Moralność jednostki a zbiorowości

MORALNOŚĆ JEDNOSTKI A MORALNOŚĆ ZBIOROWOŚCI. W re¬fleksji etycznej, a także w praktyce moralnej, różnie są rozkładane naciski na okre-ślone wartości i zasady moralne - różne są ich konfiguracje. Wartości te i zasady ujawniają się nie tylko w tzw. życiu osobistym, lecz także, na ogół, w ścisłym związ¬ku z praktyczną, społeczną działalnością jednostki i całych zbiorowości - poli¬tyczną i gospodarczą, występując tu w splocie z regularni bezpośrednio polityczny¬mi i ekonomicznymi ("gry" politycznej i ekonomicznej). Toteż wyróżnia się, z tego punktu widzenia, dwa obszary moralności. Jeden z nich dotyczy postępowania jednostki ludzkiej - do niego odnosi się poję¬cie moralności (etyki) indywidualnej. Drugi - życia zbiorowości ludzkiej, działań zbiorowych i organizujących je instytucji. Tutaj stosowane jest pojęcie moralności (etyki) społecznej. Określenia te są współcześnie stosowane powszechnie, choć różnie jest pojmowana ich treść. Według jednego z obiegowych poglądów, moralność indywidualną stanowią powinności jednostki ludzkiej wobec niej samej (np. poczucie własnej godności, szacu¬nek dla siebie), natomiast moralność społeczną - te reguły, które dotyczą postępowania jednostek wobec innych ludzi oraz zbiorowości, udziału jednostki w życiu zbiorowym. Taki podział ma pewne uzasadnienie, jednakże jest mało ostry. Bardziej zasadny jest pogląd, według którego na moralność indywidualną składają się normy moralne (war¬tości, wzorce, oceny), które odnoszą się bezpośrednio do postępowania jednostki ludz¬kiej - ona jest jej podmiotem. Obojętnie, czy chodzi o jej zachowanie się względem niej samej, czy względem innych ludzi, o jej udział w życiu zbiorowości. Moralność społeczną zaś konstytuują te reguły moralne (wartości, oceny, wzor-ce), które odnoszą się do zorganizowanego życia zbiorowego, do działania grup i instytucji społecznych - one są jej podmiotem. Stosowane jest tu również określenie: "moralność życia zbiorowego".