Metody finansowania

Elementarne metody finansowania Procesy gospodarcze w przedsiębiorstwie są, z reguły, finansowane przy jednoczesnym użyciu kombinacji różnych metod. Kombinacje te, w zależności od rodzaju, dają różne jakościowo, odmienne efekty. Wyróżniamy następujące sposoby finansowania: • Samofinansowanie • Samospłatę • Kredytowanie bankowe • Dotowanie • Czerpanie środków z rynku finansowego Samofinansowanie działalności Samofinansowanie działalności jest źródłem wewnętrznym własnym .występują dwa pojęcia samofinansowania – szerokie i wąskie. Szerokie oznacza pokrywanie wydatków z wszelkiego rodzaju własnych przychodów (odbywa się to automatycznie). Wąskie finansowanie oznacza przeznaczenie własnych nadwyżek finansowych na finansowanie procesów wzrostu. Nadwyżkami są: • Dochód (zysk) netto • Amortyzacja • Rozwiązywane rezerwy celowe Samofinansowanie w wąskim zakresie ma wiele zalet min. umożliwia rozwiązywanie najpilniejszych problemów w przedsiębiorstwie, przy zastosowaniu rachunku mikroekonomicznego. Cechą charakterystyczną samofinansowania jest konieczność uprzedniego, całkowitego lub częściowego zgromadzenia funduszu samofinansowania (stanowi on zgromadzony nie rozdysponowany zysk netto ) Samofinansowanie w wąskim ujęciu ma także wady: jest ono „usztywnione” koniecznością posiadania funduszy własnych ( fundusze te są niewielkie, więc trudno przy samofinansowaniu liczyć się z poważną rozbudową lub rekonstrukcją działalności), znaczne rozproszenie środków sprzyja skostnieniu struktur działalności. Samospłata Samospłata jest odwrotnością procesu samofinansowania. Przy samospłacie najpierw uzyskuje się określony przedmiot i dzięki jego eksploatacji odtwarza się środki na spłatę zobowiązania. Również mówimy o samospłacie w wąskim i szerokim znaczeniu. Źródłem samospłaty przy inwestycjach rzeczowych jest najczęściej amortyzacja i część wyniku finansowego. Amortyzacja jest jedynym źródłem samospłaty, jeśli okres samospłaty jest równy okresowi amortyzacji, jeśli zaś okres samospłaty jest krótszy to źródłem uzupełniającym jest zysk. W gospodarce rynkowej typowym przykładem samospłaty jest leasing. Leasing polega na przekazaniu przez leasingodawcę (udostępniającego) leasingobiorcy (korzystającemu) do odpłatnego użytkowania na określony czas określonych dóbr. Leasingobiorca najpierw uzyskuje określony przedmiot i dzięki jego eksploatacji odtwarza środki na spłatę zobowiązania. W praktyce gospodarczej wykształciło się wiele rodzajów leasingów. Podstawowymi są : • Leasing bezpośredni i pośredni • Leasing finansowy i operacyjny. Leasing pośredni polega na tym, że między producentem określonych dóbr a ich użytkownikiem (Leasingobiorcą) występuje wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe (leasingodawca), które nabywa od producenta na swój rachunek przedmiot leasingu i wynajmuje go użytkownikowi. Przy leasingu bezpośrednim występują dwa podmioty : • Producent dobra (leasingodawca) • Użytkownik (Leasingobiorca) Leasing finansowy (kapitałowy, właściwy) polega na tym, że leasingoborca korzysta z oddanego mu w leasing przedmiotu przez okres zbliżony do okresu jego gospodarczej używalności (3-10 lat i dłużej). Umowa leasingowa nie podlega w zasadzie rozwiązaniu przed upływem czasu, na który została zawarta. Koszty utrzymania przedmiotu leasingu (konserwacji, napraw, remontów, ubezpieczenia) ponosi lesingobiorca i nie są one wliczone do opłat leasingowych. W leasingu operacyjnym zakłada się, że przedmiot leasingu może być używany przez wielu kolejnych leasingobiorców. Są to umowy z reguły krótkie do 3 lat. Leasingodawca ponosi koszty utrzymania, napraw, ubezpieczenia przedmiotu leasingu. Odmianą leasingu operacyjnego jest leasing „mokry” – leasingodawca w ramach umowy świadczy dodatkowo, poza leasingiem statku morskiego, inne określone usługi, np. zapewnia personel, paliwo dla przedmiotu leasingu. Pewną modyfikacją leasingu operacyjnego jest tzw. leasing IBM , w którym przewiduje się możliwość odstąpienia od umowy leasingu przed terminem, na jaki została ona zawarta, jeżeli przedmiot leasingu utraci swoją wartość z powodu postępu technicznego. Szczególną formą leasingu finansowego jest tzw. Sprzedaż i leasing zwrotny. Polega na tym, że właściciel środka trwałego sprzedaje go przedsiębiorstwu leasingowemu, od którego bierze potem w leasing ten sam środek trwały. Leasing lewarowany polega na tym, że pojawia się jeszcze jeden podmiot refinansujący (pożyczkodawca) leasingodawcę. Finansujący (leasingodawca) przenosi na refinansującego część swojej wierzytelności z umowy leasingu. W polskiej praktyce gospodarczej utrwalił się podział na leasing operacyjny i finansowy. Umowa leasingu operacyjnego to taka , która spełnia jeden z warunków : • Została zawarta na czas nieoznaczony • Została zawarta na czas oznaczony , lecz nie zawiera prawa nabycia rzeczy lub praw majątkowych przez korzystającego albo prawo to zawiera z możliwością jego wypowiedzenia • Została zawarta na czas oznaczony, zawiera prawo do nabycia rzeczy lub praw majątkowych przez korzystającego bez możliwości jego wypowiedzenia, a ponadto: - podstawowy okres umowy, której przedmiotem są prawa majątkowe, rzeczy ruchome lub nieruchomości, z wyjątkiem gruntów, wynosi co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, a suma opłat określona w podstawowym okresie umowy jest mniejsza od wartości tych rzeczy lub praw - suma opłat w podstawowym okresie umowy, której przedmiotem są grunty, jest mniejsza od wartości rynkowej gruntu z dnia zawarcia umowy. W przypadku leasingu operacyjnego przedmiot umowy jest zaliczany do składników majątkowych leasingodawcy. Umowy szczególne, które nie spełniają powyższych warunków , zalicza się do umów leasingu finansowego i wtedy przedmiot umowy jest zaliczany do składników majątkowych korzystającego. Przy leasingu finansowym przedmiot leasingu zalicza się do składników majątku leasingobiorcy. Leasingodawca nie zalicza do przychodów tej ich części, która stanowi spłatę określonej w umowie wartości przedmiotu leasingu (tzw. rata kapitałowa), odpowiadającej cenie nabycia lub kosztowi wytworzenia tego przedmiotu przez leasingodawcę. Wtedy też do kosztów uzyskania przychodów leasingobiorca nie zalicza ponoszonych przez siebie wydatków stanowiących spłatę określonych w umowie wartości przedmiotu leasingu. Leasing ma istotny wpływ i znaczenie w procesach prywatyzacji w Polsce. W świetle przepisów w naszym kraju są możliwe dwie metody prywatyzacji: • pośrednia, polegająca na zbyciu akcji spółki skarbu państwa powstałej w wyniki komercjalizacji, • bezpośrednia, polegająca na rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego przez sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki, oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania (leasing). Warto zauważyć, że prywatyzacja bezpośrednia jest przewidziana dla przedsiębiorstw niewielkich, które spełniają łącznie następujące warunki: • zatrudnienie w dniu 31 grudnia roku poprzedzającego rok wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej nie przekracza 500 osób, • wartość sprzedaży towarów i usług w roku poprzedzającym rok wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej nie jest większa od 6 mln EURO, • wysokość funduszy własnych w dniu 31 grudnia roku poprzedzającego rok wydania zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej nie jest większa od 3 mln EURO. Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania może nastąpić na rzecz spółki, jeżeli będą spełnione warunki: • do spółki przystąpiła albo ponad połowa ogólnej liczby przedsiębiorstwa państwowego • akcjonariuszami spółki są wyłącznie osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju, chyba że minister przekształceń własnościowych zezwoli na uczestnictwo w spółce osobom fizycznym mającym miejsce zamieszkania za granicą lub osobom prawnym • opłacony kapitał akcyjny spółki nie jest mniejszy niż 20 % wysokości funduszu założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa w dniu, na który został sporządzony bilans za rok obrotowy poprzedzający wydanie zarządzenia o prywatyzacji bezpośredniej • co najmniej 20 % akcji zostało objętych przez osoby nie zatrudnione w prywatyzowanym przedsiębiorstwie. Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania następuje w drodze umowy zawartej między skarbem państwa a przejmującym na okres nie przekraczający 10 lat. Po upływie okresu, na który umowa została zawarta, na przejmującego może zostać przeniesione prawo własności przedsiębiorstwa lub przejmujący może nabyć przedsiębiorstwo po cenie ustalonej po zakończeniu okresu, na który została zawarta umowa o odpłatne korzystanie, lub po upływie 2 lat od dnia zawarcia umowy akcje spółki w podwyższonym kapitale mogą objąć osoby prawne. W rozwiniętych gospodarczo krajach świata średnio 25 % inwestycji w środki trwałe jest finansowane za pośrednictwem leasingu (w Polsce około 10 %). Firmy leasingowe spełniają wiele funkcji takich jak: • finansowanie • ograniczanie ryzyka (przejmują z leasingobiorcy ryzyko techniczne i ekonomiczne zużywania się przedmiotu) • świadczenie usług (doradztwo, ekspertyzy) • pośrednictwo między producentem przedmiotu leasingu a leasingobiorcą, a także w stosunku do instytucji kredytowych Istnieje wiele przesłanek ekonomicznych stosowania leasingu, m. In. : • trudności w pozyskaniu kapitałów na inwestycje przez mniejsze przedsiębiorstwa, które nie mają zabezpieczenia majątkowego – leasing ten umożliwia inwestowanie, ponieważ inwestycje realizowane tą metodą są finansowane ze środków obcych i zwolnioną dzięki temu cześć kapitału obrotowego można przeznaczyć na inne cele, • w przypadku leasingu kompletnych urządzeń firma leasingowa przejmuje na siebie różne (często wszystkie) obowiązki inwestora, poczynając od prac projektowych i dokumentacji, przez wykonawstwo określonej inwestycji, nadzór techniczny aż do momentu oddania jej do eksploatacji (jest to szczególnie ważne dla małych lub średnich przedsiębiorstwa), • leasing jako forma inwestycji może mieć wpływ na popyt i rozwój produkcji. Podsumowując, należy stwierdzić, że leasing ma wiele zalet ale nie jest też pozbawiony wad.