Mity narodowe w "Weselu"

TEMAT: Rozrachunek z mitami narodowymi w „Weselu”. Wyspiański podjął się w dramacie oceny polskiego społeczeństwa, w pierwszym akcie oceniał w perspektywie teraźniejszości, w drugim w perspektywie historycznej, natomiast w trzecim tą perspektywą jest przyszłość. Zadaje pytanie, czy polskie społeczeństwo jest zdolne wywołać powstanie i odzyskać niepodległość. Wydarzenia III aktu dają na to odpowiedź. Jasiek rusza by wypełnić rozkazy, tymczasem gospodarz śpi, pijany Czepiec awanturuje się, pijany Nos wpada pod stół. Toczą się nieistotne dyskusje. Kiedy za oknem zaczyna dziać się coś niezwykłego panowie w chacie zaczynają się bać. Czepiec dość szybko staje z kosą i grozi, że jeśli panowie nie pójdą razem to on się z nimi policzy, oburzony Gospodarz z trudem przypomina sobie wizytę Wernyhory. Kiedy już wszystko się wyjaśnia okazuje się że Jasiek zgubił złoty róg. Zabraknie sygnału, nikt nie ruszy do walki, zaczną tańczyć jak każe im Chochoł. Według Wyspiańskiego nie ma szans by doszło do powstania, wiara w zdolność Polaków do walki o wolność to jeden z narodowych mitów, który nigdy się nie sprawdzi. Takich mitów jest więcej i wszystkie Wyspiański kompromituje: • mit solidaryzmu klasowego - występował w tradycji literackiej od „Pana Tadeusza” poprzez hasło Krasińskiego „z szlachtą polską, polski lud” aż po „Nad Niemnem”. Wyspiański w pierwszym akcie wykazał, że porozumienie klas to pozory; • mit szlacheckiego przywódcy - kompromituje ten mit zachowanie Gospodarza; podjął się roli przywódcy, ale potrafił tylko mówić, niezdolny był do działania; • mit racławickiego kosyniera - powołuje się na niego Czepiec, kontynuatorem mógł być Jasiek, który przejął obowiązki od Gospodarza, obaj zawodzą. Czepiec nie kryje że jest uprzedzony do panów, wie, że oni nie są zdolni do czynu. Pomiędzy panami i chłopami jest przepaść, więc nie pogodzą się z szlacheckim przywódcą. Jasiek kompromituje mit na inny sposób; okazuje się, że nie jest dla niego ważna wolność, a jedynie awans społeczny, bogactwo; • mit chłopa Piasta - sięga on do kroniki Galla opisującego początki dynastii Piastów. Zgodnie z tym stereotypem chłop to symbol pracowitości, mądrości i siły narodowej. Chłopi występujący w utworze są tego zaprzeczeniem. Nie rozumieją sytuacji narodu. Skorzy do awantur i porachunków. Czepiec wszelkie problemy rozwiązuje siłowo „Żyda w pysk”, „my na was z kosami”; • mit arkadyjskiej wsi - dziennikarz wyobraża sobie, że „polska wieś zaciszna, polska wieś spokojna” tymczasem na tej wsi pojawia się Jakub Szela pamiętany przez wiele pokoleń, a Czepiec mówi „my się rwiemy ino do jakiej bijacki”; • mit poety wieszcza - zrodzony w romantyzmie, ideał poety wieszcza, czyli przywódcy narodu prowadzącego do walki o niepodległość został tu skompromitowany głównie przez postać Poety, który jako dekadent nie potrafi sam działać i porwać innych do czynu. Skompromitowany został także Dziennikarz który mógłby sprawować „rząd dusz”, gdyby mu starczyło odwagi; • mit polski mocarstwowej - wywodzi się z XVIII w. z sarmatyzmu, który głosił tezę o szczególnej opiece Matki Boskiej nad Polską i o Polsce jako przedmurzu chrześcijaństwa. Z tego względu na wstępie pojawiają się wizerunki Matki Boskiej Ostrobramskiej i Częstochowskiej, wiąże się z tym także przepowiednia Wernyhory w której mowa jest o Polsce od morza do morza. Sytuacja jaką przedstawił Wyspiański dowodzi naiwności takiego rozumowania.