Konflikt w "Powracającej fali"

TEMAT: Konflikt kapitalistyczny w „Powracającej fali”. W utworze jest dwóch równorzędnych bohaterów. Fabrykant Gotlieb Adler oraz robotnik fabryczny Kazimierz Gosławski. Adler był w młodości zwykłym tkaczem, zarabiał nieźle, ale hulał. Kiedy w fabryce wybuchł pożar uratował ludzi za co dostał 300 talarów. Odtąd stał się skąpcem i lichwiarzem. W 40 roku życia miał tyle, że założył w Polsce fabrykę i bogato się ożenił. Żona zmarła przy porodzie, więc rozpieszczał syna jedynaka. Ferdynand wyrzucany był ze szkół, lubił kobiety i karty. Hulał podróżując po Europie, a ojciec spłacał olbrzymie długi. Rekompensował je czyniąc oszczędności w fabryce: wydłużano dzień pracy, zwiększano normy, karano pod byle pretekstem, zwolniony został lekarz, a felczer zarabiał tak mało, że sam odszedł. Przyjaciel Adlera pastor Marcin Böhme wrzucając patyk do sadzawki ostrzegał, że tak jak fala odbija się od brzegu i wraca, tak mogą powrócić wyrządzone krzywdy, śmiał się z tego Adler, dążył do zdobycia miliona. Zamierzał potem wszystko sprzedać, podróżować z synem, cieszyć się jego zabawą. Tymczasem polecił jednak by Ferdynand wrócił, syn zamierzał pracować w fabryce, ale ojciec szybko go przepędził gdyż bałamucił kobiety i buntował ludzi. Odtąd hulał w najbliższej okolicy. Jego przeciwnikiem był Sędzia Zapora. Kiedy spotkali się w mieście nazwał Ferdynanda próżniakiem, jego ojca wyzyskiwaczem, doszło do pojedynku. Rannego Ferdynanda nie miał kto opatrzyć, nie było na miejscu lekarza, umarł ojcu na rękach. Oszalały Adler podpalił fabrykę, zginął w jej płomieniach fala krzywdy wróciła. Kazimierz Gosławski ukończył Szkołę Elementarną, założoną przez miejscowego szlachcica. Od 7 lat pracował u Adlera i faktycznie kierował warsztatem choć znaczną pensję brał za to Niemiec, którego obchodziły tylko plotki. Gosławski naprawiał i ulepszał maszyny płacono mu za to nieźle, ale tylko tak długo póki nie przyuczył innych. Marzył o własnym warsztacie, oszczędzał, ale urodził mu się syn i wydał dużo na chrzciny. Chcąc nadrobić straty pracował od 5 do północy. Prosił Adlera o ulgę, wówczas fabrykant zlecił mu, by wykonywał najważniejsze części i objaśniał innym. Czyli faktycznie obowiązków mu dodał, a nie odjął. Gosławski pracował w rzeczywistości jako majster, a brał pensję zwykłego robotnika. Do odejścia brakowało mu tylko dwóch miesięcy gdy zmęczony zasnął przy tokarce. Stracił prawą rękę. Nikt nie potrafił zatamować krwotoku. Ferdynant odmówił koni po lekarza, pomoc nadeszła nazajutrz, ale Gosławski już się wykrwawił. Jego śmierć wywołała rozruchy, Adler wezwał wówczas straż. Wielu zwolniono, robił co chciał, nie liczył się z żadną krytyką. Utwór dowodzi rozczarowania wobec programu pozytywizmu. Okazuje się, że bogacenie się jednostki nie jest równoznaczne z zasobnością społeczeństwa. Za szczególnie niebezpieczny uważa Prus obcy kapitał. Tacy jak Adler nie inwestują, wywożą zyski, a polski robotnik nie ma praw awansu, jest wyzyskiwany i bezkarnie eksploatowany.