Literatura oświecenia

.Charaterystyka: 2.Literatura polska: a:) Ignacy Krasicki: -bajki: Ignacego Krasickiego mają charakter alegoryczny. Bohaterami są zwierzęta lub przedmioty martwe. Zawierają morał podany w fabule, lub jasno sformułowany w puencie. Bajki dzielą się na epigrama-tyczne, krótkie, zwięzłe i fabularne. Zawierają ironiczny, krytyczny sąd o świecie. Nie upiększają rzeczywistości. W świecie zwycięża zło, okrucieństwo, a jego naprawa jest niemożliwa („Wstęp do ba-jek”). Bohaterami bajek są ludzie głupi, pyszni, interesowni, bezwzględni, podstępni (Dewotka, Groch, Filozof, Szczur i kot, Kruk i lis). Dobrzy i sprawiedliwi przegrywają (Malarze, Wół minister). Bajki krytykują różne przywary ludzkie, zawierają wiele mądrości ży-ciowej, rad, wskazówek. Mają charakter ponadczasowy. Pochwalają umiar, rozwagę, po-wściągliwość ( Groch, Filozof). Zalecają skromność, pracowitość, rzetelność (Malarze, Wół minister, Kruk i lis). Sławią wolność jako wartość najwyższą (Ptaszki...). Często mają wymowę poli-tyczną (Ptaszki, Jagnię i wilcy, Wół minister, Kruk i lis). Są niezwykle treściwe, zwięzłe, dowcipne, a ich język jest przejrzysty, klarowny, czytelny. -satyry: Do króla: to tzw. Satyra dedykacyjna, pozornie sprzeczna z założeniami gatunku. Krasicki atakuje Stanisława Augusta Poniatowskiego, do którego utwór jest skierowany. Podmiot liryczny zarzuca królowi: pochodzenie, zbyt młody wiek, zbyt łagodne sprawowanie rządów oraz zbyt wysokie wykształcenie i przesadną dbałość o naukę i kulturę. Zarzuty te są w rzeczywistości zaletami mo-narchy. Tak więc satyra jest w rzeczywistości pochwałą zalet St. Aug. Poniat. Pijaństwo: jest poświęcona polskiej wadzie narodowej jaką jest alkoholizm. Jest to rozmowa dwóch szlachciców. Szlachcice chwalą się w jakich biesiadach uczestniczyli i jaki miało to wpływ na ich zdrowie. Krasicki ukazuje typowe cechy Polaków, którzy przy alkoholu zawsze są odważni, chętnie po-litykują, a przy tym uwiel-biają dyskutować i pod lada pretekstem wywoływać awantury. Świat zepsuty: to porównanie czasów współczesnych autorowi z czasami minionymi. W Polsce dzieje się coraz gorzej. Wartości jakimi kierowali się w swym życiu przodkowie, dawno się już zdezaktualizowały. Przestały więc być w modzie uczciwość, honor, wierność małżeńska, prawdomówność, religijność. Ich miejsce zajęły kłamstwo, podstęp, fałsz, zawiść, wiarołomstwo, rozpusta. Państwo stoi na skraju całkowitego upadku, katastrofy. Krasicki przywołuje tu znaną alegorię ojczyzny jako tonącego okrętu. -Monachomachia: to historia konfliktu jaki wybuchł między dwoma zakonami: karmelitami bosymi i dominikanami. Do tej pory mnisi rywalizowali ze sobą w jedzeniu, piciu, ale nagle postanowili spróbować swych sił w dyspucie teologicznej. Dysputa szybko przerodziła się w bójkę. Monachomachia jest próbą ośmieszenia sposobu życia zakonników, obnaża i de-maskuje ich niski poziom moralny i intelektualny. Krasicki wiedział, że to nie habit czyni świętym. Monachomachia ma wyraźną wymowę moralizatorską: osoby duchowne nie mogą być stawiane ponad świeckimi, a na szacunek wiernych zakonnicy muszą zasłużyć sobie pokorą i pracą, a nie lenistwem, obżarstwem i rozpustą. b:) Julian Ursyn Niemcewicz: -Powrót posła: to komedia polityczna. Pisarz ukazał konflikt, jaki zaistniał w drugiej połowie XVIII w Rzeczypospolitej między konserwatystami a zwolennikami reform. Niem-cewicz ukazał konieczność i nieuchronność zmian ustrojowych Polski, ośmieszył przedstawicieli obozu konserwatywnego, chcąc przysporzyć jak najwięcej zwolenników obo-zowi reformatorów. Akcja utworu rozgrywa się w ciągu kilku godzin w dworku Podkomorzego i Podkomorzyny, w czasie przerwy w obradach Sejmu Wielkiego. Walery, syn Podkomorzego to zwolennik reform oraz ukochany Teresy. Powrót posła jest prezentacją postulatów wysuwanych przez obóz patriotyczny. Należały do nich: zniesienie liberum veto i wolnej elekcji, wprowadzenie dziedziczności tronu, możli-wość wejścia w sojusz z Pru-sami przeciw Rosji, zwiększenie liczby regularnych wojsk oraz ulżenie doli chłopa.