Liryka rzymska

Przedstawicielami liryki rzymskiej są przede wszystkim: Horacy - (Quintus Horatius Flaccus 65 - 8r. p.n.e.) najwybitniejszy liryk starożytnego Rzymu. Uczestniczył w bitwie pod Filippi (42r. p.n.e.), a jego majątek został skonfikowany na rzecz weteranów. Wydał m.in. "Epody" (wiersze satyryczne), "Satyry", "Pieśni" i "Listy". Najbardziej znaczącą częścią dorobku poety są jego "Pieśni" obejmujące 4 księgi. Pierwsze trzy tworzyły pierwotnie ich zbiór, uzupełniony po latach czwartą księgą. "Pieśni" - nazwane później "Odami" - cechuje wielka różnorodność tematyki - oprócz utworów o charakterze religijnym, adresowanym do bogów, pisał pieśni miłosne, filozoficzne, biesiadne, polityczne, moralistyczne, dedykacyjne, a nawet autotematyczne. Nowatorstwo poety polegało na mistrzostwie formalnym, powiązanym z typowo rzymskim wzorcem patriotycznym i etycznym. Rzymskie pieśni polityczne, erotyczne i filozoficzne biorą początek od dzieła Horacego. Jego ody przesycone są przekonaniem o nieuchroności śmierci, o wartości - pełego umiaru, rozumnego życia Głosił potrzebę odrodzenia moralnego, przywiązania do rodziny, przeciwstawiał się żądzy bogactwa, sławiąc człowieka cnotliwego i mężnego, oddanego swej ojczyźnie. W "Pieśniach" zawarty został także program poetycki Horacego, akcętujący wychowawczą rolę poety, związek z tradycją grecką, a także furor poeticus (entuzjazm twórcy) - niezbędny składnik twórczości. Do tego programu odwoływali się twórcy polsko - łacińscy i poeci renesansowi: Jan Kochanowski i Szymon Szymonowic. 1. Quid dedicatum Apollinem (oda 31, ks 1). Pieśń dedykowana Apollinowi, bogowi szczególnie adorowanemu przez Augusta. Odę rozpoczyna pytanie retoryczne: "O co poeta prosi Apollina", po czym następuje wyliczenie rozmaitych dóbr, których nie pożąda poeta. Nie prosi zatem o "bogactwa(..)tłustej Sardynii", ani o "...trzody(...) skwarnej Kalabrii", ani złota, ani :słoniwej kości. Jedyną prośbą jest pragnienie poprzestania na tym, co już posiada, na zażywaniu skromnego szczęścia w zdrowiu i oczekiwaniu na łagodną starość. Pieśń Horacego wyraża ideał życia pełnego umiaru, statecznego, bez wybujałych pragnień, na miarę rozsądku, a przy tym pełnego wewnętrznego spokoju i optymizmu. Do tego ideału będzie nawiązywał wprost w swoich "Pieśniach" Jan Kochanowski. 2. EXEGI MONUMENTUM (o30, ks3). Ostatnia pieśń zbioru złożonego z trzech ksiąg, w której Horacy wyraża przekonanie o nieśmiertelności swego dzieła. Wzywa więc Melpomenę, aby obdarowała go delfickim wieńcem należnym wielkim poetom. W tej właśnie pieśni znalazły się najsłynniejsze słowa Horacego: non omnis moriar (nie wszystek umrę). Oda będąca wyrazem mocy i świadomości rangi artystycznej ukończonego dzieła stanie się w przyszłości wzorem dla innych poetów , świadomych swego wybitnego talentu i mocy. Horacy swymi pieśniami stworzył model inspirujący = wzorzec poezji, w której rozmaitość ludzkiego doświadczenia spaja światpopogląd poety - mędrca. Wergiliusz (Publius Vergilius Maro 70 - 19r p.n.e.) największy epik rzymski. Autor "Eneidy", składającej się z dwunastu ksiąg. Części I-VI stanowią odwzorowanie "Odysei". Ukazują wędrówki Eneasza, który po klęsce Troi usiłuje założyć wygnańcom trojańskim nową ojczyznę (Lacjum). Księgi VII - XII odzwierciedlają fabułę "Iliady", ukazują wojnę o Lacjum, obleganą przez wojska Eneasza, jak kiedyś Troja, a sam Eneasz jest głównym bohaterem "Iliady" jak Achilles w Iliadzie. W "Eneidzie" realizował Wergiliusz aspiracje epoki Oktawiana Augusta. Stworzył narodową epikę opiewającą męstwo protoplastów Rzymu. Bogowie Wergiliusza respektują normy moralności ludzkiej, podczas, gdy Olimp Homera żył w sprzeczności z zasadami etyki. Inny jest także wymiar bohaterstwa postaci: jest ono podporządkowane idei patriotycznej, ukazane w klimacie cierpienia. Wergiliusz jest także twórcą jednych z najbardziej znanych sielanek (utworów z życia pasterzy, rolników, rybaków; mają one zazwyczaj charakter lirycznego monologu, zwykle poprzedzonego czy przeplatanego opisem lub dialogiem; przedstawiona jest w nich wizja świata miłego, pogodnego, wesołego): "Bukolik" (sielanek z życia pasterzy od gr. bukolós = pasterz) i "Georgik" (poemat o rolnictwie). Owidiusz (Publius Ovidius Naso, 43r. p.n.e. - 18r. n.e.). Żył w szczęśliwym czasie pokoju za Oktawiana Augusta, już po zakończeniu wojen domowych. Szybko zdobył sławę i popularność (ulubieniec, dusza towarzystwa, ceniono jego dowcip i wytworność). Pisał miłosne elegie, wierszowane podręczniki kosmetyki i flirtu ("Sztuka kochania"). Jednak największym jego dziełem stała się poetycka wersja mitologii greckiej oraz rzymskiej ("Przemiany", czyli "Metamorfozy"). Zmarł na wygnaniu w Tomi (dzisiaj Konstanca w Rumunii, nad Morzem Czarnym). Tam też stworzył elegie o losie wygnańca ("Żale").