Jak rozumiał świat oświeceniowy: rozum, kulturę i naturę?

Rozum, kultura, natura. Jak te pojęcia rozumiał świat oświecenia ? Uzasadnienie poprzyj przykładami z literatury i filozofii: Rozum, kultura i nauka były to pojęcia w świecie oświecenia istotne i nierozerwalnie związane. Czołowym kierunkiem filozoficznym był racjonalizm - doktryna mówiąca, że świat można poznać jedynie na drodze rozumowej (Kartezjusz). Tą zasadę rozumowego poznawania śiata wcielił w życie literackie nurt zwany klasycyzmem. Przedstawiciele tego prądu starali się w sposób racjonalny kształtować światopogląd i gusta czytelników. Bezlitośnie piętnowali ludzkie wady i słabości (bajki Ignacego Krasickiego) , ośmieszali bezmyślny, klasyczny tryb życia ("Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki"). Piętnowali ciemnotę , konserwatyzm poglądów ("Do króla" I. Krasicki , "Powrót posła" Niemcewicz). Podstawową cechą kultury oświeceniowej był krytycyzm przejawiający się w bezwzględnej negacji zastanego porządku społeczno-obyczajowego. Czołowy myśliciel epoki - Wolter - w utworze pt "Kandyd" (powiastka filozoficzna) kompromituje ufność i dobroć swego bohatera. Wyraża przekonanie, że świat jest zdemoralizowany przez zło. Podobne przekonanie wyraża I. Krasicki w powieści "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki". Główny bohater, kiedy przybywa na wyspę Nipu , uważa, że znalazł się wśród dzikusów . Wkrótce jednak okazuje się , że "dzikie prawa" rządzą światem, z którego przybył. Powieść nosi także ślady myśli D. Diderota, który głosił kult natury, przyrody i praw naturalnych. Takie właśnie prawa, wynikające ze starszeństwa i więzów rodzinnych panują na wyspie Nipu. Apoteozę natury głosił także twórca sentymentalizmu - autor "Nowej Heloizy" - J.J. Rousseau. W swej filozofii sformułował on negację cywilizacji, nauki i sztuki. Uważał, że nie czynią one człowieka lepszym, wręcz przeciwnie demoralizują. Stąd twórcy sentymentalni, np. F.Karpiński tworzyli sielanki, których bohaterowie żyli w bliskim kontakcie z naturą .