Misteria, dramaty liturgiczne, moraliety

Średniowieczne formy teatralne. Misteria Misteria to sztuki dramatyczne prezentujące najczęściej jakiś fragment historii biblijnej. Konstruowane były z myślą o ukazaniu znanej powszechnie historii jako wielkiego dramatu chrześcijańskich dziejów ludzkości. Początek owego dramatu upatrywano w upadku człowieka, punkt kulminacyjny w odkupieniu a koniec w mającym nadejść sądzie ostatecznym. Dlatego każda sztuka była przez odbiorców kojarzona zarówno z wydarzeniami wcześniejszymi jak i późniejszymi. Przekonanie o doniosłości wszystkich wydarzeń opisanych w Biblii powodowało równe traktowanie wszystkich wystawianych scen, bez ich hierarchizowania. Sztuki misteryjne grywali wyłącznie mężczyźni, najczęściej z poszczególnych cechów zawodowych. Scena była zbudowana tak, że wszystkie elementy jej przestrzeni były pokazywane jednocześnie, niezależnie od tego, kiedy przychodził czas ich "ogrania". Oczywistość takiej inscenizacji (symultaniczności) wynikała z wiedzy o boskiej naturze czasu, gdzie nie ma różnicy pomiędzy przeszłością, teraźniejszością a przyszłością. Do naszych czasów nie dotrwał żaden polski średniowieczny dramat misteryjny. Dramaty liturgiczne Do dnia dzisiejszego zachowały się natomiast krótkie, łacińskie dramaty liturgiczne (z 1 poł. XII w.) wystawiane w kościołach w święto wielkanocne. Były to wplecione w obrzęd nabożeństwa sceny prezentujące przybycie trzech Marii do grobu już zmartwychwstałego Jezusa. Moralitety Skierowaniu człowieka na właściwą drogę służyły sztuki zwane moralitetami. Pierwotnym bohaterem moralitetów był po prostu człowiek usytuowany pomiędzy niebem a piekłem, dokonujący wyboru odpowiedniej linii życia, toczący wewnętrzną walkę między siłami dobra i zła. Walka była wyobrażana z pomocą alegorii. Jej koniec w zależności od dokonanego wyboru był wieńczony nagrodą lub karą.