Koncepcja Psychodynamiczna, czyli człowiek Niedoskonały

Koncepcja Psychodynamiczna, czyli człowiek Niedoskonały Zarys Portretu, psychodynamicznego powstał w klinikach psychiatrycznych lub w klinikach neurologicznych oraz w zacisznych gabinetach psychoterapeutycznych, gdzie prowadzono dość spontaniczne obserwacje pacjentów. Twórcy portret psychodynamicznego tacy jak Fromm lub May zadowalali się metodami obserwacji które nieraz nie spełniały podstawowych wymogów metodologicznych, ponadto dane kliniczne uzyskane w ten sposób były poddawane dość swobodnej interpretacji. Zwolennicy koncepcji psychodynamicznej są przekonanie, że ludzkie działanie jest ukierunkowane przez wewnętrzne siły motywacyjne, między którymi często zachodzi konflikt i które są z zasady nieświadome. Człowiek w ujęciu koncepcji psychodynamicznej jest istotą niedoskonałą, jest on miernym aktorem kierującym swoim losem. Głównym celem psychologa nie jest badanie zewnętrznego zachowania, lecz poznanie osobowości lub charakteru człowieka. Wiedza o osobowości stanowiącej przede wszystkim system sił dynamicznych, zwanych popędami lub potrzebami pozwala przewidywać i wyjaśniać ludzkie działanie, pozwala ponadto je korygować. Portret psychodynamiczny nie tylko określa, jak funkcjonuje człowiek, ale również wskazuje jak zmieniać jego osobowość. Twórcy koncepcji psychodynamicznej opracowali zasady psychoterapii. Posiada ona wiele wariantów. W każdym przypadku jest to metoda kliniczna, której celem jest pomaganie człowiekowi w rozwiązywaniu nieświadomych konfliktów, ułatwienie mu wyboru drogi życiowej i umożliwianie przystosowania się do otaczającego świata. Koncepcja psychodynamiczna składa się z wielu wariantów, które znacznie różnią się między sobą. Najbardziej znaną wersją portretu dynamicznego jest psychoanaliza. Psychoanaliza została stworzona przez Freuda na początku naszego stulecia i zrewolunicjowała nauki humanistyczne oraz sztukę. Jednak w toku rozwoju psychologii większość jego poglądów została zakwestionowana. Z całej ogromnej teorii Freuda pozostały jedynie nieliczne twierdzenia, takie jak odkrycie nieświadomej motywacji, idee mechanizmów obronnych czy udowodnienie, że pierwsze lata życia mają decydujący wpływ na ukształtowanie się osobowości człowieka dorosłego. Współczesna analiza (Psychoanaliza Społeczna) radykalnie zmieniła biologistyczną teorię Freuda. Współczesna psychoanaliza jest bardzo złożona - stanowi pewną metodę leczenia zaburzeń psychicznych, i jako taka stanowi część medycyny, jest określoną koncepcją filozoficzną oraz można ją uznać za strukturę psychologiczną. Popędy i tyrania nieświadomości – działanie człowieka jest stymulowane i uwarunkowane przez wewnętrzne siły zwane popędami lub potrzebami. Większość popędów i potrzeb jest zaprogramowana przez naturę – są one nabyte w procesie uspołecznienia. Psychoanalitycy wyróżniają dwie klasy popędów – pierwotne ( wrodzone) to takie jak dążenie do zdobycia pokarmu, pragnienie utrzymania optymalnej temperatury ciała. Oraz popędy wtórne – powstałe w wyniku uspołeczniania – potrzeba bezpieczeństwa, potrzeby społeczne itp. Popędy które ukierunkowują ludzkie działanie są z reguły nieświadome. Człowiek nie zna swojej motywacji, nie zdaje sobie sprawy z tego, jakie siły nim żądzą. Pojęcie nieświadomej motywacji jest fundamentalnym terminem psychoanalizy. Proces kształtowania popędu i programów ich osiągania dzięki oddziaływaniom warunków społecznych i kultury nazywa się socjalizacją człowieka. Nabywanie podstawowych popędów wtórnych odbywa się głównie w środowisku rodzinnym w pierwszych latach życia, to dzieciństwo wywiera wielki wpływ na dalsze losy człowieka. Jednym z najważniejszych popędów pierwotnych jest głód, zaspokojenie go stanowi podstawowy warunek utrzymania życia jednostki. W trakcie zaspokajania głodu kształtują się nowe potrzeby społeczne. Alfred Adler wykrył, że ludzie posiadają potrzebę mocy, dążą oni do zdobycia władzy, dominacji i sławy, Tomasz Kocowski, zwrócił uwagę, że potrzeby mocy są motorem działań ludzkich, wstrząsających niekiedy społeczeństwami. Rollo May stwierdził, że wielu pacjentów ma „fałszywą świadomość” swoich rzeczywistych pragnień. Na podstawie dużego materiału klinicznego psychoanalitycy przyjęli tezę, że motywacja człowieka jest z reguły nieświadoma. Nieświadome popędy i dążenia ukierunkowują ludzkie działanie, decydują o tym, co człowiek chce osiągnąć i przed czy się broni. Współcześnie psychologowie zgromadzili wiele danych empirycznych, które wskazują, że człowiek nie zawsze zdaję sobie sprawę z tego, jakie popędu ukierunkowują jego działanie. Obiekcję przeciwko współczesnej psychoanalizie polegają na tym, iż tak małą wagę przypisuję się motywacji świadomej. Olbrzymia większość danych psychoanalitycznych pochodzi z gabinetów terapeutycznych i obserwacji klinicznych. Ludzie, którzy korzystają z pomocy terapeutów, mają pewne zaburzenia emocjonalne. Jest rzeczą prawdopodobną, że w wielu przepadkach nie uświadamiają oni sobie własnych popędów, dążeń i konfliktów. Tych klinicznych danych nie można generalizować. Dialektyka konfliktów – popędy aktywizują i ukierunkowują ludzkie zachowanie, powodują że jest ono działaniem celowym. Człowiek dąży do zaspokojenia popędów, do uznania. Zaspokojenie potrzeb usuwa napięcie i dają satysfakcję. Konflikt – najważniejsza przyczyna udaremnienia ludzkich dążeń. Klasy konfliktów : konflikty wewnętrzne ( motywacyjne) i konflikty zewnętrzne – z reguły mają charakter interpersonalny. Konflikty są czynnikiem rozwoju i kształtowania osobowości, są one jednocześnie źródłem tragedii. Sztuka samoobrony – w przypadku konfliktów których człowiek nie umie rozwiązać i frustracji która wywołuje lęk stosuje on pewne mechanizmy obronne, których zbiór tworzy system obronny – „Ja”. Mechanizmy te zostały wykryte przez Freuda. Mechanizm obronny – naukowa metoda radzenia sobie z konfliktami – funkcjonuje nieświadomie. Mechanizmu obronne nie rozwiązują konfliktów jedynie łagodzą ich objawy. Czasem nawet wywołują niekorzystne skutki uboczne, nie eliminują rzeczywistych konfliktów motywacyjnych i interpersonalnych. Mechanizmy obronne – represja, stłumienie, projekcja, racjonalizacja, substytucja. Anatomia lęku – strach i lęk jako stany psychiczne lub jako reakcje zewnętrzne zawsze budziły szerokie zainteresowanie. Teoria lęku stanowi ważną część psychoanalizy. Odpowiedź na pytanie, czym jest lęk nie jest jednoznaczna. Nie należy go utożsamiać ze strachem. Strach jest nieprzyjemnym stanem emocjonalnym, który sygnalizuje zewnętrzne niebezpieczeństwo. Ponieważ przyczyna strach znajdują się w środowisku fizycznym lub społecznym i są one znane, jednostka może się bronić przed tą emocją. Lęk jest sygnałem niebezpieczeństwa wewnętrznego, z którego człowiek niedokładnie zdaję sobie sprawę, nie można przed nim uciec, nie można go również zaatakować. Zwalczane lęku wymaga bardziej subtelnych środków. Z reguły człowiek nie zdaje sobie sprawy ze źródeł swoich lęków i niepokoju, stany lękowe są różnorodne. Rodzaje lęków – lęk normalny (rzeczywisty) i lęk neurotyczny ( przesadzony). Psychoterapia – droga do samodzielności. – Psychoterapia jest systematycznym i celowym sposobem modyfikacji i korekcji osobowości oraz leczenia zaburzeń emocjonalnych za pomocą środków psychologicznych takich jak swobodny tok słów, dyskurs, mimika, więź emocjonalna z pacjentem czy samo uczenie nowych umiejętności. Powstało wiele psychoterapii: analityczna i Gestalt, indywidualna i grupowa. Humanizacja świata u progu nowego wieku, – aby zmienić sytuację współczesnego człowieka, nie wystarczy zastosować psychoterapii, trzeba ponadto dążyć do humanizacji świata. Sama świadomość musi iść w parze z podnoszeniem standardów moralnych w rodzinie, w szkole i instytucjach publicznych, z wyciszeniem licznych konfliktów zbrojnych i uporaniem się z dewastacją naturalnego środowiska. Jeśli proces humanizacji instytucji i życia społecznego zostaną zahamowane, i rozwój techniki stanie na głównym celu działania to zdaniem – katastrofa jest nieunikniona.