie": Na stole, w łyżce blaszanej Podpartej cegły odłamem, Pali się knotek, zasycan Kawałkiem świeżej okrasy I rzuca mgławe światełko W mrok zadymionej izdebki Wiersz ten wręcz promieniuje naturalizmem, a właściwie naturalistycznš opisowościš. Jak wszystkie tego typu utwory, ten także miał wstrzšsnšć czytelnikiem. Kasprowicz pokazał niezwykle szczegółowo wyglšd nędznej chłopskiej chaty i jej mieszkańców. W tym okresie powstaje ponadto cykl sonetów "Z chałupy". Kasprowicz zaczyna zastanawiać się w nich nad wsiš i jej mieszkańcami, nad ich losem i niedolš. W każdym sonecie pokazuje innš chatę chłopskš, innš rodzinę, inny problem: "Miała rolę, spredali jej rolę - Były czasy gradu i posuchy, Kubę dawno zamknšł grób już głuchy, A skšd płacić, gdy pustki w stodole? (...)" "Leży chory dwa miesišce blisko, Rwanie w krzyżach, ból piersi, ograszka - Nie pomoże ni piasek, ni kaszka (...)" W ten sposób zaczyna traktować niedolę jednostki jako problem dotyczšcy ogółu społeczeństwa wiejskiego. Kasprowicz w tym okresie traktuje swojš poezję jako działalność społecznš, jakże sprzecznš z ideami tamtej epoki. W jego twórczości następuje przełom modernistyczny. Zaczyna się od stopniowego przesuwania w stronę symboliki i metafizyki. Wyrazem prawdziwie modernistycznych wartości jest tomik "Krzak dzikiej róży". W sonetach tych powtarzajš się dwa motywy - pšsowej róży i próchniejšcej limby. Majš one sens symboliczny. Sš refleksjš na temat życia, przemijania, śmierci. Można powiedzieć, że jest to poezja tęsknoty do siły przyrody, a także zrozumienia, że istota bytu polega na przeplataniu się życia i śmierci. Śmiało, można stwierdzić, że Kasprowicz przechodzšc na stronę" modernistów nie przestał kochać najlichszego źdźbła trawy i człeka, co z losem się zmaga". Następnym przełomem w twórczości mistrza były "Hymny". Kasprowicz podjšł w nich problem zatracania znaczenia wartości duchowych pod wpływem rozwoju cywilizacyjnego. Poeta podjšł wielkie wyzwanie. Rozpoczšł rozważania nad miejscem człowieka i poety w świecie. Zaczšł się zastanawiać głębiej nad życiem ludzkim, istnieniem absolutu i władzš Bożš nad wartościami duchowymi. W hymnie Dies Irae" podmiot liryczny przyjmujšc postawę prometejskš, podobnie jak Konrad z Dziadów", wadzi się ze Stwórcš, w imię skazanej na zagładę, oszalałej ze strachu przed dniem gniewu Bożego ludzkości. Kochajšcy człowieka Kasprowicz zadaje pytanie: Dlaczego człowiek ma być skazany za coś, co Bóg wpisał w istotę świata ? Cykl jest przepełniony różnorakimi pesymistycznymi postawami filozoficznymi, od dekadentyzmu, poprzez katastrofizm do shopenhaueryzmu. W kolejnym etapie twórczości Kasprowicza to właśnie przyroda tatrzańska stanie się lekiem na jego wewnętrzne bolšczki. Powraca on na jej łono z pesymistycznej otchłani. Wtedy to przestaje się "wadzić się z Bogiem" i wprowadza do swojego życia ideowe akcenty franciszkańskie. Jednym z nich jest pogodzenie się ze światem, które wynika jakby ze zrozumienia przyrody i ludowej mšdrości tych, którzy z niš obcujš. Wyraża podziw dla piękna przyrody, której spokój skłania do refleksji nad sensem ludzkiej egzystencji. Przyroda uspokaja, uczy życiowej mšdrości. To naturalne piękno dane przez Boga jest symbolem trwałości, a także przemijania i odradzania się. Kasprowicz głosi miłość dla natury, szacunek dla chłopa i jego mšdrości. Mšdrości, którš posiada tylko ten, który żyje w najbliższym kontakcie z naturš. Postawę franciszkańska znajduje wierne odzwierciedlenie w wierszach "Nie ma tu nic szczególnego" i "Przeprosiny Boga". Jak rozumieć tytułowy cytat "Bom kochał najlichsze ?d?bło "? Można go rozumieć na bardzo wiele sposobów. Nie ulega wštpliwości, że Kasprowicz chciał w ten sposób coś wytłumaczyć. Nie trudno dociec co. Po pierwsze: własne postępowanie. Wyjechał z Lwowa do Poronina i na Harendę. Ten cytat mówi dlaczego to zrobił. Pokochał wieś, prostych ludzi, przyrodę i mimo wysokiego stanowiska na uniwersytecie lwowskim postanowił dokonać żywota jak najbliżej natury: na wsi. Po drugie: chciał wytłumaczyć przesłanie swoich wierszy. Poeta przez całe życie poszukiwał myśli i ideałów, które gotów by był uważać za właściwe. Jego poezja ewoluowała poprzez naturalizm, modernizm, dekadentyzm, by powrócić do symbolicznej harmonii z naturš. Zauważyć należy, że przez cały czas w tle wszystkich wierszy pojawiał się prosty, ubogi człowiek, a także trawa, drzewa, słowem - matka Ziemia. Kasprowicz nie mógł się od niej uwolnić. Natura stanowiła tło wesołych i smutnych wierszy, była wiecznym motywem, który stanowił podporę istoty wiersza. Dlaczego szukał zgody z przyrodš we wszystkich wierszach? Odpowiedz jest prosta: bo kochał najlichsze źdźbło trawy". Dlaczego był przez cały czas pocieszycielem biednych i skrzywdzonych przez los? Bo kochał człeka co z losem się zmaga. Pozostaje na marginesie jeszcze jedno pytanie: Dlaczego kochał przyrodę i prostego, najbliższego jej człowieka? Tego możemy się tylko domyślać. Może zatęsknił do nich, gdyż razem z nimi się wychował, a może dotarł do nich dzięki licznym przemyśleniom i poznawaniu literatury światowej. Uważam, że cytat ten w pełni można uznać za motto twórczości Kasprowicza. Nie da się ukryć że, motyw przyrody i chłopa przewija przez wszystkie jego wiersze. Co by było gdyby o nich zapomniał i zagłębił się w dekadentyzm, modernizm, katastrofizm bez oparcia na naturze? Może nie potrafiłby nic wielkiego napisać, a może wręcz przeciwnie: uwolniłby się z więzów i zagłębiłby się po uszy w nirwanie poszukujšc istoty bytu. Jedno jest pewne natura i człowiek prosty to tematy najbliższe sercu Kasprowicza .