Koncept, kontrast, paradoks jako sposoby budowania utworu

Koncept, kontrast, paradoks jako sposoby budowania niespodzianki poetyckiej (przykłady). Koncept- wyszukany pomysł determinujący budowę utworu i nadający mu zamierzoną sztuczność poetycką, przeciwstawioną stylowi potocznemu i naturalnemu tokowi zwykłej opowieści. Jako zasada literackiej konstrukcji koncept wykorzystuje wyraziste analogie i kontrasty w sferze stylistyki, semantyki i kompozycji (m.in. paralelizm; antyteza; paradoks; oksymoron) oraz wszelkie efekty mające na celu zadziwienie i zaskoczenie odbiorcy (m.in. pointa; gra słów). Eksponowany zwłaszcza przez barokowy konceptyzm; kulturyzm; marinizm. [świetny wyszukany pomysł poetycki] Pomysł wiersza "Niestatek", "Cuda miłości" i sonetu "Do trupa" (patrz niżej), oraz koncept wiersza "Do Anny". Kontrast- jaskrawo widoczna, wyrazista różnica między dwoma porównywanymi ze sobą przedmiotami, zjawiskami- przeciwieństwo, sprzeczność. Wykorzystany w wierszu "Na oczy królewny angielskiej"; "Do trupa". Paradoks- efektowne i zaskakujące swoją treścią sformułowanie, zawierające myśl skłóconą z powszechnie żywionymi przekonaniami i logiką, sprzeczną wewnętrznie, która jednak przynosi nieoczekiwaną prawdę- filozoficzną, moralną, psychologiczną, poetycką etc. Mechanizm paradoksu opiera się na dwóch operacjach; zestawieniu całości znaczeniowych maksymalnie kontrastowych i ustaleniu między nimi stosunku wzajemnego zawierania się (inkluzji). Najprostszą formę parafrazy stanowi oksymoron (dwa opozycyjne znaczeniowo wyrazy). Przykładem wykorzystania paradoksu jest wiersz "Niestatek"; "Do trupa" J.A.Morsztyna.