Kontrakty terminowe futures - charakterystyka pojęcia

Instrumenty pochodne zwane także derywatami są, jak sama nazwa wskazuje, instrumentami, których wartość pochodzi od wartości instrumentów podstawowych. W momencie zmiany wartości instrumentu podstawowego, np. indeksu, ceny akcji bądź kursu waluty zmienia się także wartość instrumentu pochodnego. Rynek obrotu derywatami może przybierać dwie formy: rynku pozagiełdowego OTC (over-the-counter) oraz rynku giełdowego. Dokonanie jednego tylko podziału instrumentów jest niemożliwe z powodu zbyt wielu ich rodzajów jak i mutacji, jakim były poddawane. Jednakże do najpopularniejszych można zaliczyć: będące przedmiotem niniejszego raportu kontrakty terminowe futures, a także opcje, warranty oraz swapy. Instrumenty pochodne mogą być wystawiane na dwa podstawowe rodzaje instrumentów: towarowe i finansowe. Do pierwszych możemy zaliczyć: metale, zboża, paliwa oraz inne towary zaś do drugich: akcje, obligacje, indeksy, stopy procentowe, waluty. Coraz częściej tworzone są instrumenty pochodne oparte o zupełnie nie stosowane do tej pory instrumenty podstawowe. Przykładem mogą być takie, których wypłata zależna jest od zajścia pewnych zjawisk mających wpływ na odszkodowania, płacone przez towarzystwa ubezpieczeniowe. Również deregulacja rynków energii na świecie i spowodowane tym wahania cen energii stworzyły zapotrzebowanie na instrumenty pochodne zabezpieczające przed zmianami jej cen. Jako ciekawostkę można podać fakt istnienia opcji i kontraktów futures opiewających na inne czynniki np. na pogodę - opartych na przewidywaniach dotyczących kształtowania się temperatur w czterech miastach USA (od września 1999r. na giełdzie CME w Chicago, wcześniej rynek OTC). Kontrakty terminowe futures to typowe, pochodne instrumenty finansowe. Zawierane są między dwiema stronami, dla których stanowią zobowiązanie do sprzedaży (wystawca) lub kupna (nabywca) w określonym w umowie terminie w przyszłości i po określonej cenie. Nabywca w kontrakcie zajmuje tzw. długą pozycję (long position), a wystawca krótką (short position). Oznacza to, że można zarabiać zarówno na spadkach jak i na wzrostach wartości instrumentu bazowego. Tak wiec, jeżeli przewidujemy spadki sprzedajemy kontrakt, a jeżeli wzrosty to jego kupujemy. Oczywiście jest to bardzo uproszczony tok myślenia. Oprócz takich klasycznych rozwiązań, grając na rynku można pokusić się o tworzenie całych strategii inwestycyjnych. Kontrakty futures są w pełni wystandaryzowane pod względem wielkości, terminu wykonania, jakości oraz systemu miar. Standaryzacja ta umożliwia stworzenie zorganizowanego rynku obrotu kontraktami futures w formie giełdowej. Obecnie zawarcie kontraktu futures i ustalenie jego ceny odbywa się w zdecydowanej większości przypadków w formie rozliczeń elektronicznych (także na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych). Bardzo rzadko stosuje się jeszcze anachroniczną, aczkolwiek bardzo widowiskową zasadę open outcry (m.in. Chicago Board of Trade oraz Warszawska Giełda Towarowa). Oznacza to, że zgłaszane i akceptowane oferty muszą być słyszalne dla wszystkich osób uczestniczących w tej pewnego rodzaju aukcji, a transakcje są zawierane w wydzielonym miejscu na parkiecie, zwanym pitem.